İçindekiler
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımı Nasıl Yapılır?
Anonim şirketlerde sermaye artımı konusu Türk Ticaret Kanununda düzenlenmiştir. TTK 456-472. maddeleri sermaye artırımına ilişkin hükümlerden oluşmaktadır. TTK uyarınca anonim şirketlerde sermaye artırımı yapılabilmesi için taahhüt edilen nakdi sermaye tutarının ödenmiş olması gerekmektedir. Ancak ödenmemiş tutar sermayeye oranla önemsiz sayılabiliyorsa bu sermaye artırımını engellemeyecektir.
Anonim şirket sermayesi artırımı esas sermaye sisteminde Genel Kurul kararı ile, kayıtlı sermaye sisteminde ise Yönetim Kurulu kararı ile gerçekleşir. Esas sözleşme değişikliği için izin alınması gerekiyor ise Genel Kurulca değiştirilebilmesi Gümrük ve Ticaret Bakanlığının onayına bağlıdır.
Artırımın geçerli olması için Genel Kurul yahut Yönetim Kurulu kararı verildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde tescil edilmesi gerekir. Sermaye artımının tescili Ticaret Sicili Yönetmeliği 72 ve 73.maddelerinde düzenlenmiştir. Esas sözleşmenin değiştirilmesine ilişkin tescil işlemi ise TTK 455’te düzenlenmiştir. Bu tescil gerçekleşmezse artırım kararı, alınmışsa izin geçersiz hale gelecektir.
Şirket kuruluşundaki fesih davası, tescil ve ilan sermaye artırımına (m.353, 354) da kıyasen uygulanacaktır. Yönetim Kurulunca sermaye artırımının türüne göre bir beyan imzalanacaktır. Bu beyan açık, eksiksiz, doğru, dürüst bilgi verme ilkesine göre hazırlanmalıdır. Sermaye artırımı Yönetim Kurulu tarafından şirketin merkezi ya da şubesinin bulunduğu yer ticaret siciline kaydolunacaktır. Gerektiği durumda ilan ettirilecektir.
İç Kaynaklardan Kaynaklanan Sermaye Artırımı Şartları
İç kaynaklardan kaynaklanan sermaye artırımı TTK 462.maddede düzenlenmiştir. Buna göre sermayenin artırılan kısmını iç kaynaklardan karşılayan tutarın şirket bünyesinde var olduğu onaylanmış yıllık bilanço ve açık ve yazılı bir beyanla doğrulanmalıdır. Bu beyanı yönetim kurulu verecektir. Bununla işlem güvenliği sağlanmaya çalışılmıştır. Bilançonun üzerinden 6 aydan fazla zaman geçmişse yeni bir bilanço çıkarılmalıdır. Bu yeni bilançonun da Yönetim Kurulunca onaylanması şarttır.
Yönetmelik m.73/1-d bendine göre iç kaynaklardan kaynaklanan sermaye artırımında gerekli belgeler arasında sermayenin tamamının ödendiğine, karşılıksız kalıp kalmadığına ve şirket özvarlığının tespitine, iç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğuna ilişkin yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ya da denetime tabi şirketlerde denetçinin bu tespitlere ilişkin raporu vardır.
Bilançoda sermayeye eklenmesi mümkün fonlar varsa sermaye artırımının gerçekleşmesi için hem bunların sermayeye dönüştürülmesi hem de aynı zamanda ve aynı oranda sermayenin taahhüt edilmesi gerekir.
Artırım tescil ile kesinleşecektir.
Halka Açık Olmayan Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımı
Halka açık olmayan anonim şirketlerde sermaye artırımı TTK 460’ta kayıtlı sermaye sistemi olarak düzenlenmiştir. Halka açık olmayan bir anonim şirkette esas sözleşmeyle belirlenmiş olan kayıtlı sermaye tavanına kadar sermaye artırma yetkisi Yönetim Kuruluna tanınırsa Kurul sermaye artırımını Kanuna ve esas sözleşmede verilen yetkilere göre gerçekleştirebilecektir. Belirtilen yetki en fazla 5 yıl için tanınabilmektedir.
