Tarihi Eser Kaçakçılığı

Tarihi Eser Kaçaklığı Suçu

Tarihi eser kaçakçılığı suçunun asıl adı, taşınır kültür varlıklarının ticareti ve kaçakçılığı suçudur. Tarihi eser kaçakçılığı ya da tarihi eser satma suçu, bu suçun halk arasında bilinen ismidir. Tarihi Eser Kaçakçılığı suçu Türk Ceza Kanunu’nda değil 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu kanunda sayılan taşınır kültür varlıklarının ticareti ve kaçırılması, tarihi eser kaçakçılığının özünü oluşturur. Ancak son altı padişah döneminde basılan ve bu dönemlerde kullanılan sikkelerin tescilsiz olarak yurt içinde alınıp satılması tarihi eser kaçakçılığı suçunu oluşturmaz.

Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçunun Cezası

Tarihi eser kaçakçılığı suçunun cezası, suçun üç görünüş biçimine göre farklılık arz etmektedir:

1. Bildirim yükümlülüğüne ve kültür ve tabiat varlığı ticaretine aykırı hareket edilmesi. Kasten ve mazereti olmaksızın bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden kişiye 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.

Bildirimi yapılmamış kültür ve tabiat varlıklarının ticaretini yapanlara 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve 5000 güne kadar adlî para cezası verilir. Ancak bunlara bildirim yükümlülüğüne aykırı davranmalarından ötürü ayrıca ceza verilmez.

Ticareti yasak olmayan taşınır kültür ve tabiat varlıklarının ticaretini izinsiz yapan kişilere 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.

2. Yurt dışına çıkarma yasağına aykırı hareket edilmesi. Yurt dışına çıkarma yasağına aykırı hareket edenlere 5 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adlî para cezası verilir.
3. İzinsiz olarak araştırma, kazı ve sondaj yapanlar.  2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir. Ancak izinsiz olarak araştırma, kazı veya sondaj yapılan yer sit alanı veya korunması gereken başka bir yer değilse bu ceza 1/3 oranında azaltılır.

İzinsiz define aramanın cezasıysa 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasıdır. Bu işin bulunan eserleri yurt dışına kaçırma amacıyla işlenmesi halinde cezası iki katına kadar artar.

Tarihi Eser Bulundurma Suçu

Her ne sebeple olursa olsun tarihi eser bulundurma suçu 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre suçtur. Buna göre;

1. Elinde taşınır veya taşınmaz kültür ve tabiat varlığı bulunduranlar,
2. Maliki veya yalnızca zilyedi oldukları arazide böyle bir varlığın bulunduğunu bilenler ve
3. Maliki veya yalnızca zilyedi oldukları arazide böyle bir varlığın bulunduğundan yeni haberdar olanlar üç gün içinde bunu yetkili mercilere bildirmek zorundadırlar. Yetkili mercii en yakın müze müdürlüğü, köydeyse muhtar ve diğer yerlerde de en yakın mülki idari amirdir.

Tarihi eser bulundurma suçu, tarihi eser kaçakçılığı suçunun bildirim yükümlülüğüne aykırı davranılması sonucu ortaya çıkan bir suçtur. Evde tarihi eser bulundurma cezası 6 aydan 3 yıla kadar hapistir.

Tarihi Eser Bulundurma Bildiriminin Yetkili Makamlara Yapılması

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 4. Maddesinde haber verme zorunluluğundan bahsedilir. Maddede sayılan kişiler bu durumu en geç üç gün içinde yetkili makamlara bildirmelidirler. Eğer bu süre içerisinde bildirmezlerse tarihi eser bulundurma suçu işlemiş olurlar ve 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılırlar.

Yetkili makam en yakın müze müdürlüğü, köy ise muhtar, diğer yerlerdeyse en büyük mülki ve idari amirdir. Eğer bu tarihi eserler askeri garnizonlarda veya yasak bölgelerde bulunuyorsa, bildirilecek üst makam bir üst komutanlıktır.

İhbarı alan yetkili makam söz konusu varlıkların muhafazası için gerekli tedbirleri alır. Eğer yetkili makam muhtarsa bunu aynı gün içinde en yakın mülki amire bildirir. Amir ve diğer makamlarsa bunu 10 gün içinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’yla en yakın müze müdürlüğüne bildirirler. İhbarı alan Bakanlık ve müze müdürü en kısa zamanda gerekli işlemleri gerçekleştirirler.

Tarihi Eser Satışı Suç Mudur?

