İçindekiler
Hakaret Suçu Nedir?
Hakaret suçu TCK İkinci Kitap Sekizinci Bölümde Şerefe Karşı Suçlar başlığı altında m.125 vd. hükümlerinde düzenlenmiş bir suç tipidir. Hakaret suçu bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte olan somut bir fiil yahut olgu isnat etmek veya söverek bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldırmak olarak belirtilmiştir. Hakaret suçunda mağdura isnat edilen fiilin gerçeğe uygun olup olmaması önemli değildir. Fakat isnat edilen olgunun gerçekliği ispat edildiğinde fail cezalandırılmayacaktır. Örneğin; hırsıza hırsız demek hakaret suçu kapsamında değerlendirilmeyecektir.
Hakaret suçu ile korunan hukuksal yarar mağdurun şerefidir. Şeref, bir kişinin toplumdaki itibar ve saygınlığını ifade etmektedir. Hakaret suçu da doğrudan kişinin birey olmaktan kaynaklanan kişilik haklarına yönelik bir saldırıdır. Dolayısıyla kişinin şerefi ve özsaygısı korunmalıdır.
Hakaret suçu bir soyut tehlike suçudur. Hakaret oluşturan eylemin tamamlanmasıyla suç gerçekleşmiş sayılır. Ayrıca mağdurun gerçekten şeref ve saygınlığının rencide olması aranmayacaktır.
Hakaret suçunun faili ya da mağduru herhangi bir kimse olabilir. Ancak bu suçun ölüye karşı işlenmesi halinde TCK 125 değil 130/1’de düzenlenen kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturur. Bir diğer yandan tüzel kişilerin hakaret suçunun faili olamayacakları fakat bu suçun mağduru olabilecekleri söylenebilir.
Hakaret davası örnekleri ile günlük hayatımızda da sıklıkla karşılaşmaktayız. Söz gelimi hemen herkes otobüste birbirine hakaret eden ve “Sana dava açarım.” diyerek karşısındakini uyaran insanlara denk gelmiştir. Topo Hukuk Bürosu olarak biz de makalemizde hakaret suçu nasıl işlenir, hakaret davası nasıl açılır, hakaret davası cezası nedir, tazminat talep edilebilir mi sorularını sizler için yanıtladık.
Hakaret Suçu Nasıl İşlenir?
İlk olarak bahsetmemiz gereken konu hakaret suçunun nasıl işlenebileceğidir. Hakaret suçu ancak icrai bir hareket ile işlenebilir. Hakaret suçunun ihmali bir davranışla işlenmesi mümkün değildir. Örneğin uzatılan elin sıkılmaması gibi ihmali bir davranış hakaret teşkil etmeyecektir. Hakareti oluşturan fiil söz, yazı, resim vb. görüntü ya da herhangi bir davranışla işlenebilir. Kanunda bu yönde ayrıca bir düzenleme bulunmamaktadır. Fakat hakaret suçunun telefon vasıtasıyla işlenmesi halinde telefonda hakaret suçu nasıl ispatlanır sorusu gündeme gelecektir.
Hakaret suçu TCK 125 uyarınca mağdurun huzurunda ya da gıyabında olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Huzurda hakaret söylenen sözün ya da yapılan davranışın herhangi bir aracıyla ihtiyaç duyulmaksızın direkt olarak mağdur tarafından öğrenilmiş olduğunda söz konusudur. Huzurda hakaret suç oluşturan fiilin mağduru muhatap alınarak işlenmesidir. Burada faille mağdurun yüz yüze olması şartı aranmaz. Örneğin; telefonda fail tarafından doğrudan doğruda mağdura yapılan hakaret huzurda hakaret olarak değerlendirilecektir.
Kişinin hazır bulunmadığı bir ortamda hakaret edilirse gıyabında hakaret söz konusu olacaktır. Gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için kanun hakaret fiilinin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesini aramaktadır. Yani en az üç kişi isnat edilen fiili, olguyu ya da sövmeyi öğrenmiş olmalıdır. Bu kişiler toplu veya dağınık olabilir.
Hakaret Davası Nasıl Açılır?
