Çek alırken nelere dikkat edilmeli? sorusuna şöyle cevap verebiliriz: çek alırken dikkat edilmesi gerekenlerden ilki çek, ancak bankaların vermiş olduğu senetler üzerine düzenlenebilir ve bankalar üzerinden tahsil işlemi gerçekleştirilebilir. Çek, günümüzde sıklıkla kullanılmakta olan bir ödeme aracı olarak karşımıza çıkmaktadır. Ticari anlamda basiretsiz davranılması ve herkese güven duyularak çekin hiç sorgulanmadan kabul edilmesi gibi durumlar neticesinde son yıllarda karşılıksız çeklerin oranlarında bir artış gözlemlenmektedir. İşte tam bu noktada çek alırken dikkat edilmesi gerekenlere değinmemiz ve bunlar çerçevesinde verilen çekleri kabul etmemiz ileride mağduriyet yaşanmaması adına büyük öneme sahiptir.
Çek, genellikle büyük meblağların tahsil edilmesi adına bir ödeme aracı olarak kullanılsa da aslında yapısı ve işleyişi son derece basittir. Esas önemli olan çek alırken ve verirken tarafların dikkatli davranması gerektiğidir. Çek alırken dikkat edilmesi gerekenlerde ilki çeki verenin kim olduğudur. Ticari ilişkide bulunulan ve çek ile ödeme yapacak olan kişi hakkında araştırma yapılması faydalı olacaktır. Söz konusu araştırmada kişinin ticari hayatındaki ödeme dönemleri, başarısı ve güvenilirliği gibi konular hakkında mutlaka bilgi alınmalıdır. Belirtilen bilgiler bankalardan talep edilebileceği gibi piyasadaki diğer kuruluşlardan da talep edilebilmektedir. Çek alırken dikkat edilmesi gerekenlerden bir diğeri ise çeki verenin kimlik bilgilerinin doğruluğunun kontrol edilmesidir. Aynı zamanda bu kişinin hem kimliği hem de imza sirküleri kontrol edilmelidir. Hem kimlikten hem de izma sirkülerinden bir kopya alınması, çekin alan kişi bakımından faydalı olacaktır.
Çek alırken dikkat edilmesi gerekenlerden bir diğeri ise çekin keşide edildiği yerin çeke eksiksiz ve düzgün bir şekilde yazılmış olmasıdır. Aynı zamanda çekin keşide tarihi de çeke eksiksiz ve düzgün bir şekilde yazılmış olmalıdır. Çek alırken dikkat edilmesi gerekenler, çek nasıl tahsil edilir bir diğeri, çek lehtarı olan gerçek veya tüzel kişinin isminin tam ve eksiksiz yazılmasıdır. Tüzel kişi olması halinde onun ünvanı doğru olarak yazılmalıdır. Belirsiz ve genel isimlerin kullanılması halinde çek, kambiyo senedini vasfını yitirecektir. Çek alırken dikkat edilmesi gerekenlerden en önemlisi de çek tutarının hem rakam hem de yazı olarak düzgün ve doğru bir şekilde belirtilmiş olmasıdır. Yazı ve rakamın aynı olması bu noktada önem taşımaktadır. Çek keşidecesinin de ismi ve imzası düzgün ve eksiksiz olarak yazılmalı ve eğer imza varsa sirkülerden kontrol edilerek alacaklı huzurunda atılmalıdır.
Çek alırken dikkat edilmesi gerekenler belirtmiş olduğumuz hususlar olmakla beraber aynı zamanda çekin hasar gördüğüne ya da değişikliğe uğradığına dair şüphe varsa kesinlikle kabul edilmemelidir. Bazı hallerde çek tamamiyle sorunsuz gözükse dahai tahsil işlemi sırasında bankaların farkedeceği bazı sorunlar çıkabilir. Bu nedenle çekin alınması durumunda tahsilat zamanı gelmeden bir bankaya gösterilmesi ileride mağduriyet yaşanmaması adına önem taşımaktadır.
Çekin Tahsil Edilmesi
Çek alırken dikkat edilmesi gerekenler içerisinde çekin tahsil edilmesi konusuna gelince; kıymetli evrak niteliği taşımakta olan çek, bir ödeme vasıtası olup kayıtsız şartsız bir bedelin ödenmesi amacı ile hava içermektedir. Çek, hukuken üçlü bir ilişkidir. Düzenleyen (keşideci), çeki elinde bulunduran (lehtar) ve muhattap (banka) çek ilişkisinin taraflarıdır.Türk Ticaret Kanunu’nda ve Çek Kanunu’nda çeke konulacak olan faiz kaydının geçersiz olacağına dair hüküm yer almaktadır. Hukuk sistemimize göre ödenecek olan çeklerde muhattap ancak bir banka olabilmektedir. Geçerlilik koşullarını taşımakta olan çek süresi içerisinde bankaya ibraz edildiği takdirde tahsilat işlemi gerçekleşecektir. Geçerlilik koşullarından en önemlisi şüphesiz ki çeki düzenleyen kişinin imzasının bulunmasıdır. Çekte ödeme yerinin gösterilmiş olması gerekmektedir. Fakat eğer gösterilmediyse muhattabın ticaret ünvanının yanında gösterilmiş olan yer ödeme yeri olarak kabul edilecektir.
