İçindekiler
Blockchain (Blok Zinciri) Nedir?
Blockchain nedir, blok zinciri bilgilerin bloklar halinde, şifreleme algoritmalarıyla birbirine bağlanarak kaydedildiği bir dağıtık veri tabanıdır. Blockchain zincirleme bir modelle inşa edilen, takip edilebilen ancak kırılamayan bir teknolojidir. Hayatımıza bitcoin ile girmiş olan Blockchain teknolojisi bizlere bir merkeze bağlı olmadan işlem yapabilme imkanı sağlamaktadır. İşlemler bu teknolojiyle birlikte direkt olarak alıcı ve satıcı arasında sağlanmaktadır. Bu anlamda Blockchain işlemlerin gizlilik ve güven içerisinde yapılmasını sağlar demek yanlış olmayacaktır.
Bitcoin Yasal Mıdır?
Bitcoin yasal mı, Blockchain yasal mı soruları Bitcoin alım satımı yapmak isteyen kimselerce merak edilmektedir. Bitcoin Türk hukukunda düzenlenmiş bir para birimi değildir. BDDK de 2013 yılında yaptığı bir açıklamasında Bitcoin’in 6493 sayılı Kanun’da düzenlenen elektronik para olarak kabul edilemeyeceğini belirtmiştir. Günümüzde Bitcoin’in elektronik para kapsamına girmediği ve halen bir tanımlanmadığı düşünüldüğünde gözetim ve denetimi yapılamayacaktır. Kripto para ve Bitcoin hakkında bir yasal düzenleme bulunmadığına dair Merkez Bankası ve Sermaye Piyasası Kurulu da hemfikirdir. Son olarak T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Finansal İstikrar Komitesinin 2018 yılında yapmış olduğu bir açıklamada Bitcoin ve kripto paraların ülkemizde yasal bir dayanağının bulunmadığı belirtilmiştir. Yapılan bu açıklamalara göre Bitcoin yasal mı sorusunu şu şekilde cevaplandırmak gerekir: Bitcoin ve diğer kripto paraların yasal olması ya da yasa dışı kabul edilmesi için haklarında gerekli hukuki düzenlemelerin yapılması gerekir. Hukuken düzenleme yapılmayan bu alanda kişi alım satım yaparken yasa dışı bir işlem yaptığı düşüncesinden uzak olabilir.
Bitcoin Devlet Güvencesi Var Mıdır?
Bitcoin devlet güvencesi en az Bitcoin yasal mı sorusu kadar merak edilmektedir. Zira Bitcoin alım satımı yapılırken kişiler yaptıkları işlemin devlet tarafından güvence altına alınıp alınmadığını da değerlendirmektedir.
Bitcoin bilgisayar üzerinden üretilen, bilişim sistemleri kullanılara alınıp satılabilen, sanal cüzdanlarda saklanan dijital bir para birimidir. Bu para birimini diğer para birimlerinden ayıran en çarpıcı özelliği herhangi bir merkeze bağlı olmamasıdır. Bu anlamda herhangi bir merkez tarafından denetimi ve gözetimi mümkün olmayacaktır. Bu devlet güvencesi olmayacağı anlamına da gelir. Nitekim ülkemizde Bitcoin’e ilişkin yapılan bazı açıklamalar da Bitcoinin devlet güvencesi olmayacağına ilişkin düşünceyi destekler niteliktedir. Örneğin BDDK 23 Kasım 2013’te yapmış olduğu basın açıklamasında Bitcoin’in 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında gözetim ve denetiminin mümkün görülmediğini açıklamıştır. Bunun haricinde T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Finansal İstikrar Komitesinin 11.01.2018 tarihinde yapmış olduğu açıklamada da kripto paralarla gerçekleştirilen işlemlerin herhangi bir resmi otoritenin güvencesi altında bulunmadığı belirtilmiştir. Bu açıklamalar ve Bitcoin’in devletsiz, bankasız para birimi olarak kabulü dikkate alındığında Bitcoin devlet güvencesi yoktur, herhangi bir resmi kurum tarafından güvence altına alınmamıştır cevabı verilmelidir.
Bitcoin’den Vergi Alınır Mı?
