İçindekiler
Gaiplik Kararı Nedir?
Gaiplik kararı nedir ? Gaip kelime anlamı olarak nerede olduğu bilinmeyen demektir. Gaiplik de bir kimse ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş veya uzun zamandır bu kimseden haber alınamamış ise söz konusu olacak bir durumdur. İşte bu iki durumda hakları ölüme bağlı olanların mahkemeye başvurması halinde mahkeme, kişinin gaipliğine karar verebilecektir (TMK madde 32).
Gaiplik kararı verilebilmesi için hakkında gaiplik kararı verilecek kişinin ölümüne kesin gözüyle bakılmasına gerek bulunmamaktadır. Yalnızca ölüm tehlikesi içinde kaybolması yeterlidir. Kanunun hakları ölüme bağlı kimselerden kastı mirasçılardır. Mirasçıların mahkemeye yapacağı başvuru neticesinde gaiplik kararı çıkacak ve kaybolan yahut uzun zamandır haber alınamayan kimse hukuken ölmüş sayılacaktır. Fakat kesin bir ölüm söz konusu olmadığından dolayı gaipliğin sonuçları da biyolojik ölümden farklı olacaktır. Bu suretle örneğin gaibin mirasını teslim alan mirasçı yahut kendisine miras bırakılan kimse belirli bir süre teminat göstermek durumundadır.
Gaiplik Kararı Nasıl Alınır?
Gaiplik kararı nasıl alınır? kararın alınabilmesi için kişi belirli bir sürede ya ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmalı ya da kendisinden haber alınamamış olmalıdır. Bu iki şarttan birinin gerçekleşmesi halinde hakları bu ölüme bağlı olanların mahkemeye başvurması gerekmektedir. Başvuru üzerine mahkeme bir ilanla ilgilileri belirli bir süre içerisinde bilgi vermeleri amacıyla çağırmaktadır. Bahsedilen bu süre usulüne uygun yapılacak olan bu ilanın yapıldığı günden itibaren en az 6 aydır. Gaipliğine karar verilecek kimse hakkında bilgi sahibi olanlar yapılan bu ilanın üzerine bilgi vermek için mahkemeye başvuracaktır.
Mahkemenin yaptığı ilanın süresi dolmadan gaipliğine karar verilecek kimse ortaya çıkar veya kendisinden haber alınırsa ne olacaktır? İşbu halde gaiplik istemi düşecektir. Fakat kişiden haber alınamaz, kişi ortaya çıkmaz ve ilgili yahut bilgi sahibi bir kimse bulunmazsa gaiplik kararı verilecektir.
Gaiplik Davası Nedir?
Gaiplik davası, hakları bu ölüme bağlı olan kimseler tarafından açılan, çekişmesiz yargı işlerinden bir tanesidir. Gaiplik davası basit yargılama usulüne bağlı olacaktır. Davanın davalı tarafı bulunmamaktadır. Diğer bir deyişle gaiplik kararı için açılacak davada hasım bulunmamaktadır. Davada mahkeme tarafından kaybolan ya da haber alınamayan hakkında bilgisi olan kimselere ilan yapılacaktır. Bu ilandan en az 1 yıl sonra ikinci bir ilan yapılabilmektedir. Yine bu ikinci ilanda da ilk ilanda olduğu gibi bilgi vermek için gereken süre belirtilecektir. İlan ayrıca gazeteler yoluyla da yapılabilecektir.
Gaiplik ilanı çoğunlukla mahalli gazetelerden yapılmaktadır. Hakimin takdir yetkisine bağlı olarak ilanların sayısı ikiden fazla da olabilmektedir. Dava sürecinde deliller toplanacak varsa tanıklar dinlenecektir. Yine her davada olduğu gibi gaiplik davası her türlü delille ispatlanabilir. Eğer dava sürecinde kişi hakkında bilgi edinilemez veya kişiden haber alınamaz ise gaiplik istemi haklı görülecektir. Dolayısıyla mahkeme bu durumda gaipliğe karar verir.
Gaiplik davası açıldığında gaipliğine karar verilenin eşi evliliğin feshini de talep edebilir. Eğer bu talepte bulunmaz ya da gaiplik davasından sonra bu karara dayanarak evliliğin feshi talebinde bulunmazsa gaibin eşinin yeniden evlenemesi mümkün değildir.
Gaiplik Kararını Kim İsteyebilir?
Gaiplik kararını kim isteyebilir? Türk Medeni Kanunu 32. maddede gaiplik kararı isteyebilecek kimseleri “…hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine…” diyerek belirlemiştir. Konuya ilgili olarak Ölüm Karinesi makalemizi de okumalısınız. Hakları bu ölüme bağlı olanları ise yasal ve atanmış mirasçılar ile lehine vasiyet yapılmış kimseler olarak belirtmemiz mümkündür. Bunlarla birlikte gaip kimse yüzünden mirastan mahrum kalanlar ve alacaklılar da talep edebilmektedir. Son olarak askerlik şubesi ile hazinenin de gaiplik kararı talep edebileceğini söylemek yanlış olmayacaktır. Fakat şunu da belirtmek gerekir ki hazinenin gaiplik kararı talep edebilmesi için:
-Gaibin herhangi bir mirasçısının bulunmaması,
-Mallarının 10 yıldan beri mahkemece idare ediliyor olması ya da
-Gaibin 100 yaşını doldurmuş olması gerekmektedir.
