Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu uygulamada sıkça karşılaştığımız suçların başında gelmektedir. Esasen günlük yaşantımızda pek çoğumuz farkında olmadan bu suçun işlenişine şahit olmaktayız. Örneğin; sosyal medyanın aktif olarak kullanıldığı bu günlerde metroda kitap okurken veyahut dışarıda yürürken dahi insanların fotoğrafları çekilmekte ve internet ortamında izinsiz olarak paylaşılmaktadır. Bizler de sosyal medyada gördüğümüz bu fotoğraflara yorum yapmakta ya da tekrar kendi sayfamızda paylaşım yapmaktayız. İşte bu tür eylemlerin bireylerin özel hayatına yönelik birer müdahale olduğunu ve Türk Ceza Kanunu’nda ciddi yaptırımlara tabi tutulduğunu bilmek gerekmektedir. Toplumun her bireyi özel hayatın gizliliği konusunda bilinçlenmeli ve insanların özel yaşamına saygı duymalıdır. Bu makalemizde özel hayatın gizliliğini ihlal suçu nedir ve özel hayat gizliliği nedir şeklinde soruları yanıtlayarak sizleri bilgilendirmeyi amaçlamaktayız. 

Özel hayatın gizliliğini ihlal TCK 134’te özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar başlığı altında yer almıştır. Anılan maddeye göre ilk fıkrada kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse hapis cezası ile cezalandırılır. Görüldüğü üzere özel hayatın gizliliğini ihlal eden eylemler oldukça önemli cezai yaptırıma tabi tutulmuştur. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun cezalandırılması ile korunmak istenen asıl değer bireyin özel hayatıdır. Bu kanun maddesi ile bireylerin özel hayatına yönelik herhangi bir müdahalenin engellenmesi amaçlanmıştır. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun faili ve mağduru herkes olabilir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikayete tabidir ve şikayet süresi mağdurun faili ve fiili öğrendiği tarihten itibaren 6 aydır. Aynı zamanda bu suç uzlaşma hükümlerine tabi bir suçtur. Gerek soruşturma gerekse de kovuşturma esnasında öncelik olarak uzlaşma yoluna gidilmeli eğer bir sonuç elde edilemez ise soruşturma ya da kovuşturmaya kaldığı yerden devam edilmelidir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu belirli şartların varlığı halinde adli para cezasına çevrilebilmektedir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.

Önemle belirtmek gerekir ki özel hayatın gizliliğini ihlal suçu genel norm niteliğinde bir suçtur. Kişisel verilerin kaydedilmesi, haberleşmenin gizliliğini ihlal, kişisel verileri ele geçirme yayma veya başkasına verme suçu ya da bilişim suçları ile karıştırılmamalıdır. Bu suçlar özel norm niteliğinde suçlardır. 

Özel Hayatın Gizliliği Nedir?

Peki, özel hayatın gizliliği nedir? Özel hayatın gizliliği; Anayasa, uluslararası sözleşmeler ve Türk Ceza Kanunu tarafından güvence altına alınmış bir haktır. Özel hayat kavramının sınırlarının belirlenmesi, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun hangi şartlar altında oluşacağını tespit etmek adına oldukça büyük önem taşımaktadır. Öncelikle değinmemiz gereken ilk konu özel hayat kavramının nasıl tanımlanacağıdır. Bilindiği üzere insanlar yüzyıllar boyunca bir arada yaşamışlardır. İnsan toplumsal bir varlıktır ancak bu ifade bireylerin kendilerine ait bir yaşamının olmayacağı anlamına gelmemektedir. Anayasa bireylerin özel hayatına ve aile hayatına saygı duyulmasını isteme hakkına sahip olduğunu açıkça belirtmiştir. Ancak özel hayat ve aile hayatının kapsamını ve sınırlarını ifade etmemiştir. Ceza kanunu ise özel hayat ve hayatın gizli alanını bu korumanın konusu haline getirmiştir. Burada hayatın gizli alanı denilmekle kişinin en yakın aile üyelerinin dahi gizliliğine saygı duyması gereken bir alanı ifade ettiği anlaşılmaktadır. Özel hayat, bütünüyle bireye ait olan ve gizli kalmasını tercih ettiği hayatıdır.

Özel Hayatın Gizliliği Hakkı

Özel hayatın gizliliği hakkı daha önce de belirttiğimiz gibi pek çok farklı sözleşme ve kanunda yer almaktadır. Farklı anlaşmalarda ve kanunlarda ele alınması özel hayatın gizliliği hakkının ne kadar önemli bir hak niteliği taşıdığını açıkça göstermektedir. Özel hayat; bireylerin, toplumun geri kalanının dahil olmasını istemediği, gizli kalmasını tercih ettiği ve hukuken korunan hayat alanıdır. Özel hayat kavramının içine bireyin kimliğine ilişkin bilgi ve kayıtlar, fotoğrafı, yaşam tarzı, cinsel hayatına ilişkin davranışlar gireceği gibi kendisine ait ev, araç gibi özel yerler, telefon konuşmaları, yazışmaları gibi birçok konu dahil olabilir. Burada özel hayat kavramı geniş tutulmaktadır. 

