Zimmet suçu mahkeme kararları, yargıtay kararları, zimmete para geçirme suçu cezası, zimmet suçu cezası, unsurları ve zamanaşımı süresi hakkında yazılan bu makalemizde işleyeceğimiz konularımızdır.
Kamu görevlilerine özgü bir suç olan zimmet suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun Kamu İdaresinin Güvenliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar kapsamı altında ele alınmıştır. Kanunun 247. maddesinde hüküm altına alınan zimmet suçunu ve cezası hakkında bilgler makalemizde bulunmaktadır.
Zimmet suçu bir kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyetliği kendisine devredilmiş olan bir şeyi yahut kendisinin koruma ve gözetme yükümlülüğü altında bulunduğu bir şeyi kendisinin yahut bir 3. kişinin malikmiş gibi tasarrufta bulunmasını sağlamaya yarayan buna neden olan davranışlara denir. Zimmet suçunun oluşabilmesi için dikkat edilmesi gereken belirli kavramlar vardır. Bunlardan bir kamu görevlisidir. Kamu görevlisinin ne demek olduğu bu suç bakımından önem taşımaktadır. Bir diğer önemli kavram da kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyedi olduğu yahut koruma ve gözetme yükümlülüğü altında barındırdığı eşyadır.
Zimmet suçunu kamu görevlileri görevlerine bağlı olarak işleyebilmektedirler. Bu nedenledir ki kanunun cezalandırdığı durum kamu görevlisinin sıfatını kötüye kullanması değildir. Burada cezalandırılan husus kamu görevlisinin görevini amacı dışında kullanması, görevini kötüye kullanmasıdır.
İçindekiler
Zimmet Suçunun Şartları
Zimmet suçunun şartlarından bahsedecek olursak suçu işleyen kişinin öncelikle kamu görevlisi olması gerekir. Kamu görevlisi olmayan bir kişinin zilyetliği altında bulundurduğu bir şey üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulundurması güveni kötüye kullanma suçu gibi suçlar kapsamında değerlendirilebilir. Zimmet suçu az öncede ifade ettiğimiz gibi özgü suç olup kamu görevlileri tarafından işlenebilmektedir.
Zimmet Suçu Unsurları
Öncelikle kanun hükmünde de ifade edildiği gibi bu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin malikmiş gibi tasarrufta bulunduğu malın görevi nedeniyle zilyetliği üzerinde bulundurduğu yahut malikmiş gibi tasarrufta bulunduğu malı koruma ve gözetmekle yükümlü olması gerekmektedir. Eğer kamu görevlisinin göreviyle nedensellik bağı içerisinde olmayan bir mal üzerinde tasarrufta kamu görevlisi bulunursa burada zimmet suçu oluşmayacaktır. Bu gibi durumlarda incelenmesi gereken suçlar; irtikap suçu, hırsızlık, güveni kötüye kullanma, dolandırıcılık suçu, görevi kötüye kullanma gibi suçlardır.
Şahsi bir ilişki boyutunda zilyetliği altında bulundurduğu mal üzerinde malikmiş gibi tasarrufta bulunursa bu durumda da güveni kötüye kullanma suçu işlenecektir. Zimmet suçunun oluşabilmesi için sıkça tekrar ettiğimiz gibi malikmiş gibi tasarrufta bulunmaktır. Kamu görevlisi yahut kamu görevlisinin sağladığı 3. kişi suçun konusu mal üzerinde malikmişçesine tasarrufta bulunabilmelidir. Zimmet suçunda suç konusu olan eşyanın kime ait olduğunun bir önemi bulunmamaktadır yani eşya devletin tüzel kişiliğine ait olabileceği gibi gerçek ya da özel bir tüzel kişiye de ait olabilmektedir.