Tarihi eser satışı, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre suçtur ve cezası da 2 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasıdır. Bunlara bildirim yükümlülüğüne aykırı davranmalarından dolayı ayrıca bir ceza verilmez. Kanunen ticaretinin yapılması suç olmayan ancak bunun için izin almak gereken varlıkların izinsiz olarak ticaretini yapmaksa 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Son altı padişah döneminde basılan ve bu dönemlerde kullanılan sikkelerin tescilsiz olarak yurt içinde alınıp satılması tarihi eser kaçakçılığı suçunu oluşturmaz.

Gümrük İhlali Yapılarak Tarihi Eserlerin Satışının Gerçekleşmesi

Kültür ve tabiat varlıkları, devlete ait mallardır. Bunların yurt içinde alım satımının suç olması gibi yurt dışına kaçırılması da suçtur. Üstelik cezası da daha fazladır. 2863 sayılı kanuna göre gümrük ihlali yapılarak tarihi eserlerin satışının gerçekleşmesinin cezası 5 yıldan 12 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezasıdır.

Deep Web İle Kültür Varlığı ve Tarihi Eser Ticareti

Deep web, internetin derin yüzüdür. Gündelik olarak kullandığımız internet, tüm internetin %5 ila %10’unu oluşturur ve tüm bilgilerin ancak 1/3000’ine erişim sağlar. Deep web’teyse bilginin ve yapılabileceklerin sınırı yoktur. Ancak bunun için bu sistemin nasıl kullanılacağını öğrenmek gerekir. Çünkü deep web’teki temel mantık şudur: Bir internet sitesi oluşturmak ve bunun arama motorlarında bulunmasını engellemek. Yani internet sitesini oluşturan kişi size bu sitenin adresini vermedikçe siz o siteyi bulamazsınız.

Siz istemediğiniz müddetçe kimsenin sitenize erişememesi ve size sağladığı gizlilikle özgür bir alan yaratması bakımından deep web faydalı bir alandır. Normal internet sitelerinde satılmayan, örneğin çok sevdiğiniz bir grubun artık bulunmayan albümünü kolaylıkla deep web’ten temin edebilirsiniz. Ayrıca haber alma özgürlüğüne getirilen sınırlamalara karşı aktivist gazetecilerin sansürsüz haberler yaptığı siteler de mevcuttur. Ancak derinlere indikçe deep web tehlikeli bir hal almaktadır.

Derinlerinde çocuk pornosundan bomba yapım videolarına kadar birçok şeyi barındıran deep web, tarihi eser kaçakçıları tarafından da bir ticarethane olarak kullanılmaktadır. Ancak unutmamak gerekir ki deep web’i kullananlar sadece normal bilgi almak isteyen vatandaşlar, gazeteciler, teröristler ve kaçakçılar değildirler. Devlet de deep web’i kullanarak bu suçluları yakalamakta ve gerekli cezalandırmayı yapmaktadır.

Tarihi Esere Zarar Verme Suçu

Tarihi eserler bir milletin kültürünü, tarihini, değerlerini simgeleyen eserlerdir. Bu eserlerin sahibi devlettir. Tarihi esere zarar verme suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır.

Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu Şikâyet Süresi ve Görevli Mahkeme

Tarihi eser kaçakçılığı suçu şikâyete bağlı bir suç değildir. Dolayısıyla savcı bu suçu öğrendiğinde başkaca bir şeye ihtiyaç duymadan soruşturmayı yürütüp davayı açar. Tarihi eser kaçakçılığı suçları Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülür.

Şikayete bağlı suçların neler olduğunu okumak için tıklayınız.

Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu Hakkında Yargıtay Kararları

Tarihi eser kaçakçılığı suçu hakkında Yargıtay kararlarından bazıları şunlardır:

1. Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2012/27427 E. 2013/13728 K. sayılı kararında, üç günlük bildirim yükümlülüğünde başkaca bir delil yoksa sanığın ifadesinin esas alınması gerektiğini belirtmiştir.
2. Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2013/27098 E. 2014/21387 K. sayılı kararında, ölen abisinden kalan kültür varlığı sikkeyi hatıra olarak saklayan adamın kültür varlığını bulundurma suçunu işlediğini tespit etmiştir.
3. Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2013/25522 E. 2014/1265 K. sayılı kararında define arama ve kazı yaparak Bizans döneminden kalma tarihi eser bulma suçuna ceza vermeyen birinci derece mahkemesinin kararını bozmuştur.

Tarihi eser kaçakçılığı suçu türleri ve cezası bakımından oldukça spesifik bir suç tipidir. Gerek soruşturma aşamasında gerekse kovuşturma aşamasında bu tür suçların şüphelisi veya sanığı konumunda bulunan kişilerin bir ceza avukatıyla çalışması önerilmektedir. Topo Hukuk Bürosu avukatları olarak ilgilendiğimiz tarihi eser kaçakçılığı suçları konusunda sorularınızı danışma formundan bize sorabilirsiniz.