Gaiplik Kararı Süresi Kaç Yıldır?
Gaiplik kararı süresi ne kadardır, gaiplik süresi kaç yıldır? Gaiplik kararı çıkarılacak kişinin bu karar için ölüm tehlikesi içerisinde kaybolması yahut kendisinden uzun süre haber alınamamış olması gerektiğinden bahsettik. Peki gaiplik kararının süresi kaç yıldır?
Gaiplik süresi, kişi eğer ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmuşsa, kaybolma anından itibaren 1 yıldır. Bir yılın tamamlanması ile mahkemeye gaiplik sebebiyle başvurulabilecektir. Bununla birlikte kişiden uzun süre haber alınamaması durumunda gaiplik süresi 5 yıl olacaktır. Kişiden 5 yıl boyunca haber alınamamış ise karar çıkarılabilecektir.
Gaiplik Kararının Şartları Nelerdir?
Gaiplik kararının şartlarını şöyle saymak mümkündür:
-Kişi ya ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmuş ya da kendisinden uzun süredir haber alınamamış olmalıdır.
-Kişinin ölüm tehlikesi içerisinde kaybolmasından itibaren en az 1 yıl geçmiş olmalıdır.
-Kişiden uzun süredir haber alınamaması üzerine yapılan gaiplik isteminde bu süre en az 5 yıl olmalıdır.
-Gaiplik kararı verilebilmesi için bu konuda ilgili tarafından mahkemeye bir başvuru olmalıdır.
-Gaiplik kararı verilebilmesi için mahkeme öncelikle usulüne uygun bir ilanla bilgi sahibi kimseleri çağırmalıdır.
Yukarıda saymış olduğumuz bu şartların gerçekleşmesi ve kişiden dava süresince haber alınamamış olması, kişinin ortaya çıkmamış olması ve kişi hakkında bilgi sahibi bir kimsenin olmaması durumunda gaiplik kararı verilebilecektir.
Gaibin Miras Hukukundaki Durumu
Gaiplik kararı miras açısından birtakım sonuçlar doğurmaktadır. Gaibin mirası TMK 584-588 maddeleri arasındadır. Bir kimse hakkında gaiplik kararı verildiğinde bu, kişinin mirasının açılması sonucunu doğuracaktır. Mirasın açılması, kişinin mirasının mirasçılara geçmesi demektir. Gaiplik kararı, gaipten son haber alma tarihinden itibaren hüküm ve sonuçlarını doğuracaktır. Bu bağlamda mirasın, kişiden son haber alma yahut kişinin ölüm tehlikesi içerisinde kaybolma anından itibaren mirasçılara geçeceğini söylemek yanlış olmayacaktır.
Peki, gaip kişinin ortaya çıkması durumunda miras ne olur ? Öncelikle, gaiplik durumunda ölümden farklı olarak geri dönme ihtimalinin bulunduğunu belirtmek gerekir. Bu ihtimal sebebiyle kanun koyucu, mirası teslim alacak mirasçıları teminat yükümlülüğü altına sokmuştur. Bu teminat yükümlülüğü gaiplik kararına sebep olan duruma göre farklılık arz eder. Böylece mirasçı örneğin gaip ölüm tehlikesi içinde kaybolmuşsa mirasçının miras üzerinde fiili hakimiyete sahip olmasından itibaren 5 yıl; kendisinden uzun süredir haber alınamamışsa son haber tarihinden itibaren 15 yıl süreyle teminat gösterecektir.
Miras taksimi edilmesi ya da mirasçıların paylarına düşen hisseleri alması teminat ile mümkündür. Teminat yükümlülüğü gaibin yüz yaşını doldurması ile son bulacaktır. Teminat yükümlülüğü altına giren kimse gaibin geri dönmesi ya da hayatta olduğunun ispatlanması halinde mallarını iade edebilmelidir. Yani geri dönme halinde malların iadesi gerçekleşecektir.
Gaiplik kararından sonra veraset ilamı çıkartılabilir. Böylece tapu müdürlüklerinde miras intikali ile satış gerçekleşebilecektir.
Gaiplik Kararında Görevli Mahkeme
Gaiplik kararını kim verir, gaiplik kararı veren mahkeme neresidir soruları gaiplik kararı çıkarmak isteyen kişilerin merak ettiği sorulardandır. Gaiplik kararı görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Gaiplik kararında yetkili mahkeme ise kişinin son yerleşim yeri mahkemesidir. Gaiplik kararı verilecek kişinin Türkiye’de herhangi bir yerleşim yeri yok ise nüfusa kayıtlı olduğu yer mahkemesi yetkilidir. Kişinin Türkiye’de böyle bir kaydı olmadığı durumda anne yahut babasının kayıtlı bulunduğu yer mahkemesi gaiplik kararı vermeye yetkilidir.
Gaiplik kararı çıkarılması ve gaiplik durumunda yapılacak hukuki işlemler tecrübe gerektiren prosedürlerdendir. Topo Hukuk Bürosu olarak gaiplik sürecinde profesyonel hukuki destek almak için iletişim bilgilerimizden bize sorularınızı iletebilirsiniz.