Yönetim Kurulu sermayeyi artırmak için sermaye artırımına ilişkin kararını, imtiyazlı paylara ve rüçhan haklarına ilişkin sınırlamaları, prime dair kayıtları ve bunun uygulanması hakkında kuralları, esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde ilan edecek ve internet sitesinde yayınlayacaktır. Yönetim Kurulu artırım kararında ne kadar sermaye artırıldığını, çıkarılacak yeni payların itibarî değerlerini, sayılarını, cinslerini, primli ve imtiyazlı olup olmadıklarını, rüçhan hakkının sınırlandırılıp sınırlandırılmadığını, kullanılma şartları ve süresini belirtmelidir.
Yönetim kurulunun, imtiyazlı veya itibarî değerinin üzerinde pay çıkarabilmesi için ve pay sahiplerinin yeni pay alma haklarını da sınırlandırabilmesi için esas sözleşmeyle yetkilendirilmiş olması gerekmektedir.
Yukarıda anlatıldığı şekli ve şartlara uygun artırılan sermayenin, esas sözleşmenin sermaye maddesinin yeni şekli, Yönetim Kurulu tarafınca tescil ettirilmelidir. Böylece halka açık olmayan anonim şirketlerde kayıtlı sermaye sistemiyle sermaye artırımı gerçekleşmiş olacaktır.
Sermaye Tahaddüdü Yoluyla Artırım
Sermaye taahhüdü yoluyla artırım konusu kanunda esas sermaye sistemi ve kayıtlı sermaye sisteminde olmak üzere iki başlık altında düzenlenmiştir. Esas sermaye sisteminde artırılan sermayeyi temsil eden payların tamamı değiştirilen esas sözleşmede ya da iştirak taahhütnamelerinde taahhüt edilecektir. İştirak taahhüdü kayıtsız şartsız ve yazılı şekilde yapılacaktır. Bu taahhütnamede taahhütnamenin verilmesine sebep olan sermaye artırımı da belirtilmelidir.
Kayıtlı sermaye sisteminden ise yukarıda, halka açık olmayan anonim şirketlerde sermaye artırımı konusunda bahsetmiştik.
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımı İle Ortaklık Payı Değiştirilebilir Mi?
Anonim şirketler TTK 329 uyarınca sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan şirketlerdir. Yani anonim şirketlerin esas sermayesi paylara bölünmüştür. Böylece pay sahibi ile şirket arasında hukuki bir ilişki kurulmuş olmaktadır. Bu hukuki ilişki neticesinde pay sahibi bir yandan hak sahibi olurken bir yandan borç ve sorumluluk da üstlenmektedir.
Anonim şirketlerde aslen ortaklık payı sahibi olmanın yollarından biri sermaye artırımıdır. Burada bahsedilen aslında sermaye artırımı sırasında ortaya çıkarılan sermayeden pay almak suretiyle ortaklık payı sahibi olmaktır. Bu şekilde ortaklık payı sahibi olan kimseler sermaye taahhütlerini nakden ya da ayni olarak yapabilecektir.
Anonim Şirketlerde Sermaye Artırımına İtiraz
Anonim şirketlerde sermaye artırımına itiraz açılacak olan iptal davasıyla mümkün olacaktır. Anonim şirketlerde sermaye artırımı bilindiği üzere Genel Kurul kararlarıyla olur. Dolayısıyla anonim şirketlerde sermaye artırımına itiraz da kanunun 445,446. maddelerine göre gerçekleşecektir. Bu anlamda sermaye artırım kararları kanuna, esas sözleşmeye, dürüstlük kurallarına aykırı olduğu takdirde Genel Kurul kararları aleyhine Asliye Ticaret Mahkemesinde iptal davası açılabilecektir. 446.maddeye göre:
1)Toplantıda hazır bulunan ve olumsuz oy verip bunu tutanağa geçiren
2)Çağrının usule göre yapılmadığını, gereği gibi ilan olunmadığını, genel kurula katılma yetkisi bulunmayanların toplantıya katıldığını ve oy kullandıklarını, genel kurula katılmasına ya da oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ve bunların genel kurul kararı alınmasında etkili olduğunu iddia eden pay sahipleri
3)Yönetim Kurulu
4) Kararların yerine getirilmesi, kişisel sorumluluğuna sebep olacaksa yönetim kurulu üyelerinden her biri anonim şirketlerde sermaye artırımına itiraz yani iptal davası açabilecektir.