Bitcoin vergi konusu olabilir mi, Bitcoin’den vergi alınabilir mi? Bitcoin ve kripto paralar ile yapılan işlemler kazanç sağlayan işlemlerdir. Kazancın söz konusu olduğu noktada devlet tarafından vergi alınması kaçınılmaz olacaktır. Fakat Bitcoin için farklı bir husus mevcuttur. Türk vergi sisteminde elde edilen kazançtan vergi alınabilmesi için bunun adının konması gerekmektedir. Ülkemizde her ne kadar Bitcoin’in yasal anlamda adının konulmasına dair yapılan çalışmalar yapılsa da günümüzde kripto paraların adının konması ve hukuki niteliğinin belirlenmesi halen gerçekleştirilmemiştir. Dolayısıyla Bitcoin vergi konusu olamayacaktır. Fakat yapılan işlemler, alım satım faaliyetleri süreklilik arz eden ve gelir elde etme amacı taşıyan nitelikteyse bundan elde edilen kazancın ticari kazanç olarak kabulü söz konusu olacaktır. Böylece adı konulan bu kazancın vergilendirilmesi mümkün hale gelecektir.
Bitcoin Sebebiyle Oluşan Banka Hareketleri
Bitcoin ile işlem yapmak yasa dışı değildir. Fakat herhangi bir yasal düzenlemeye de konu olmayan Bitcoin ile yüksek meblağlarda yapılan işlemlerin yasal olup olmadığı hususu öne çıkmaktadır. Bankalar üzerinden yapılan Bitcoin alışverişi kullanıcı hesaplarında önemli bir hareketliliğe yol açmaktadır. Bu işlemlerin güvenilirliği şaibeli olduğundan ve Blockchain teknolojisi üzerinden kontrolü sağlanamadığından banka hesaplarının kapatılması gibi sonuçlarla karşılaşılmaktadır.
Bitcoin ve blockchain hukuku anlamında bankaların hesap kapatmasına verdikleri gerekçe 2013 tarihli BDDK açıklamasıdır. Blockchain hukuku dünyada hızla gelişme göstermekte ve ülkeler bu teknolojiye uyum sağlamaya çalışmaktadır. Ancak Türkiye’de halen herhangi bir yasal düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla bankalar ilgili mevzuat çerçevesinde müşterilerinin hesaplarından dolayı devlete karşı sorumludur. Yani bankalar müşterilerinin para transferlerinde şüpheli gördükleri hareketleri inceleyeceklerdir. Bitcoin alım satımı esnasında oldukça yüksek meblağlarda para transferleri yapılabilmektedir. Hal böyle olduğunda banka şüphe uyandıran ya da risk içeren işlemleri takip edecek, bu işlemler ile ilgili bilgi alacak ya da aldığı bilgiden tatmin olmadığı noktada hesabı kapatabilecektir. Bununla birlikte bankaların hesaptaki parayı bloke edebilir ve gerektiğinde ilgili kurumu bilgilendirme yükümlülüğü de bulunmaktadır.
Kişisel Verilerin Korunması ve Bitcoin
Kişisel veri belirli ya da belirlenebilir bir gerçek kişiye ilişkin her türlü veriyi ifade etmektedir. Ulusal ve uluslararası birçok farklı düzenleme ile oluşturulan kişisel verilerin korunması hukuku Bitcoin ve diğer kripto paralar konusunda da gerekliliğini göstermektedir. Bitcoin ile hayatımıza girmiş olan Blockchain teknolojisi sanal veri halkalarının içerisine gizlenmiş bilgi ve verilerin yok edilmesini oldukça zorlaştırmaktadır. Oysa önceki yıllarda ABAD vermiş olduğu bir kararında unutulma hakkını tanımış ve kişilere ilişkin verilerin gerektiğinde silinmesine imkan tanımıştı. Uluslararası içtihad, sözleşmeler veya anlaşmaların ülkemizde kişisel verilerin korunması hukukunun oluşumuna sağladığı katkı yadsınamaz. ABAD’ın vermiş olduğu karar da KVKK ile ilişkilidir. Yani KVKK’ye göre kişiler bilgilerinin silinmesini yahut yok edilmesini talep etme hakkına haizdir. Ancak blockchain hukuku kişisel verilerin korunması anlamında bir güvensizlik teşkil etmektedir.
