İçindekiler
Velayet Davası Nedir?
Velayet davası nedir ve çocuğun velayeti ne demektir soruları özellikle boşanma aşamasında olan veya boşanmış eşlerin en çok sordukları aile hukuku sorularından ikisidir.
Çocuğun velayeti genel itibariyle çocuğun bakım ve eğitiminin sağlanması ile çocuğun korunması ve hukuken temsil edilmesi demektir. Reşit olmayan çocuğun velayeti ile hâkim tarafından kendisine vasi atanmasına gerek görülmemiş kısıtlı ergin çocuğun velayeti kural olarak anne ve babadadır. Hâkim yasal bir sebep bulunmadıkça velayeti anne ve babadan alamaz.
Ancak bazı durumlarda velayet anne ve babadan birine veya üçüncü bir kişi veya kuruma verilmiş olabilir. Çocuğun velayetinin anne ve babadan birine verilmesinin en klasik örneği boşanma davalarıdır. Boşanma davalarında hâkim nafaka türleri ve velayetin kime verileceğiyle velayet şartlarına da hükmeder. Ayrıca bir nafaka davası veya velayet davası açmaya gerek yoktur. Velayetin anne ve baba dışında üçüncü bir kişi veya kuruma verilmesi durumunda ise artık velayetten değil vasilikten söz edilir. İşte velayet kendisinde olmayan eşin diğer eşe velayet değişikliği için açtığı davaya velayet davası denir. Velayet aile hukukuna özgü bir kurum olup velayet davası açma işlemi de aile mahkemelerinde gerçekleştirilir.
Velayet Davası Nasıl Açılır?
Velayet davası; velayet kendisinde olmayan eşin diğer eşe velayeti kendisine vermesi için açtığı davadır. Peki velayet davası nasıl açılır? Velayet davası mahkemeye yazılacak bir velayet dava dilekçesi ile açılır. Velayet hakkı bir aile hukuku kavramı olduğu için velayet davası nerede açılır sorusunun cevabı da aile mahkemesi olacaktır.
Velayet Davası İçin Gerekli Evraklar
Velayet davası için gerekli evraklar aile mahkemesine yazılacak bir velayet dava dilekçesi ile varsa hâkimi ikna edecek delillerden ibarettir. Boşanma davalarıyla birlikte görülen velayet davalarındaysa ayrıca bir dava açmaya gerek olmadığı için gerekli bir evrak da yoktur.
Velayet Davasında Çocuğun Kimde Kalacağını Mahkeme Nasıl Belirler?
Velayete davasında velayete ilişkin hükümler Medeni Kanun’un 335-351 maddeleri arasında düzenlenmiştir. Mahkeme velayeti kime vereceğini belirlerken söz konusu maddeler ile çocuğun menfaati, çocuğun yaşı gibi hususları da dikkate alarak karar verir. Kural olarak çocuğun velayeti anne ve babaya aittir. Ancak eşler ortak hayata son vermişlerse veya ayrılmışlarsa hâkim çocuğun velayetini eşlerden birine verebilir. Eşlerden birinin ölümü halinde velayet sağ kalan eşe, boşanma halindeyse velayet çocuk kimde bırakıldıysa ona verilir. Anne ve baba evli değil ise velayet annededir. Annenin küçük, kısıtlı veya ölmüş olması ya da velayetin kendisinden alınmış olması durumunda hâkim çocuğa bir vasi atayabilir ya da çocuğun velayetini babaya verebilir.
Hâkim velayetin kimde kalacağına hükmederken asıl olarak çocuğun menfaatini gözetir. Velayete ilişkin hükümler aynı zamanda kamu düzenini korumaya yönelik hükümler de olduğu için çocuğun üstün yararı belirlenmeye çalışılır. Çocuğun üstün yararı belirlenirken hangi ebeveynin çocuğa daha iyi bir gelecek sağlayacağı ve çocuğun tercihi gibi hususlar da dikkate alınır.
Velayetin belirlenmesinde diğer bir önemli husus ise çocuğun yaşıdır. Anne bakımına ve şefkatine muhtaç bir çocuğun babaya verilmesi haksızlık olacağından küçük yaştaki çocukların velayeti genellikle anneye verilmektedir.
Velayet Davasında Çocuğun Dinlenmesi
Velayet davasında çocuğun dinlenmesi çocuğun menfaatini belirlemek açısından önemlidir. Ancak çocuğun dinlenebilmesi için çocuğun belli bir olgunluk seviyesine ulaşmış olması ve en azından söyleyeceklerinin bilincinde olması gerekir. 7-8 yaş çocuğun dinlenmesi için yeterli bir yaş olarak görülmektedir. Ülkemizin de taraf olduğu BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde ise bu sınır 12 yaştır.
Velayet Davasında Çocuğun Yaşı ve Cinsiyeti Kararı Etkiler Mi?
Velayet davasında çocuğun yaşı kararı etkileyecektir. Buna göre 0-3 yaşındaki çocuklar anne bakımına ve şefkatine muhtaç oldukları için velayetleri genellikle anneye verilir. 3-7 yaş arasında anne bakımına duyulan ihtiyaç azalsa da uygulamada bu yaş aralığındaki çocukların velayetlerinin de genellikle anneye verildiği görülmektedir. 6-12 yaş arası okul çağı olduğu için artık anne şefkatinin yanına maddi imkân kıstası da koyulmaktadır. Anne ve babadan çocuğa en iyi imkânları sağlayacak olan hangisiyse hâkim genellikle velayeti ona verir. Ancak asıl olan çocuğun menfaati olduğu için çocuğun diğer ebeveynin yanında kalmak istemesi durumunda hâkim velayeti diğer eşe de verebilir. 12 yaşın üzerindeki çocukların ise artık kendilerini ifade edecek olgunlukta oldukları ve söyleyecekleri şeylerin sonuçlarının bilincinde oldukları kabul edilir. Bu nedenle 12 yaşın üzerindeki çocukların velayetleri ile ilgili hüküm verilirken hâkim çocuğun isteğini dikkate alır.