Anonim Şirketlerde Sermaye Azaltımı İşlemleri Nasıl Olur?
Anonim şirketlerde sermaye azaltımı işlemleri m. 473’te düzenlenmiştir. Buna göre şirket sermayesini azalttığında azaltılan kısmın yerine geçmesi için bedelleri tamamen ödenecek yeni paylar çıkarmıyorsa Genel Kurul esas sözleşmenin değiştirilmesini karara bağlayacaktır. Sermaye şirketi Genel Kurul toplantısına ilişkin ilanlarında azaltılma gidilmesinin sebepleriyle amacını, azaltımın nasıl gerçekleştirileceğini ayrıntılı şekilde açıklamalıdır. İnternette bu şekilde hazırlanmış anonim şirketlerde sermaye azaltımı örneği bulunmaktadır.
Bununla birlikte Yönetim Kurulu da bu hususları içeren bir raporu Genel Kurula sunmalıdır. Daha sonra Genel Kurulca onaylanmış rapor tescil ve ilan edilecektir. Ancak sermayenin azaltılmasına rağmen şirketin alacaklılarının haklarını karşılayacak miktarda aktifin varlığı belirlenmemişse sermayenin azaltılmasına karar verilemeyecektir.
Anonim şirketlerde sermaye azaltımı kararı verildiğinde karar şirketin internet sitesine konulacaktır. Bunun dışında gazetede yedişer gün arayla, üç defa ilan edilecektir. Anonim şirketlerde sermaye azaltımı ilanında alacaklılara alacaklarını bildirerek bunların ödenmesini veya teminat altına alınmasını isteyebilecekleri belirtilir. Ayrıca bütün alacaklılara çağrı mektupları da gönderilir. Sermaye ancak bu şekilde alacaklılara verilen sürenin sona ermesiyle ve alacakların ödenmesiyle yahut teminat altına alınmasıyla azaltılabilir. Son olarak tüm bu şartlara (TTK 473,474) uyulduğuna ilişkin belgelerin ibraz edilmesi ve anonim şirketlerde sermaye azaltımı kararı tescil olunacaktır.
Anonim şirketlerde sermaye azaltımı vergilendirme konusu karmaşıktır zira ortaklara dağıtılan paranın niteliğine göre değişebilmektedir. Bu paranın niteliğinin tespiti ise oldukça zordur. Dolayısıyla bu konuda düzenleme boşluğu bulunduğunu söylemekle yetineceğiz. Ancak şunu belirtmek gerekir ki sermaye azaltımının ortaklarca aynen veya nakden yapılan ödemelerden kaynaklanması durumunda ortakların işletmeye koymuş oldukları sermayenin geri çekilmesi söz konusu olacağından vergilendirme yapılmayacaktır.
Anonim Şirketlerde Sermaye Blokesi Mümkün Müdür?
Anonim şirketlerde sermaye blokesi TTK 344 düzenlemesiyle hayatımıza girmiştir. Anonim şirketlerde sermaye blokesi şirketin kuruluşunda taahhüt edilen nakdi sermaye bedellerinin en az yüzde 25’i için söz konusu olmaktadır. Bu %25 tescilden önce Bankacılık Kanunu’na bağlı bir bankada şirket adına açılan hesaba yatırılacaktır. Yatırılan tutar banka tarafından ticaret siciline yazılan bir yazı ile ispat olunur. Ardından sicil müdürlüğünün şirketin tüzel kişilik kazandığına dair yazısı bankaya sunulacaktır. Böylece blokaj kaldırılır. Banka bu yazı üzerine hesaptaki tutarı şirkete ödeyecektir.
Anonim şirketlerde sermaye arttırımı ve azaltımı konusunda ticaret avukatı olarak verdiğimiz destekten faydalanmak için danışma formunu doldurabilirsiniz.
