İçindekiler
Aile Konutu Nedir?
Aile konutu, eşler ve çocukların ortak kullanımına özgülenmiş, bir ailenin devamlı olarak ikamet ettiği meskeni ifade etmektedir. Ailenin birlikte oturduğu yalnızca bir taşınmazın aile konutu olabilmesi mümkündür. Buna göre örneğin iki farklı şehirde bulunan iki farklı evde yılın belli dönemleri yaşayan bir aile için aile konutu bunlardan yalnızca biri olarak belirlenebilir. Aile konutu üzerine eşler birlikte söz sahibidir.
4721 s. Türk Medeni Kanunu kapsamında düzenlenen aile konutu kavram ve hukuksal sonuçları eşlerin resmi anlamda TMK hükümleri uyarınca evli olmalarına bağlı kılınmıştır. Aksi halde yıllardır birlikte yaşayan, müşterek çocukları bulunan veya dini nikahlı olarak beraber yaşayan çiftler için aile konutu hükümlerinden faydalanmak mümkün olmayacaktır.
Aile konutu hükümlerinden tam anlamıyla faydalanmak ve özellikle bu konutun sağladığı korumaları üçüncü kişilere karşı da ileri sürebilmek için mutlaka tapu kütüğünde aile konut şerhi konulmalıdır.
Aile Konutu Şerhi Nedir?
Aile konut şerhi eşlerden birinin diğerinin rızası olmaksızın aile konutu üzerinde tasarrufta bulunmasını önlemek amacıyla tapuya verilen şerhi ifade etmektedir. Aile konutu resmi anlamda evlenmiş olan eşlerin ve varsa çocuklarının birlikte oturmasına özgülenmiş taşınmazdır. TMK uyarınca yerleşim yeri olarak kabul edilen aile konutu bir ailenin sürekli olarak oturduğu yerdir. Tapuda bu taşınmaz üzerine aile konut şerhi koydurularak eşlerden birinin diğerinin bilgisi veya izni olmaksızın taşınmazın devir ve temlik edilmesi önlenmeye çalışılmaktadır. Böylelikle ailenin kiralanan bir taşınmazda hayatlarını devam ettirmekte olması halinde kira sözleşmesinin feshi gibi hususlar için de her iki eşin rızası aranacaktır.
Aile Konut Şerhi Nasıl Konulur?
Aile konut şerhi konulan taşınmazların TMK m.194 uyarınca eşlerin ikisinin de açık rızası bulunmadan kira sözleşmesinin feshi veya konutun devredilmesi gibi işlemler yapılamayacaktır. Eşlerden birinin aile konutu üzerindeki hakları sınırlayabilmesi için iki eşin de açık rızasının bulunması aranmaktadır. İlgili TMK hükmü bu işlemler için diğer eşin rızasını sağlayamayan veya haklı sebep olmaksızın kendisine rıza verilmediğini düşünen eşin hakime başvurarak müdahalesini isteyebileceğini öngörmüştür.
Aile konut şerhi konulabilmesi için eşlerin Tapu Sicil Müdürlüğüne gerekli belgeler ile başvuruda bulunması gerekmektedir. Bununla birlikte aile konutu olarak özgülenen taşınmaz kira değil, diğer bir ifadeyle eşlerden birinin mülkiyetinde olabilir. Bu durumda TMK 194/3 gereğince taşınmazın maliki olarak görünmeyen eş tapu müdürlüğünden aile konutu şerhi verilmesini talep edebilir.
TMK 194/4 uyarınca aile konutu kirada oturulan bir taşınmaza özgülendiyse kira sözleşmesinin tarafı olmayan eş kiralayana yapacağı bir bildirim ile sözleşmenin tarafı haline gelebilecektir.
Tapu kütüğüne malik eşin bilgisi olmadan aile konut şerhi konulduğunda bu işlem malik eşe tapu sicil müdürlüğünce bildirilecektir. Zira burada malikin haklarının kısıtlandığı bir durum söz konusudur.
Aile Konutu Şerhi konusunda daha detaylı bilgiye ihtiyacınız varsa, iletişim sayfamız üzerinden bizlere ulaşabilirsiniz.
Oturulmayan Eve Aile Konutu Şerhi
Aile konutu eşlerin içerisinde beraber yaşadıkları, ailenin devamlı olarak ikamet ettiği taşınmaz demektir. Tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulabilmesi için tapu müdürlüğünce bazı evraklar istenmektedir. Tapuya bu amaçla başvuruda bulunurken evin aile konutu olduğu, eşlerin içerisinde birlikte yaşadığı muhtar veya apartman yönetimince belgelendirilerek ispatlanmalıdır. Bu bilgiler ışığında değerlendirildiğinde oturulmayan bir ev hakkında aile konutu şerhi konulamayacağı söylenmelidir. Bu anlamda örneğin yazlık, dağ evi veya yayla gibi taşınmazların tapu kütüğünde aile konutu olarak kayıtlanması mümkün değildir.