Hakaret davası açma kim tarafından yapılır, hakaret davası nasıl açılır? Hakaret suçu şikayete bağlı bir suçtur. Bu nedenledir ki hakaret davası nasıl açılır sorusunun yanıtı oldukça nettir. Suçu oluşturan fiilin işlendiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde ilgili merciye yapılacak başvuruyla hakaret davası açılabilir. Aksi takdirde mağdur şikayet hakkını kaybeder. Fakat nitelikli hakaret suçu şikayete tabi değildir. Bundan dolayı suçun nitelikli halleri için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması bulunmamaktadır. Suçun nitelikli hallerinin işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açmaktadır. Hakaret davası açmak için mağdur şikayet dilekçesi ile Cumhuriyet Başsavcısına başvuracaktır. Ardından işlenen fiilin savcılık tarafınca hakaret suçunu oluşturduğu kanaatine varılırsa faile karşı kamu davası açılacaktır. Hakaret davası cezası da kamu davası yargılamasının bitiminde faile verilecek olan cezayı ifade etmektedir.
Basit hakaret suçu (TCK md.125/1-2-3), taraflar arasında uzlaştırma prosedürünün uygulanmasını gerektiren suçlar arasında yer almaktadır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında ilk olarak uzlaştırma prosedürünün uygulanması gerekmektedir. Uzlaşma sağlanamadığı takdirde soruşturmaya veya kovuşturmaya devam edilir. Uzlaşma hakkında daha fazla bilgi almak için uzlaşmaya tabi suçlar nelerdir adlı makalemize göz atabilirsiniz.
Hakaret davası açma ücreti şikayette bulunmak isteyen pek çok kişi tarafından merak edilen konuların başında gelmektedir. Önemle belirtmek gerekir ki hakaret davası açma ücreti bulunmamaktadır. Zira hakaret davası açma ücreti 2020 yılında artacak mı şeklinde sorular gerçeği yansıtmamaktadır. Burada bir suç savcılığa bildirilmekte ardından savcının kanaati doğrultusunda dava açılmaktadır.
Hakaret Suçu Cezası
Günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir eylem olan küfür ve hakaretin cezası nedir? Hakaret suçu cezası Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde hapis veya adli para cezası olarak belirlenmiştir. İlgili maddeye göre suçun basit halini düzenleyen 1.fıkra gereğince hakaret suçunu işleyen kimse üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. Maddenin sonraki fıkraları ise cezanın artırılması ya da azaltılmasını gerektiren halleri düzenlemektedir. 125/3 uyarınca hakaret suçunun;
- Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
- Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Görüldüğü üzere devlet memuruna hakaret edilmesi halinde bu suçun cezası bir yıldan az olamayacaktır. Elbette devlet memuruna hakaret edildiği sırada kişinin icra ettiği memurluk görevi sebebiyle hakaret suçunun mağduru haline gelmesi gerekmektedir. Kişisel sebeplere dayanarak devlet memuruna hakaret edilmesi halinde söz konusu şartın gerçekleştiği söylenemeyecektir.
Dördüncü fıkrada ise hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılacağı yer almaktadır. Son fıkraya göre ise; kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
Hakaret Davasında İspat
Hakaret davası nasıl ispat edilir sorusunun yanıtı hem mağdur hem de hakaret suçunun faili olduğu iddia edilen kişi tarafından merak edilmektedir. Hakaret davasında ispat pek çok farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Suçun işlendiğinin kolayca ispat edilebilmesi için mağdur yapılan davranışların kanıtlarını mahkemeye sunmak üzere saklamalıdır. Örneğin; sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçlarında mağdur ekran görüntüsü alarak kendisine yazılan hakaretlerin kaydını tutabilecektir. Böylelikle şikayette bulunduğunda savcılığa veyahut mahkemeye bu görüntüleri sunarak iddiasını kuvvetlendirebilir. Ancak fail açısından farklı bir husus daha söz konusudur. Fail isnatta bulunduğu ve suç oluşturan fiili ispat ederek cezadan kurtulabilecektir.