Bireyin toplumun diğer üyeleri ile ortak bir faaliyet alanında bulunması kişinin özel hayat gizliliği hakkı kapsamında yer almamaktadır. Örneğin; bir bankta otururken çekilmiş olan fotoğrafta arka planda bir başkasının görünüyor olması kişinin özel hayatının ihlal edildiği anlamına gelmemektedir. Fakat fotoğrafın çekilme amacı kişinin vücudunun belirli bölgelerinin görüntülenmesi ise özel hayatın gizliliği hakkı kesinlikle ihlal edilmiş olur.

Milli güvenlik, kamu düzeni, suç işlenmesinin önlenmesi, genel ahlakın korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması gibi sebeplerle usulüne uygun olarak verilen hâkim kararı ile kişinin özel hayatına ilişkin görüntü ve seslerin, bilgisi dışında hukuka uygun olarak izlenebilmesi, dinlenebilmesi ve kayda alınabilmesi mümkün olup bu tür eylemler suç teşkil etmez.

Yine aynı şekilde basın ve yayın yoluyla ifşa edilen özel hayata dair görüntü veya seslerin, haber verme hakkının sınırları içerisinde haber yapılması halinde özel hayatın gizliliği hakkının ihlalinden bahsetmek mümkün değildir.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu (TCK 134)

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu seçimlik hareketli suçlardandır. Bir kimsenin evinin gözetlenmesi veya şahsi eşyalarının karıştırılması, kişinin fotoğraflarının gizlice çekilmesi ya da balkondan karşı dairenin izlenmesi şeklinde eylemler serbest hareketlerden bir kısmıdır. Özellikle günümüzde bu tarz eylemler, internet üzerinden Youtube, Instagram, Twitter, Facebook, Whatsapp, e-mail vb. iletişim araçları kullanılarak işlenmektedir. Bu tür hareketlerin görüntü ya da ses kaydı alınarak gerçekleştirilmesi daha ağır bir ihlal olarak görülmekte ve daha ağır şekilde cezalandırılmaktadır. Özel hayatın gizliliğinin ihlali her olay özelinde ayrıca araştırılmalı ve değerlendirilmelidir.

Öte yandan özel hayatın gizliliğinin sınırları kişiden kişiye farklılık göstermektedir. Şöyle ki normal insanların özel hayat kavramı daha geniş tutulurken ünlü insanların özel hayat kavramı daha dar yorumlanmaktadır. Kanunda kimlerin ‘’ünlü’’ olarak tabir edilebileceği açıkça ifade edilmemiştir fakat siyasetçiler, sanatçılar, sporcular gibi kendi alanlarında tanınmış kimseler bu kategoriye girmektedir. Ancak bu kategori arasında bile bir daha fazla tanınmış, daha az tanınmış ayrımı vardır. Kişinin özel hayat sınırı bu tanınmışlık derecesine göre daralıp genişlemektedir. 

Kanunda suçun işlenişinde iki farklı nitelikli hal sayılmıştır. Bunlardan ilki özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun, kamu görevlisi tarafından görevinin verdiği yetkinin kötüye kullanılarak gerçekleştirilmesi halinde verilecek cezanın yarı oranında artırılmasıdır. Yine bir diğer nitelikli hal ise; bir kimsenin belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanarak özel hayatın gizliliğini ihlal etmesi, bu suçu işlemesi durumunda verilecek cezanın yarı oranında artırılmasıdır.

TCK 134 Ne Diyor?

TCK 134 ne diyor diye baktığımızda özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun cezasını basit ve nitelikli hal olmak üzere iki farklı şekilde ele aldığını görmekteyiz. TCK 134 uyarınca özel hayatın gizliliğinin ihlal suçunun cezası aşağıdaki gibidir:

    1. Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
    2. Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.

Görüldüğü üzere ilk fıkrada suçun basit şeklinin işlenmesi halinde verilecek olan ceza 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası olarak belirtilmiştir. Cümlenin devamında bu suçun görüntü veya seslerin kayda alınması yoluyla işlenmesi halinde verilecek olan cezanın 1 kat artırılacağı ifade edilmiştir. Örneğin; bir kimsenin telefonlarını dinleme suçu 1 yıldan 3 yıla kadar cezalandırılırken bu telefon konuşmalarının kaydedilmesi halinde fail 2 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

İkinci fıkrada bu suçun ağır cezayı gerektiren hali yani kişilerin özel hayatlarına dair görüntü ve seslerin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi ele alınmıştır. Bu durumda faile 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir. İfşa edilen verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de bu fıkra hükmü uygulanır. 

Özel Hayatın Gizliliğini İhlalden Tazminat Davası Açılabilir mi?

Özel hayatın gizliliğini ihlalden tazminat davası açılması mümkündür. Şöyle ki, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun mağduru olan kimse bu eylemler sebebiyle maddi veyahut manevi olarak büyük zarar görmüş olabilir. Bu suç sebebiyle kişinin maddi kayba uğramasına örnek olarak kişinin işten çıkarılması gösterilebilir. Hukuka aykırı bir eylem nedeniyle mal varlığında meydana gelen eksilmenin giderilmesi adına kişi maddi tazminat yoluna başvurabilir. Bir diğer yandan mağdur yaşadığı üzüntü, elem ve yıpranmanın yol açtığı manevi zararların giderilmesini amaçlayan bir dava türü olan manevi tazminat davası açabilir. 

Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Ceza hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu hakkında daha fazla bilgi almak için internet sitesinde yer alan iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz. Ayrıca sorularınızı internet sitemizde yer alan avukata soru sor sayfasındaki formu doldurarak da ekibimize iletebilirsiniz.  

Yayım tarihi: 15 Haz 2020