İpotekli Eve Aile Konutu Şerhi
Aile konutu şerhi konulan eve eşlerin açık ve birlikte rızaları ile ipotek konulabilir. Bu hususta bir tartışma bulunmamaktadır. Ancak uygulamada şerh konulmadan önce de aile konutu olarak özgülenmiş taşınmaz üzerinde eşlerden birinin diğerinin rızası olmadan ipotek tesis ettiği durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu halde rızası bulunmayan eş bu konutun aile konutu olduğu ve kendisinin bu ipoteğe rızasının bulunmadığı gerekçesiyle mahkemeye başvurabilir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun da bu görüşte olduğu bir kararında TMK’ya göre şerh konulmasa dahi aile konutu olarak özgülenmiş taşınmaz üzerinde eşlerinin fiil ehliyetlerinin sınırlandığını dile getirmiştir. Çünkü buradaki sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğundan değil, konutun aile konutu vasfını haiz olduğundandır. Dolayısıyla taşınmazın maliki olan eş tek başına aile konutundaki yaşantıyı ipotek tesisi adlı ayni hakla güç duruma sokarak sınırlandıramayacaktır.
Aile Konutu Şerhi Koymak için Gerekli Evrakları Nelerdir?
Aile konut şerhi konulabilmesi için Tapu Müdürlüğüne bazı evrakların teslim edilmesi gerektiğini yukarıda belirtmiştik. Zira tapu kütüğüne kaydolunacak bu işlemin yapılabilmesi için ilgili meskenin aile konutu olduğu tapu memurlarına kanıtlanmalıdır. Bunun için gerekli olan aile konut şerhi evrakları şunlardır:
- Konutun aile konutu olduğunun, eşlerin bu konutta birlikte yaşadıklarının ispatlandığı muhtarlıktan veya apartman yönetiminden alınacak bir belge,
- Tapuda aile konutu şerhi koydurmak isteyen kimsenin taşınmaz malın maliki ile resmi olarak evli olduğuna ilişkin nüfus kayıt örneği veya evlilik cüdanı
- Tarafların fotoğraflı nüfus cüzdanları, vesikalık fotoğrafları, vergi numarası,
- Şerh işlemlerinin temsilci vasıtasıyla yapıldığı hallerde temsile ilişkin belge.
Aile Konutuna Haciz Gelmesi
Aile konutuna haciz gelmesi mümkün olup aile konut şerhi haciz kararını etkilemeyecektir. Zira TMK m.194’te yer alan aile konutu hükmü malik eşin iradesine bağlı olan işlemleri kastetmekte olup cebri satışlarda söz konusu olamayacaktır. Diğer bir ifadeyle m.194 hükmü malik eşin diğer eşin rızası olmadan aile konutunu devredemeyeceğini öngörmektedir. Bu tasarruf işlemi için elbette her iki eşin de açık rızası bulunmalıdır ancak cebri satışlarda böyle bir rıza şartı aranmamaktadır. Dolayısıyla İcra ve İflas Kanunu hükümleri kapsamında aile konutunun haczi veya paraya çevrilmesi mümkündür.
Şerh Konulan Eve Haciz Gelir mi?
Aile konut şerhi haciz kararı ve bu kararın cebri icra yoluyla işleme konmasını engellemeyecektir. Bu anlamda ilk olarak aile konut şerhinin açıklayıcı nitelikte olduğu, kurucu bir beyan anlamına gelmediği belirtilmelidir. Dolayısıyla haciz, satış vb. hususlarda aile konutuna şerh konulup konulmaması değişikliğe sebep olmayacaktır. İkinci olarak yukarıda da belirttiğimiz gibi aile konut şerhi haciz işlemleri İİK uyarınca yapılacak ve şerh bu haciz işlemlerine etki etmeyecektir. Fakat bu noktada haczi caiz olmayan mallar ve haklar başlığında düzenlenen İİK hükmünü de dikkate almak gerekir. İlgili hükme göre haline münasip ev haczedilemeyecek olup evin kıymetinin fazla olması halindeyse bir istisna öngörülmüştür. Yani kıymeti fazla olan evin, haline münasip bir yer alınabilecek miktarı borçlunun kendisine bırakılmak üzere, satışı yapılabilecektir. Görüldüğü üzere normal şartlarda şerh konulan eve haczin gelmesi mümkünken haline münasip evler için haczedilemezlik iddiası ileri sürülerek aile konutu üzerinde koruma sağlanması mümkün kılınmıştır.
