Memnu Hakların İadesi (Yasaklanmış Haklar)

Memnu Hakların İadesi (Yasaklanmış Haklar) Nedir?

Yasaklanmış haklar yani memnu hakların iadesi uygulaması eski Ceza Kanununda bulunmaktadır fakat 5237 sayılı TCK’da düzenlenmemiştir. 5237 sayılı TCK 53. maddesinde kişileri kasten işledikleri suçlardan dolayı belirli haklardan yoksun bırakmıştır. Bu yoksun bırakılan haklar ise cezasının infazı tamamlanıncaya kadar iade edilmeyecektir. Bundan şu anlamı çıkarmak mümkündür: Kişi mahkumiyeti ile yoksun bırakıldığı haklara cezasının infazını tamamladıktan sonra kavuşabilecektir.

Memnu hakların iadesi, hükümlü hakkındaki 5237 sayılı TCK dışında diğer özel kanunlarda düzenlenmiş olan yasakların ortadan kaldırılmasını öngören bir kurumdur. 5237 sayılı TCK 53.maddesinde cezanın infazı ile birlikte tüm yasaklılıkların da ortadan kalkacağını öngörmüştür. Fakat bazı özel kanunlar hükümlü hakkında memuriyet, avukatlık gibi birtakım meslekleri yasaklamaktadır. İşte memnu hakların iadesi kurumu yasaklanmış hakların geri verilmesidir. Hükümlü cezasının infazı tamamlandıktan sonra bu tür yasaklanmış hakların iadesi talebiyle mahkemeye başvurabilecektir.

Memnu Hakların İadesinin Şartları

Memnu hakların iadesinin şartları Adli Sicil Kanunu’nda düzenlenmiştir. İlgili kanunun 13/A maddesinde belirtilen memnu hakların iadesi şartları şu şekilde sayılabilir:

1) Mahkum olunan ceza tamamlanmalı ve cezanın tamamlanmasından itibaren en az 3 yıl geçmiş olmalıdır.

2) Kişi cezanın infazının tamamlanmasından itibaren bu 3 yıllık sürede yeni bir suç işlememiş olmalıdır. Mahkeme kişinin hayatını iyi halli geçirdiğine dair ortak bir kanaate varmalıdır.

3) Cezanın infazına genel af yahut etkin pişmanlık haricinde bir sebepten dolayı son verilmişse memnu hakların iadesine başvurabilmek için hüküm tarihinden itibaren 5 yıl geçmelidir. Bununla birlikte kanun bu sürenin, kişinin mahkum olduğu cezaya 3 yıl eklenmesiyle bulunacak süreden az olmaması gerektiğini de belirtmiştir. Son olarak yüz kızartıcı suçlarda memnu hakların iadesi devlet memuru olmanın önündeki engelleri aşmayacaktır. Zira uygulamada; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu 17/11/2011 tarihli ve 2007/2368 esas no ve 2011/1214 karar no sayılı kararında “Her ne kadar memnu hakların iadesi kararı devlet memuru olmanın önündeki ehliyetsizliği kaldıracak olsa da 657 sayılı DMK’de devlet memurluğu için yüz kızartıcı suçlardan mahkum olmama şartı aranmaktadır. Dolayısıyla memnu hakların iadesi kararı yüz kızartıcı bir suçtan dolayı mahkum olan kişiler bakımından devlet memurluğu koşullarını sağlayacak bir hak doğurmayacaktır.” belirtilmiştir.

Memnu Hakların İadesi ile Adli Sicil Arşiv Kaydı Silinebilir mi?

Memnu hakların iadesi arşiv kaydının silinmesi mümkün mü sorusu mahkemeye talepte bulunacak kimseler tarafından en çok merak edilen sorulardandır. Öncelikle memnu hakların iadesine ilişkin kararın kesinleşmesiyle adli sicil arşivine kaydedileceğini belirtmek gerekir. Adli sicil arşiv kaydı yasaya göre 30 yıl içerisinde silinecektir. Fakat memnu hakların iadesi kararı bulunmaktaysa bu 30 yıllık süre 15 yıl olacaktır. Diğer bir ifadeyle yasaklanmış hakların geri verilmesi kararından itibaren 15 yıl geçmekle adli sicil arşiv kaydı silinecektir diyebiliriz.

Memnu Hakların İadesi ve Memuriyet

Memnu hakların iadesi ile memuriyete atanma gerçekleşebilecektir. Çünkü memnu hakların iadesi işlemi ile kişi yasaklanmış olduğu hakları tekrar kazanacaktır. Bu bağlamda memnu hakların iadesi ile memuriyete atanma işlemine engel teşkil edecek bir durum söz konusu değildir. Kişinin memuriyete geri dönme talebi ile kamu dairesinin kabul edip etmeyeceği ile ilgili kesin bir şey söylemek mümkün olmayacaktır. Diğer bir ifadeyle ilgili kamu kurumunun bu kişiyi geri alma zorunluluğu bulunmamaktadır. Fakat kişi yeniden sınava girip başarılı olduğu takdirde memuriyet için başvuru yapabilecektir. Bu şekilde atanmasına engel bir durum yahut ilgili kamu dairesinin takdiri söz konusu olmayacaktır. Ancak Devlet Memurları Kanunu 48. maddesinde memuriyete atanma için özel düzenlemelere gitmiştir. İlgili madde uyarınca yüz kızartıcı suçlardan hüküm giyen kimseler hakkında her ne kadar memnu hakların iadesi kararı verilse de bu kişiler devlet memuru olamayacaktır. Memuriyet şartları için bu durumda olan kişilerin bir ceza avukatından destek alması önerilmektedir.