Velayet davasında çocuğun yaşının kararı etkilemesine karşın çocuğun cinsiyetinin kararı etkileyeceğine dair kesin bir hüküm ya da görüş yoktur.
Anlaşmalı Boşanma Davasından Sonra Velayet Davası Açılabilir Mi?
Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar malların nasıl tasfiye edileceği, nafaka ve velayet ile ilgili konularda anlaşırlar. Ancak daha önceden velayet konusunda bir anlaşmaya varılmış olsa da tarafların fikirleri ya da mevcut şartlar sonradan değişebilir. Bu durumda anlaşmalı boşanma davasından sonra velayet davası açılmasının önünde hiçbir engel yoktur.
Evlilikte Velayet Nasıl Kullanılır?
Evlilikte velayet nasıl kullanılır sorusuna verilebilecek en net cevap, eşler evlilik birliği içerisinde velayeti birlikte kullanırlar, olacaktır. Çocuğun bakım ve eğitiminin sağlanmasından, korunmasından birlikte sorumludurlar. Çocuğun hukuken temsilinde birlikte hareket ederler. Eşlerden birinin diğer eşin rızasını almadan çocuk adına hareket etmesi durumunda ise üçüncü kişinin iyiniyeti korunur.
Üvey Çocuklarda Velayet
Başka biriyle evlenme durumunda çocuğun velayeti evlenilen kişiyle ortaklaşa kullanılmaz. Velayet hala çocuğun biyolojik anne/babasındadır. Ancak evlenilen eşin de üvey çocuk üzerinde bakım ve gözetim yükümlülüğü vardır. Bu yükümlülük çocuk ergin olana kadar geçerlidir.
Velayet Davasını Nasıl Kazanırım?
Velayet davasının kazanılmasının kesin bir yolu olmamakla birlikte alanında uzman bir avukatla çalışıldığı müddetçe davayı kazanma ihtimali artacaktır. Topo Hukuk Bürosu uzman aile avukatları yıllardan beri velayet davalarını başarılı bir şekilde yürütmektedirler. Daha fazla bilgi için danışma formu doldurulabilmektedir.
Velayetin Kaldırılması ve Velayet Değişikliği
Velayetin kaldırılması ve velayet değiştirilmesi birbirlerinden farklı kavramlardır. Velayet değişikliğinde hâkim velayeti bir eşten alıp diğerine verir. Velayetin kaldırılması ise daha ağır bir karar olduğu için öncelikle birtakım koruma tedbirlerinin uygulanması gerekir.
Anne babanın çocuğa karşı bakım ve gözetim yükümlülüğü vardır. Eğer anne baba çocuğun menfaatini koruyamıyorsa ve çocuğun gelişiminin tehlikeye düşmesini önleyemiyorsa hâkim çocuğun korunması için birtakım önlemler alır. Buna göre çocuğun anne ve babanın velayetinde kalması bedensel veya zihinsel gelişiminde bir tehlike oluşturuyorsa veya çocuk manevi olarak terk edilmiş haldeyse hâkim çocuğu anne ve babadan alır. Aynı hal çocuğun aile içinde kalmasının aile huzurunu katlanılması beklenmeyecek derecede bozması durumunda da anne ve babanın istemi üzerine gerçekleşebilir. Anne ve babadan alınan çocuk başka bir ailenin yanına veya bir kuruma yerleştirilir.
Çocuğun korunmasına yönelik önlemlerden sonuç alınamıyorsa veya sonuç alınamayacağı belliyse hâkim velayetin kaldırılmasına karar verebilir. Ancak bunun için iki halden birinin daha gerçekleşmesi gerekir. Bu hallerden biri anne ve babanın deneyimsizliği, özürlü olması, başka bir yerde bulunması vb. sebeplerle velayet görevini yerine getirememesidir. Diğer bir hal ise anne babanın çocuğa yeterli ilgiyi göstermemesi veya çocuğa karşı yükümlülüklerini ağır bir şekilde savsaklamasıdır. Böyle durumlarda hâkim çocuğun velayetini eşlerden biri ya da her ikisi için birden kaldırabilir. Eğer çocuğun velayeti iki eş için de kaldırılıyorsa çocuğa vasi atanır. Velayetin kaldırılması aksi belirtilmedikçe doğmuş ve doğacak tüm çocuklar için geçerlidir.
Anne ve babanın yeniden evlenmesi velayetin kaldırılması için yeterli bir sebep değildir. Aynı şekilde velayetin kaldırılmış olması anne ve babanın çocuğun bakım ve eğitim masraflarını karşılama yükümlülüğünü de kaldırmaz. Ailenin bu masrafları karşılamaya gücü yetmiyorsa devlet onların yerine çocuğun eğitim ve bakım masraflarını karşılayacaktır.
Velayetin kaldırılmasını gerektiren sebeplerin ortadan kalkması durumunda hâkim resen veya anne babanın istemi üzerine velayeti tekrar anne ve babaya verebilir.
Velayet davası ile ilgili tüm hukuki sorularınızı danışma formundan uzman boşanma avukatı birimimize iletebilirsiniz.