Zimmet suçunun unsurları üzerinde tartışıldığı noktalardan birine değinelim. Bir mal kişisel yarar için değil de özgülendiği kamu görevi yerine bir başka kamu görevi için kullanılırsa burada zimmet suçu oluşacak mıdır? Bu hususta doktrin farklı görüşlere sahiptir. Yargıtay ve onun gibi düşünen tarafa göre burada bir zimmet suçu bulunmamaktadır. Fakat bir diğer görüş ise her ne kadar kişisel yarar için kullanılmasa da kamu görevi için özgülenen eşyanın başka bir amaçla kullanılmasından dolayı zimmet suçunun oluştuğunu kabul etmektedir.
Zimmet Suçu Cezası Nedir?
Zimmet suçu cezası hakkında genel bir bilgiye sahip olmanız için yazılan bu makalemizde Taksirle işlenemeyecek olan zimmet suçu doğrudan ve olası kastla işlenebilmektedir. Ayrıca icrai hareketlerle gerçekleştirilebileceği gibi ihmali davranışlarla da gerçekleştirilebilen suçlardandır. 5237 sayılı kanunun 257. maddesinde 3 fıkra halinde düzenlenen zimmet suçunu kamu görevlisi temel halini işlerse yani görevi nedeniyle zilyetliğine sahip olduğu mal üzerinde yahut koruma ve gözetme yükümlülüğü altında bulundurduğu mal üzerinde tasarrufta bulunursa malı zimmetine geçirirse zimmet suçunun cezasının temel halini işlemiş olacaktır ve kanuna göre somut olayın özellikleri dikkate alınarak 5 yıl ile 12 yıl arasında hapis cezasına çarptırılacaktır.
Zimmet suçu gerektiren bir de cezanın ağırlaştırılmasına sebep olan 2 tane nitelikli hali vardır. Bu nitelikli hallere göre de cezada değişiklikler meydana gelebilmektedir. Eğer kamu görevlisi zimmet suçunu işlerken gerçekleştirmiş olduğu zimmetin ortaya çıkmasını engellemek için hileli davranışlarda bulunursa zimmet suçunun ağır cezayı gerektiren nitelikli halini işlemiş olacaktır ve bu durumda da basit halden verilecek olan ceza yarı oranında artırılacaktır. Bu durumda cezası 7,5 yıl ile 18 yıl arasında değişiklik gösterecektir.
Kanun koyucu kullanma zimmetini de aynı hükmün 3. Fıkrasında ele almış ve daha hafif cezaya çarptırılması gerektiğini ifade etmiştir. Cezanın içeriğine girmeden önce kullanma zimmetinden kısaca bahsedecek olursak şunları ifade edebiliriz:
Kullanma zimmetinde kamu görevlisi suç konusu olan şeyi bir süre kullanıp daha sonra iade etmektedir. Somut olayı inceleyecek ve cezaya hükmedecek olan hâkim sanığın hangi kastla malı aldığını zimmetine geçirdiğini araştırması gerekir. Yani sanık zimmetine geçirdiği malı kullanma amacıyla alıp sonra iade edecek düşünceye mi sahiptir somut olayda yoksa malı temellük etme kastıyla mı hareket etmiştir. Bu somut olayda araştırılması gereken önemli bir husustur. Kullanma zimmeti meydana geldiğinde ceza yarı oranına kadar indirilebilmektedir. Burada kesin bir hüküm bulunmamaktadır. Somut olayın özelliklerine göre değerlendirilmesi gereken bir husustur.
Zimmet Suçu Zamanaşımı Süresi (Şikayet)
Zimmet suçu meydana geldiğinde şikâyet hakkı olan kamu idaresi yahut ilgili kurum bunu savcılığa bildirdikten sonra soruşturma başlayabileceği gibi zimmet suçu şikâyete bağlı suçlar arasında yer almadığından dolayı bu durumu ilgili kurum bildirmese bile savcılık suçun işlendiğini öğrenir öğrenmez de soruşturmayı başlatabilme yetkisine sahiptir.
