İmar Barışı Nedir Hesaplama Başvuru ve Ödeme Nasıl Yapılır

Çarpık kentleşme ve gecekondu ülkemizin belli başlı sorunları arasında yer almaktadır. Şehirlerin herhangi bir denetim gücü olmadan ve plansız bir şekilde büyümesi çarpık kentleşme olarak adlandırılır. Canlıların doğal ihtiyaçları dikkate alınmadan ve mevcut tarihi dokunun korunması gerektiği düşünülmeden gerçekleştirilen bu kentleşme türü ne yazık ki pek çok sorunu beraberinde getirmektedir. Bu nedenler, İmar Barışı konusunu doğurmaktadır. Öte yandan şehirlere doğru artan göç sebebiyle insanlar kendilerine ait olmayan boş arazilere bayındırlık ve yapı kurallarına aykırı olarak sağlıksız binalar inşa etmekte ve yaşamlarını orada sürdürmektedir. İşte gecekondu ve imar mevzuatına göre inşa edilmemiş yapılar imar affının konusunu oluşturmaktadır. İmar barışı nedir? İmar barışı nasıl yapılır? soruları bu tür yapılarda yaşayan pek çok kişinin merak ettiği soruların başında gelmektedir. Biz de Topo Hukuk Bürosu olarak makalemizde imar barışı kanunu ve detayları hakkında oakuyucularımızı bilgilendirmeye çalışacağız.  

İmar Barışı Nedir?

Detaylara geçmeden önce imar konusunun içerisinde yer alan ve oldukça önemli sayılabilecek imar yönetmeliği, imar planı ve imar durumu kavramlarını açıklamak daha faydalı olacaktır. İmar yasasının tamamlayıcısı olarak hazırlanan ve şehrin belediye meclisi tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe giren yapı düzeni yönetmeliğine imar yönetmeliği adı verilmektedir. İmar planı da imar uygulaması yapılan bir yerin yapı adalarını, bu adaların düzen ve yoğunluklarını ve gerekli her türlü bilgiyi detaylı olarak içeren kadastro durumu da işlenmiş plandır. İmar durumu ise belediyelerden alınan ve bölgedeki imar planlarına ve imar yönetmeliğine göre bir arsanın hangi şekilde ve koşullarda kullanılabileceğini detaylı olarak ifade eden bir belgedir. İmar durumu belgesinde yer alan bilgiler esas alınarak yapılar inşa edilir. İmar durum belgesi almak için başvurulması gereken yetkili merci belediyelerin Kadastro Müdürlükleridir. İmar durum belgesinin geçerlilik süresi ise 12 aydır. 

Gecekondu ve imar mevzuatına göre inşa edilmeyen yapıların uygulanma ve mülkiyet problemlerini düzenleyen kanun imar affı veya imar barışı olarak adlandırılır. Yalnızca belirli yıllarda çıkarılan bu kanun ile çarpık kentleşme ve kaçak yapı inşasının önüne geçilmeye çalışılmıştır. 

Bu Yasa Kimleri Kapsıyor?

2018 yılında başlatılan imar barışı nasıl yapılır ve kimler bu haktan yararlanabilir? İmar affı 31 Aralık 2017 tarihinden önce inşa edilmiş her türlü plansız, projesiz ve imar kanununa aykırı yapıları kapsamaktadır. Hem imara aykırı inşa edilmiş yapılar hem de iskanı olsa dahi zaman içerisinde imara aykırı olarak yapılan eklentiler bu kanun kapsamında değerlendirilecektir. Ancak burada değinmemiz gereken birtakım istisnalar bulunmaktadır. Bu durumdan yararlanması istenen yapının bulunduğu arsa üçüncü bir kişiye ait ise ilgili yapı bu kanun kapsamının dışında bırakılacaktır. Bir diğer yandan belediye ve mücavir alan içerisindeki sanayi, depolama, turistik, tarımsal alanlarda, askeri bölgelerde bulunan yapılar ve boğaz hattında yer alan yapılar imar affı kapsamı dışında yer almaktadır. 

İmar barışından yararlanabilecek yapıların sahiplerinin yapı kayıt belgesi almak için Çevre ve Şehircilik Bakanlığına ve özel olarak yetkilendirilen kuruluşlara başvuru yapmaları gerekmektedir. Yapı kayıt belgesi imar barışı kapsamında değerlendirilmiş olan yapıların kayıt altına alınması için verilen bir belgedir. 

Plansız ve projesiz şekilde yapılmış olan binaların hak sahipleri imar başvurusunda bulunarak binaları için verilmiş olan idari para cezalarının iptalini sağlayabilirler. Söz konusu bina için bir yıkım kararı var ise bu yıkım kararını ortadan kaldırabilirler. Ayrıca açılmış olan bir kamu davası mevcut ise bu kamu davasının hükümsüz kalmasını sağlayabilirler. Buna ek olarak arsa tapulu yerlerde hak sahipleri imar başvurusu yapmaları halinde arsa tapularını kat mülkiyeti tapusuna dönüştürebilmektedir. 

İmar Barışı Başvurusu Nasıl Yapılıyor?

Başvuruda bulunmak isteyen hak sahipleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığının il müdürlükleri ile özel olarak oluşturulan yetkili kuruluşlara başvuruda bulunabilirler. Müracaatlar E-Devlet sistemi üzerinden de kolayca gerçekleştirilebilmektedir. İmar barışı başvuruları E-Devlet sistemi üzerinden takip edilebilmektedir. 

Bu konudan yararlanmak isteyen hak sahiplerinin ilgili yapı hakkında vermiş oldukları bilgilerin doğru olması gerekmektedir. İleride yapılacak herhangi bir kontrolde verilmiş olan bilgilerin doğru olmadığı ortaya çıkarsa yapının imar barışından çıkarılma ihtimali söz konusudur. 