Aile Konutu Şerhi İcra Satışına Engel mi?
Aile konutu şerhinin icra satışına engel olmasına ilişkin TMK ya da İcra İflas Kanunlarında bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla aile konutu şerhi konulmasının cebri icra satışına engel olamayacağı söylenmelidir. Nitekim aile konutu şerhi icra satışına ilişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu da bir kararında: Taşınmaz mülkiyeti TMK 705 uyarınca tescilden önce alıcıya geçmektedir. Bu durumda aile konutu olarak kullanılan taşınmaz iradi olmayan bir tasarruf ile aile konutu niteliğini kaybetmiş olmaktadır. Dolayısıyla TMK 194’de belirtilen işlemin diğer eşin rızasına bağlı kılınması hususu geçerliliğini yitirmiş olup icra satışında aile konutu şerhinden yararlanılması imkanı bulunmamaktadır, karar vermiştir.
Aile Konutu Şerhi Konulan Ev Satılabilir mi?
Aile konut şerhi konulan ev hakkında eşlerden ikisinin de açık rızası ile satış vb. tasarruf işlemleri yapılabilmektedir. Ancak bazı durumlarda eşlerden birinin rızası bulunmadan veya bu rızanın alınması için hakime başvurmadan direkt olarak satış işlemini yapmaktadır. Bu durumda tapu kayıtlarında bir şerh mevcut olduğundan ötürü satışın geçersiz olduğunu belirtmek gerekir. Rızası olmayan eş bu satış hakkında tapu iptal ve tescil davası açarak satış işleminin iptalini sağlayabilecektir. Aynı şekilde satın alan üçüncü kişi adına yapılan tapu kaydı da bu dava ile iptal edilecektir. Fakat satın alan üçüncü kişi rızası olmayan eşten icazet alır yani bu eş satışı onaylarsa işlem satış geçerli hale gelecektir.
Aile konutu şerhi koyma ve bununla ilgili tüm hukuki sorularınızı aile hukuku konusunda uzman avukatlarımıza iletişim sayfasına ulaşarak sorabilirsiniz.
Hangi Durumlarda Tapuya Şerh Konulur?
Hangi durumlarda tapuya şerh konulur sorusunu kişisel haklar, taşınmaz malikinin tasarruf yetkisini kısıtlayan işlemler ve geçici tescil olmak üzere üçlü bir ayrımda incelemek gerekir.
Kişisel haklardan alım, önalım, gerialım ile satış vaadi sözleşmesi tapuya şerh verilebilir. Bunlar bir taşınmaz üzerinde daha sonra tasarrufta bulunulacağına ilişkin kurulan sözleşmeler olup tapuya şerh konularak öncelik hakkının güçlendirilmesi sağlanmaktadır. Bunun gibi kira sözleşmeleri de tapuya şerh konulmak suretiyle taşınmazın sonradan el değiştirmesi halinde kiracının bu niteliğini devam ettirmesine imkan tanır.
Taşınmaz malikinin tasarruf yetkisini kısıtlayan şerhler kural olarak TMK çerçevesinde düzenlenir. Bunlardan biri de çekişmeli hakların korunmasına dair mahkeme kararlarıdır. Teminat amaçlı ihtiyati tedbir niteliğindeki bu kararlar tapu kütüğüne şerh edilerek malikin tasarruf yetkisini sınırlar. Bununla beraber İskan Kanunu uyarınca verilen yerlere ilişkin kısıtlamalar, haciz ve aile konutu tapuya şerh konulur.
Son olarak tapu siciline tescil edilmek istenen bir hakkın henüz ispatlanamadığı hallerde geçici olarak tescilinin şerh edilmesi mümkündür.
Aile Konutu Şerhi Konulmasının Şartları
Aile konutu şerhi konulmasının şartları temel olarak taşınmazın aile konutu olduğunu ispatlayacak belgelerin tapuya sunulmasından ibarettir. Konutun aile konutu olduğunu ispat için muhtarlık ve varsa apartman yönetiminden belge alınmalıdır. Fotoğraflı nüfus cüzdanı, nüfus kayıt örneği ile birlikte eşlerin resmi anlamda evliliğini belgeleyen evlilik cüzdanı da tapuya başvurmak için gerekli belgeler arasındadır. Bu belgeler tarafların evli olduğu, şerh konulması istenen taşınmazın aile konutları olduğunu ispatlayacaktır. Aile konut şerhi konulması için bunların ispatlanması yeterlidir.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Kaldırılır?