Blockhain teknolojisi ile kayıtlarda doğruluk ve güvenlik sağlanmaya çalışılmıştır. Bitcoin ile yapılan işlemlerin sanal ortamda güvenliğinin sağlanması amacıyla kayıt gerekliliği bulunmaktaydı. Blockchain teknolojisi ile bloklara girilen kayıtların silinip değiştirilmesi imkanı ortadan kalkmış ve yapılan işlemlerin kayıt altına alınması sağlanmıştır. Bu verilerin düzeltilmesi gerektiğinde yahut silinmesi istendiğinde KVKK kapsamında nasıl bir işlem yapılacağı, yok edilmenin nasıl sağlanacağı bir muammadır. Ancak blockchain teknolojisi kullanılarak kayıt altına alınan verilere müdehale etmenin kolay olmayacağı açıktır. Bu problemler dikkate alındığında Bitcoin ve hukuk ilişkisi ortaya çıkmaktadır. Hukuk, gelişen teknoloji ve yeni yaşam düzenine uygun olarak geliştirilmek, düzenlenmek zorundadır. Bu değişikliklere uyum sağlayamadığı sürece sorunların çözümü mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla KVKK ve kişisel verilerin korunması hukukunun Blockchain teknolojisine uygun şekilde güncellenmesi veri sahipleri ve bunları işleyenler bakımından oldukça büyük öneme sahiptir.
Ceza Hukuku Açısından Bitcoin
Bitcoin ve hukuk arasındaki ilişki ülkemizde ve dünyada yeni yeni ortaya çıkmaya başlamıştır. Teknoloji çağında Bitcoin gibi sanal paraların kullanımının gittikçe artacak olması bu anlamda yasal düzenleme yapılmasını zorunluluk haline getirmektedir. Nitekim bazı ülkeler kripto paralara ilişkin birtakım hukuki düzenlemeler yapmaya başlamıştır. Peki ceza hukukunda Bitcoin’in yeri nedir, ceza hukuku bağlamında Bitcoin ne anlam ifade etmektedir?
Bitcoin’in yasal ya da illegal olmadığından, herhangi bir devlet tarafından güvence altına alınmadığından ve hakkında yasal düzenleme yapılmadığından yukarıda bahsettik. Bu anlamda Bitcoin ceza hukuku açısından da düzenlenmemiş olup Türk Ceza Kanunu ve ilgili yasal mevzuatta adı geçmemektedir. TCK m.2 kanunda açıkça suç sayılmayan bir fiilden dolayı kimseye ceza verilemeyeceğini ve güvenlik tedbiri uygulanamayacağını da hükme bağlamıştır. Yani Bitcoin alım satımı gibi faaliyetler ceza hukuku bağlamında dikkate alınmayacaktır. Fakat her ne kadar sanal para dahi olsa sana cüzdanlardan çalınması, bazı borsaların şaibeli şekilde ortadan kaybolması, denetlemeye tabi olmadığından güvenlik açıklarının bulunması gibi birçok problem mevcuttur. Bu problemlerin çözümü, güvenilirliğin oluşturulması ve duyulan şüphelerin giderilmesi adına hukuki düzenlemelerin yapılması şarttır.
Ceza hukuku bağlamında Bitcoin ile yapılan alım satım faaliyetlerinin suç olmadığından bahsettik. Fakat verdiğimiz örneklerde olduğu gibi Bitcoin’in hırsızlık ya da dolandırıcılık gibi kanunda suç olarak düzenlenmiş olan fiillerin gerçekleştirilmesi halinde işlemlerin halen yasal olacağı yönünde bir yaklaşım doğru olmayacaktır. Ceza hukuku anlamında değerlendirilmeyecek olan kanunda düzenlenmemiş faaliyetlerdir. Zira sanal cüzdanlardan çalınan Bitcoin ya da bazı borsaların kişileri dolandırması gibi durumların varlığı halinde TCK anlamında sorumluluk söz konusu olacaktır.