İmar Barışı Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

Başvuru için gerekli evraklar aşağıda sıralanmıştır:

  • E-Devlet Şifresi
  • Geçerli bir cep telefonu numarası
  • Geçerli bir e-posta adresi
  • Beyan edilecek yapının adresi
  • Varsa tapusu, ada parsel bilgileri
  • Toplam inşaat alanı; konutların ve işyerlerinin ayrı ayrı toplam alanları (m2)
  • Yapıdaki konut ve işyeri sayısı
  • Arsa/Arazinin emlak vergi birim değeri (TL/m2) (İlgili belediyesinden alınabilecektir.)
  • Yapının bulunduğu arsanın alanı; varsa tapudaki alan yoksa beyan edilecek alan (m2)
  • Yapı sınıfı (sistemin sunacağı seçeneklerden seçilecek)
  • İmar mevzuatına aykırılığın tarif edilmesi
  • Yapıyı gösteren ve ayrılık kısmını gösteren birer adet fotoğraf. 

Son Başvuru Tarihi Ne Zaman?

En son 2018 yılında çıkarılan imar barışı başvuru tarihi 31 Aralık 2019’da sona ermiştir. Yapı kayıt belgesi almak için ödenmesi gereken bedelin en az yüzde 25’inin yatırılması zorunluluğu olan uygulamada, geri kalan ödeme için verilen süre ise 31 Aralık 2019 tarihinde sona ermiştir. Yapılan imar barışı başvuru sayısının en fazla olduğu illerimiz sırasıyla İstanbul, İzmir ve Ankara olmuştur. İmar barışı ödeme süresinin geçirilmesi, ödemenin belirlenen miktarda yapılmaması ve yapı kayıt belgesi alınamayacak yapılar için başvuru yapılmış olması gibi nedenlerle binlerce kişinin belgesi iptal edilmiştir. Hak sahiplerinin bu konuda oldukça dikkatli olmaları gerekmektedir.

İmar Barışı Uzatıldı mı? Uzatılacak mı?

İmar barışından herhangi bir nedenden ötürü yararlanamayan (örneğin başvuru tarihini kaçıran) kişilerin merak ettiği bir diğer soru da imar barışı uzatıldı mı sorusudur. Ne yazık ki Çevre ve Şehircilik Bakanı tarafından yapılan resmi açıklamada yeni bir imar affı sürecinin söz konusu olmadığı belirtilmiştir. Bu sebeple ‘İmar barışı uzatıldı’ şeklinde yapılan haberlere itibar edilmemesi gerekir. 

İmar Barışı Hesaplama Nasıl Yapılıyor?

İmar barışı hesaplama işleminin nasıl yapıldığı ve yapı kayıt belgesi masraflarının ne kadar tutacağı pek çok hak sahibi tarafından merak edilmektedir. Bu kapsamda verilecek Yapı Kayıt Belgesi için ödenmesi mecburi olan bedel, yapının yer aldığı arsanın 29.7.1970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na göre belirlenen emlak vergi değeri ile yapının takribi maliyet bedelinin toplamı üzerinden konutlarda % 3, ticari binalarda % 5 oranında hesaplanmaktadır. Tapuda yapılacak olan her bir işlem için (örneğin cinsiyet değişikliği, kat mülkiyeti kurulması gibi) bir bedel ödenecektir.

Yapı kayıt belgesi bedelinin belirlenmesinde dikkat edilecek olan hususlardan biri yapının yer aldığı arsanın emlak vergi değeridir. Yapının yer aldığı arsanın emlak vergi değeri, ilgili belediyeden edinilen arsa ve arazi asgari metrekare birim değerleri esas alınarak hesaplanır.

Yapının yaklaşık maliyet bedelini belirlerken birim maliyet bedeli;

  • Tarımsal amaçlı basit binalar için 200 ₺ / m2
  • 1-2 katlı binalar ve basit sanayi yapıları için 600 ₺ / m2
  • 3-7 katlı binalar ve entegre sanayi yapıları için 1.000 ₺ / m2
  • 8 ve daha yüksek katlı binalar için 1.600 ₺ / m2
  • Lüks binalar, villa, alışveriş kompleksi, hastane, otel ve benzeri yapılar 2000 ₺ / m2
  • Güneş Enerjisi Santralleri (GES) 100.000 ₺ / MW esas alınmak suretiyle hesap yapılır.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığının internet sitesinde imar barışı hesaplama aracına kolaylıkla ulaşabilir ve yönlendirmeleri takip ederek hesaplama yapabilirsiniz. 

İmar Barışı Sorgulama Nasıl Yapılıyor?

Daha önce de belirttiğimiz üzere hak sahipleri E-Devlet üzerinden yapı kayıt belgesi başvuru formunu doldurarak imar barışı başvurusu yapabilmektedir. Yine aynı şekilde imar barışı sorgulama işlemi de E-Devlet üzerinden yapılacaktır. İmar affı başvurusu yapan vatandaşların E-Devlet’te sorgulama yapabilmek için TC kimlik numaraları ve şifreleri ile sisteme giriş yaparak ilgili talimatları yerine getirmeleri gerekmektedir.

İmar Barışı Danışma Merkezi: Topo Hukuk

Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. İmar barışı konusu da ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları konulardan bir tanesidir. Bu konu ve daha fazlası hakkındaki sorularınızı internet sitemizde yer alan Avukata Soru Sorma ve Danışma Formunu doldurarak ekibimize iletebilirsiniz. 

Yayım tarihi: 11 May 2020