Çek, ödenebilmesi için bankaya ibraz edilmelidir. Düzenlendiği yerde ödenecek olan bir çek için ibraz süresi 10 gün olarak kabul edilmiştir. Düzenlenme yeri ile ödeme yerinin farklı olması halinde ise ibraz süresi 1 ay olacaktır. Düzenlenme yeri ve ödeme yerinin farklı kıtalarda olması durumunda ise ibraz süresi 3 ay olarak kabul edilmiştir.Çeki elinde bulunduran lehtar, bu ibraz süresini geçirirse kambiyo hukukuna göre icra takibi yapması mümkün olmayacaktır. Bazı durumlarda çek, vaktinde bankaya ibraz edilmiş olmasına rağmen bir ödeme yapılmamakta; çek karşılıksız çıkmaktadır. İşte böyle haller karşısında da lehtarın başvurabileceği bazı yollar mevcuttur.Bu duruma makalemizin diğer başlıklarında detaylı bir şekilde değineceğiz.
Karşılıksız Çek
Çek alırken dikkat edilmesi gerekenler başlığı altında ele almamız gereken bir diğer konu ise uygulamada sıklıkla karşımıza çıkan karşılıksız çeklerdir.Kambiyo senedir olarak nitelendirilen çekte kural olarak vade yoktur; ibraz süresi vardır. İbraz sürelerinin ne kadarlık süreler olduğunu daha önce belirtmiştik. Karşılıksız çek, lehtarın muhattaba başvurması ve çeki ibraz etmesi durumunda çekte yazılmış olan tarihte ilgili banka hesabında çekte yazılmış olan tutarın bulunmadığını ifade etmektedir. Çekin karşılıksız çıkması halinde banka çekin arkasını imzalayarak karşılıksız olduğunu tescil etmektedir. Karşılıksız çekin var olduğu durumlarda lehtarın başvurabileceği bazı hukuki yollar da mevcuttur.
Karşılıksız bir çek aldıysanız Karşılıksız çekte hapis cezası yazımızı okumanızı tavsiye ederiz. Karşılıksız çeke dava açmak için bizi arayın (0212) 679 32 53
Çekin Karşılıksız Çıkması Durumunda Yapılabilecekler
Çeki elinde bulundurmakta olan hamil, çekin karşılıksız çıkması durumunda çekin üzerine ödenmeme sebebini ve ibraz tarihini mutlaka yazdırmalıdır. Bu işlem üzerine banka, iadeli taahhütlü mektup ile çeki düzenleyen adına ihtarda bulunacaktır. Aynı zamanda muhattap banka bu durumda çekin ödemesini alamamış olan lehtar adına kanunen banka hesabı açmak ile yükümlü tutulmuştur. İhtarın yapılmasından sonra 7 iş günü içerisinde çek sahibi, çek tutarını ve çekin karşılıksız kalan bölümü için işlemiş gecikme faizini muhattap bankaya yatırmakla yükümlüdür. Eğer çek sahibi bu yükümlülüklerini yerine getirmezse bu durumda icra yoluna başvurulması mümkün olacaktır ve icra davası açılabilecektir.
Keşideciye karşı yapılacak olan icra takibi, kambiyo senetlerine özgü icra takibidir ve bu takip oldukça ayrıntılı ve prosedürü fazla olan bir takip türüdür. Çek tahsilatında icra takibine ilişkin hükümlerin uygulanacak olmasından dolayı ilgililerin bu hukuki süreci sıkı bir şekilde takip etmesi gerekmektedir. Başlatılacak olan icra takibinde hukuki prosedürlerin fazla oluşu ve bunların eksiksiz bir şekilde yerine getirilmesi zorunluluğu var olduğundan dolayı karşılıksız çek durumuyla karşılaşmış olan kişi mutlaka bir icra avukatına danışmalı ve uzman bir destek almalıdır. Prosedürün doğru bir şekilde izlenmemesi veya takibin sıkı olarak gerçekleştirilmemesi halinde hak kayıplarının yaşanması söz konusu olabilmektedir. Alanında uzman icra avukatları, mağdur olan lehtara en iyi şekilde yardım edecek ve çekin tahsilatını sağlayabileceklerdir.