İçindekiler
Gümrükte El Konulan Mallar (Gümrük Malları) Nelerdir? İadesi Nasıl Olur?
Gümrükte el konulan malların iadesi yani el konulan eşyanın iadesi nasıl olur? Gümrük malı nedir, gümrükte el konulan mallar nelerdir sorularını cevaplandırmadan önce gümrük kavramını açıklamak gerekir. Gümrük, hem gerçek kişilerin hem de eşya ve malların ülkeye giriş ve çıkışlarının denetiminin yapıldığı kamu kurumudur. İlgili vergi ödemeleri de bu kuruma yapılmaktadır. Gümrük malı ise kısaca gümrükten ülkeye girişi sağlanamayan mallardır. Gümrük malları vergileri ödenmediği için gümrüğe takılmış olabilecekleri gibi bunların ülkeye girmesi yasak da olabilir. Bu şekilde ülkeye getirilen ancak gümrük işlemlerinin yasal mevzuata uygun olarak tamamlanmadığı mallara el konulmaktadır.
Gümrükte el konulan mallar şunlardır:
- Deniz ve hava taşıtları.
- Nükleer madde, radyoaktif madde… ile bunların oluşmasını sağlayacak madde ve araçlar.
- Kimyasal maddeler.
- Toprak mahsulleri (sebze meyveler).
- İlaçlar ve sular.
- Gıda maddeleri, hayvansal ürünler, canlı hayvanlar…
- Kıymetli maden ve kıymetli taşlar, sahte paralar…
- Kültür ve tabiat varlıkları.
- Nesli tükenmekte olan canlılar.
- Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamına giren kitap, resim, cd vb. ürünler.
Gümrükte El Konulan Eşyanın Tespiti, Teslimi, Muhafazası ve İadesi İşlemleri
Gümrükte el konulan eşyalar sonradan değiştirilmeleri ihtimaline karşı ayrıntılı olarak tespit edilirler. Tespitin kapsamına el konulan eşyanın cinsi, miktarı, tipi, modeli, seri numarası vb. eşyanın ayırt edici özellikleri girer. Eşyanın görünüşünden ne olduğu anlaşılamıyorsa eşyanın özelliğine göre en az iki tahlil yapılmasına yetecek miktarda numune alınması gerekir. Tespit edilmesi gereken birden fazla eşya çeşidi varsa her bir eşya için yeteri kadar numune alınır.
Gümrükte el konulan eşyanın tespiti işleminden sonra eğer söz konusu mal ülkeye girişi yasaklanmış bir mal ise derhal imha edilir. Nesli tükenmekte olan canlılar, kültür ve tabiat varlıkları vs. söz konusu ise ait olduğu ülkeye geri gönderilir. Vergisi ödenmediği için kaçak olduğu düşüncesiyle el konulan eşyalar ise en yakın gümrük idaresine teslim edilirler. Eşyanın muhafaza edileceği yere kadar taşınması eşyaya el koyan birim tarafından sağlanır.
El konulan eşyanın bozulmasını ve diğer eşyalarla karışmasını engellemek amacıyla idare gerekli tedbirleri alır. Eşyayı muhafaza eden kurum ve kişiler eşyayı teslim aldıkları şekliyle teslim etmek zorundadırlar. Kayıp, hırsızlık, yangın, su baskını vb. sebeplerle eşyanın niteliğinin değişmesi, bozulması, tamamen veya kısmen yok olması hallerinde ise durum olayı kanıtlayan resmi belgelerle gümrük idaresine bildirilir. Gümrük müdürlüğü bu bilgiyi soruşturma ve kovuşturma yapan adli birime iletir.
Gümrükte El Konulan Eşyanın Tasfiye ve İadesi İşlemleri
Gümrükte el konulan eşya sahibi tarafından gümrükten veya antrepolardan alınmazsa artık söz konusu eşyanın mülkiyeti kamuya geçer. Mülkiyeti kamuya geçen eşyanın tasfiyesi altı şekilde olabilir:
- İhale ile gümrükte yakalanan malların satışı.
- Yeniden ihraç amaçlı gümrük malları satışı.
- Perakende satış.
- Kamu kuruluşları ile özel kanunla kurulmuş vakıf ve derneklere tahsis.
- Özel yolla tasfiye.
- İmha.
Tasfiye edilecek eşyaların bedelinin belirlenmesi ise gümrük muayene memurlarınca yapılır, tespit ve tahakkuk belgesinde gösterilir. Bedel gümrüklenmiş değeri ifade eder ve bu ithal eşyalar için CIF Kıymetiyle ithalat vergilerinin toplamı, ihraç içinse FOB Kıymeti ve ihracat vergileri toplamından ibarettir. Perakende satış yoluyla tasfiye gerçekleştirilecekse satılacak eşyanın bedelinde serbest piyasa koşulları dikkate alınacak ve bedel tasfiye işletme müdürlüklerince belirlenecektir. Günümüzde Ticaret Bakanlığının bu amaçla kurduğu 5 adet perakende satış mağazası bulunmaktadır. Halka açık olan bu mağazalardan herkesin alışveriş yapması mümkündür.
Perakende satış niteliğine sahip olmayan ve fakat tasfiyelik hale gelmiş bulunan; insan, bitki, hayvan olmayan veya yurda girişinde çevre sağlığı anlamında sakınca bulunmayan eşyalar ihale yoluyla satılmaktadır. Bu ihaleler e-ihale şeklinde yani elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir.
Gümrükte El Konulan Eşyanın İadesi Dilekçesi
Gümrükte el konulan eşyaların geri alınabilmesi için el konulan eşyanın iadesi dilekçesi yazılması gerekir. Hangi malların iade konusu olduğu, iade almak için yapılması gereken işlemler, iade edilen malın hasarlı olması durumunda başvurulacak hukuki imkânlar gibi konular ancak bir avukatın bilebileceği konulardır. Zira gerek aldığı hukuki eğitim gerekse de konuyla ilgili tecrübelerinden dolayı bir avukata başvurulmasında fayda vardır. Topo Hukuk Bürosu uzman ticaret avukatları gümrüğe takılan mallarla ilgili iadenin sağlanması konusunda destek vermektedirler. Aklınıza takılan sorular için danışma formunu doldurup destek alabilirsiniz.