Aile konut şerhi eşlerin aile birliğini devam ettirdiği sürece hukuki koruma sağlayacak bir işlemdir. Dolayısıyla eşler arasındaki evlilik birliği boşanma kararı ile neticelenmiş olduğunda aile konut şerhi kaldırılabilecektir. Bunun için kesinleşme şerhi ve gerekçeli karar ile başvuruda bulunmak yeterlidir. Bununla birlikte eşlerin konut değiştirmesi veya birlikte başvurması hallerinde kaldırılabilecektir. Ancak aile konut şerhi eşlerden birinin talebi üzerine konulmuş ise hangi eşin talepte bulunduğuna göre kaldırma işlemi değişiklik gösterir. Taşınmazın sahibi olan eş tarafından konulan aile konut şerhinin kaldırılması için taşınmazın sahibi olmayan eşin talepte bulunması gerekir. Ancak taşınmazın sahibi olmayan eş aile konut şerhi koydurmuş ise diğer eşin rızası olmaksızın tek başına kaldırılması için talepte bulunabilir. Bu talep geçerli olacak ve aile konut şerhi kaldırılacaktır. Öte yandan aile konut şerhinin kaldırılması için dava açılmış olabilir. Bu halde kararın kesinleşmesiyle şerh kaldırılacaktır.
Son olarak eşlerden birinin ölümü halinde aile konut şerhinin durumundan bahsetmek gerekir. İlk olarak aile konut şerhi eşlerden birinin ölümü sonucunda kendiliğinden kalkmayacaktır. Bunun için sağ kalan eşin talebi gerekmektedir. Ölüm sonucunda aile konut şerhinin kaldırılmayacağı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından da kabul edilmiştir. Zira eşlerden birinin ölümü tarafların birlikte oturduğu konutun aile konutu niteliğini ortadan kaldırmayacaktır.
Aile Konutu Şerhi Dilekçesi Nasıl Yazılır?
Aile konutu şerhi dilekçesi Tapu Sicil Müdürlüğüne ithafen yazılmalıdır. Aile konut şerhi konulması istenen taşınmazın adresi ve özellikleri dilekçede belirtilmelidir. Bununla birlikte dilekçeye ek olarak şerh konulması istenen konutun aile konutu olduğunu ispatlayan ve evliliğin resmi şekilde gerçekleştiğine ilişkin belgeleri eklenmelidir. Bu hususlar dilekçenin açıklamalar bölümünde belirtmelidir.
… TAPU SİCİL MÜDÜRLÜĞÜNE,
AİLE KONUTU ADRESİ :
KONU : Aile konutu şerhi konulması talebimizdir.
AÇIKLAMALAR :
- … Mevkii … Pafta … Parselde bulunan aile konutumuz tapuda eşim … adına kayıtlıdır. Evliliğimizden itibaren aynı konutta eşimle birlikte oturmakta olup bu konutu aile konutu olarak kullanmaktayız. Bu husus Ek1’de sunmuş olduğum… ili, … ilçesi, … Mahallesi Muhtarlığından aldığım ../../.. tarihli ikametgah belgem ile EK2’de sunduğum nüfus kayıt örneğinden anlaşılmaktadır.
- Türk Medeni Kanunu madde 194/3 “Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin konulmasını isteyebilir.” Hükmüne istinaden taşınmaza aile konutu şerhi konulmasını istiyorum.
NETİCE VE TALEP : Yukarıda açıklamış olduğum sebeplerden dolayı tapuda … Mevkii … Pafta ve … Parselde kayıtlı aile konutumuz üzerine aile konutu şerhinin konulmasına karar verilmesini talep ederim.
Ad Soyad
İmza
EKLER :
1- İkametgah Belgesi
2- Nüfus Kayıt Örneği
3- Evlilik Cüzdan Fotokopisi
Aile Konutu Şerhi Harcı Ne Kadar?
Aile konut şerhi harcı bulunmamaktadır. Aile konutunun tapuya şerhinde veya şerhin terkininde herhangi bir harç veya ücret alınmayacaktır.
Topo Hukuk Bürosu uzman avukatları ile müvekkillerine tapu işlemlerinde avukatlık ve danışmanlık hizmeti vermektedir. Aile konut şerhi konulması ve diğer tapu işlemleriniz için iletişim sayfasından bizlere ulaşabilirsiniz.