Zamanaşımı süresine baktığımızda zimmet suçu zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Zimmet Suçu Ve Etkin Pişmanlık
Kanun koyucu etkin pişmanlık kurumunu cezada indirim yapılması gereken bir kurum olarak düzenlemiştir. Bu kurum, kanundaki bazı suçlar için uygulanması öngörülmüş bir husustur. Ve bu suçlardan biri de zimmet suçudur. Suçu gerçekleştiren kişi soruşturma başlamadan önce kendi özgür iradesiyle suç konusu şeyi iade eder yahut meydana getirdiği zararı tamamıyla tazmin ederse verilecek olan cezanın 5237 sayılı kanunun 248. maddesine göre 2/3’si indirilir.
Suçu işleyen kişi kovuşturma başlamadan önce zimmetine geçirdiği şeyi iade eder veya zararı tamamıyla tazmin ederse bu durumda verilecek olan cezanın ½’si indirilir. Hüküm verilmeden önce etkin pişmanlık kurumunun uygulama alanı bulacağı durumlar gerçekleşirse bu durumda da verilecek olan cezanın 1/3’ü indirilir.
Etkin pişmanlığın gerçekleştirilebilmesi için zararın tamamen giderilmesi gerekir. Yani fail taahhütte bulunduğunda yahut borçlandırıcı bir sözleşme gerçekleştirdiğinde etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz. Soruşturma yahut ovuşturma başlamadan önce veya en kötü hükmün verilmesinden önce kişin verdiği zararı tamamen gidermesi yahut zimmetinde bulundurduğu malı iade etmesi gerekir etkin pişmanlığın zimmet suçunda uygulanabilmesi için.
Zimmet Suçu Mahkeme Kararları ve Zimmet Suçu Yargıtay Kararları
Aşağıda zimmet suçu mahkeme kararları ve zimmet suçu yargıtay kararları içinden birkaç tanesi verilmiştir.
- Gişe sorumlusu sanığın, müştekiye ödendiğinden fazla miktarda tediye fişi düzenleyip imzalatarak, aradaki farkı almak; bazı müşterilerin mevduat hesaplarına yatırdıkları parayı şube kayıtlarına yansıtmayarak mal edinmek biçimindeki Zimmet suçunun nitelikli olduğunun kabulü yerine, kayıtların incelenmesiyle ne suretle ortaya çıkabileceği açıklanmadan adiyen Zimmet suçundan hüküm kurulması, 2- Suç, kamu bankası aleyhine işlendiği halde sanık hakkında TCK.nun 202/son maddesinin uygulanmaması, 3- Ödemede bulunduklarına dair belge ibraz eden sanık vekilinin bu savunması araştırılıp sonucuna göre ödettirilmesi gereken miktarın saptanmaması, yasaya aykırıdır. Daire:5 Tarih:02.02.1995 Esas No:1994/3656 Karar No:1995/277 Kaynak:YKD. MAYIS 1996
- SSK Genel Müdürlüğüne bağlı matbaada kağıt ambarında teknisyen yardımcısı olarak görevli bulunan sanığın, tutanakla kağıt ambarının sayımı da yapılmak suretiyle fiilen ambar sorumlusu olarak görevlendirildiği ve bu görevi yapmasına yasa! bir engel bulunmadığı anlaşılan sanığın sorumluluğunda bulunan ambardan muhtelif tarihlerde bir miktar kağıdı satıp bedelini temellük etmekten ibaret eylemi zimmet suçunu oluşturur.(5.CD, 2002/4513 E., 2003/3273K.)
- Tahsil edilip kendisine verilen telefon paralarını, belli süreler yanında alıkoyarak yararlanmak suretiyle “kullanma Zimmeti” suçu işleyen sanığın, bu paraları kullanarak sağladığı yararın bilirkişi aracılığıyla saptanması, sonucuna göre uygulama yapılması gerekir. Daire:5 Tarih:20.04.1995 Esas No:1995/285 Karar No:1995/1235 Kaynak:YKD. EKİM 1996
- Zimmet suçunun teşekkül edebilmesi için eşyanın vazife dolayısıyla failin tahsil ettiği veya idare ve muhafazası altında bulundurduğu eşyadan bulunması zorunlu bir şarttır. Başkalarına zuhul ve hatası eseri olarak tevdi edilen parada zimmet suçu bahsi konu olamaz. (5.C.D.-7.5.1948.-1197/1378)