Memnu Hakların İadesi ve Silah Ruhsatı

(T.C Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu 2006/2664 E. No ve 2010/1370 K. No) Danıştay Onuncu Dairesi silah ruhsatı talebinin reddine karar vermiştir. Davacı temyiz isteminde bulunmuş fakat Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından temyiz dilekçesinde öne sürülen sebeplerin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı kararı verilmiştir. Davacı resmi evrakta sahtecilik suçundan 2 ay hapis cezası almıştır. Cezanın infazının tamamlanmasından sonra yasak haklarının iadesine karar verilmiştir. Ancak her ne kadar hakların iadesi kararı verilse de davacının hüküm giymiş olduğu suçun 6136 sayılı kanun 16/d maddesi kapsamında olması sebebiyle silah ruhsatının reddinde bir hukuka aykırılık görülmemiştir.

Silah ruhsatı verilecek kişinin görevi, sosyal konumu, fiziksel özellikleri, suça eğilimi değerlendirilerek toplumun güven duyacağı kimselerin bu haklardan yararlandırılması faydalı olacaktır. Bu bağlamda kamu yararı ve güvenliği gözetilerek silah taşıyacak kişilerde aranan nitelikler özel koşullara bağlanmıştır. Dolayısıyla memnu hakların iadesi kararı verilmiş olsa dahi 6136 sayılı kanunda silah ruhsatı verilmesini engelleyen durumlar geçerli olmaya devam etmektedir.

Memnu Hakların İadesi için Gerekli Evraklar

Memnu hakların iadesi için gerekli evrakların ilki memnu hakların iadesi dilekçesi olarak karşımıza çıkar. Bu dilekçe ile görevli mahkemeye başvuru yapılacak ve memnu hakların iadesi kararı verilmesi talep edilecektir. Bu talebi mahkeme infaz evraklarını değerlendirerek verecek ya da reddedecektir. Memnu hakların iadesi başvurusunda ceza avukatı desteği olumlu sonuç almaya etki eden unsurlardandır.

Memnu Hakların İadesinin Sonuçları

Memnu hakların iadesi nereden istenir ve kim tarafından istenebilir? Memnu hakların iadesi kararı ya hükmü veren mahkeme ya da hükümlünün yerleşim yerindeki aynı derecedeki mahkeme tarafından verilebilir. Bu durumda hükümlü ya da vekili bu iki mahkemeden birine başvurarak memnu hakların iadesini talep edebilecektir diyebiliriz. Memnu hakların iadesi kararı için yukarıda da belirtildiği üzere infaz evrakları değerlendirilecektir. Eğer kişi ikametgah yerindeki mahkemeye başvurursa bu mahkeme hükmü veren mahkemeden gerekli evrakları talep edecektir. Ancak kararı vermesi amacıyla dilekçeyi o mahkemeye göndermesi de mümkündür.

Memnu hakların iadesinin sonuçları nelerdir? Öncelikle memnu hakların iadesi için yapılan masrafların tamamı hükümlü tarafından karşılanacağını belirtmek gerekir. Kararın bir diğer sonucu ise bu karar ile kişinin adli sicil bilgileri silinmemekte fakat memnu hakların iadesine ilişkin karar adli sicil arşivine kaydedilmektedir. Dolayısıyla hükümlünün, hükümlü olduğu suç dolayısıyla sahip olduğu hak yoksunlukları ortadan kaldırılacak ve bu hakların iadesi gerçekleşebilecektir. Söz gelimi hükümlü, işlediği suçtan dolayı birtakım mesleklerden men edilmişken iade kararı ile bu meslekleri yapabilecektir. Ayrıca belirtmek gerekir ki bu hakların iadesi geleceğe etkili olarak gerçekleşecektir. Örneğin kişi memnu hakların iadesi kararı ile eski kuruma geri dönecektir diyemeyiz. Yalnızca bu ya da buna benzer bir göreve tekrar atanma hakkını elde etmiş olacaktır diyebiliriz. Son olarak memnu hakların iadesinin üçüncü kişilerin kazanılmış haklarını etkilemeyeceğini de hatırlatmakta fayda var.

Memnu Hakların İadesi Dilekçesi ve Sürecinde Avukat Gerekli Midir?

Memnu hakların iadesi dilekçe örneği her ne kadar internet üzerinden bulunabilecek olsa da dilekçenin yazımında hukuki ve teknik bilgi birikimi gerektiği unutulmamalıdır. Bununla birlikte kişinin mahkumiyeti birtakım hak yoksunluklarına sebep olmuş ve bu dilekçe ile kişi yasaklanmış haklarının iadesini talep etmektedir. Dolayısıyla memnu hakların iadesi dilekçe örneği baz alınarak bir dilekçe yazıldığında kişi somut olayı buna doğru aktaramayabilecektir. Sayılan bu sebeplerle memnu hakların iadesi dilekçesi yazımında Topo Hukuk Bürosu uzman ceza avukatları ile iletişime geçerek hukuki destek alabilirsiniz.