Hakarete uğrayan kimsenin kişisel özellikleri dışında kalmak şartıyla kendisine isnat edilen fiil veya olgu ispatlandığı takdirde hakaret suçu oluşmaz. Örneğin; bir kimsenin eşyasını çalan kişiye karşı hırsız olduğunu söylemesi halinde bu olgu ispatlanırsa hakaret suçu oluşmaz. Ancak daha önce işlediği bir hırsızlık suçundan sabıkalı olan kişiye hırsız demek hakaret suçunu meydana getirmektedir.
Hangi Kelimeler Hakarete Girer?
Hangi kelimelerin hakaret olarak kabul edileceği TCK’da tek tek sayılmamaktadır. Ancak hakaretin tanımı kanunda yapılmış ve hangi unsurların bulunması gerektiği açıkça ifade edilmiştir. İlk olarak eylemin suç olarak nitelendirilebilmesi için kişinin şerefini, haysiyetini veya itibarını hedef almış olması gerekmektedir. Kişiyi küçük düşürücü söylemler hakaret suçunu oluşturmaktadır.
Bir kimsenin şerefine ve namusuna yönelik olarak ‘haysiyetsiz’, ‘şerefsiz’ veya ‘insan müsveddesi’ gibi söylemler hakaret suçunu meydana getiren sözlere örnek olarak gösterilebilir. Yine aynı şekilde bir kimsenin engeli, psikolojik sorunları veyahut dış görünüşü hakkında küçük düşürücü nitelikteki sözler de hakaret suçunun oluşmasına sebep olur. Örnek vermemiz gerekirse ‘topal herif’, ‘geri zekalı’, ‘spastik’ gibi söylemler hakaret kapsamında değerlendirilir.
Öte yandan kaba ve nezaketsiz davranışlar hakaret suçunu meydana getirmemektedir. Örneğin; bir kimsenin elini sıkmamak hakaret olarak nitelendirilemez. Beddua niteliğindeki sözler de hakaret suçunu oluşturmaz. Örneğin; “Allah seni bildiği gibi yapsın”, “Allah belanı versin”, “cehenneme kadar yolun var” gibi söylemler beddua niteliğinde olduğundan Yargıtay tarafından hakaret suçu olarak kabul edilmemektedir.
Görüldüğü üzere hangi kelimeler hakarete girer diye düşünüldüğünde önemli olan husus eylemin kişiyi küçük düşürücü nitelikte olup olmadığıdır. Önemle belirtmek gerekir ki ağır eleştiriler hakaret kapsamında değerlendirilemez.
Hakaret Davasında Tazminat Miktarı
Hakaret davası tazminat talebinde bulunmak mümkündür. Zira hakaret eylemi ile kişilik haklarına bir saldırı gerçekleşmektedir. Dolayısıyla bu bir haksız fiildir ve meydana gelen zararın tazmin edilmesi gerekir. Hakaret eylemiyle kişilik haklarının maddi zarara uğraması mümkündür. Örneğin; bir tacire karşı işlenen hakaret suçu ile isnat edilenler ticari kazancına etki edebilecektir. Böyle bir durumda maddi tazminat konusu gündeme gelecektir. Ancak hakaret fiili kişide acı, elem veya keder meydana getirmiş ise manevi tazminat söz konusu olacaktır.
Onur ve şerefe karşı işlenen bu suç çoğunlukla manevi tazminat gerektirmektedir. Peki hakaret davasında ne kadar tazminat alınır? Hakaret davası tazminat miktarı somut olaya göre ayrı ayrı değerlendirilecek ve karar verilecektir. Zira maddi ve manevi tazminatı gerektiren olaylar, hakaret eden kişinin kişisel durumu ile mağdurun kişisel durumu her davada farklılık gösterecektir. Tazminata hükmedilirken esas alınacak husus eylemin meydana getirdiği zarardır.
Hakaret Davasında Savunma
Hakaret davasında savunma konusu TCK m.128’de iddia ve savunma dokunulmazlığı olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme savunma hakkının gerçekten kullanılabilmesi için yapılmıştır. Bu düzenlemeyle birlikte öngörülen sınırlar içerisinde işlenen fiiller hukuka uygun ve savunma hakkı çerçevesinde sayılacaktır.
Savunma dokunulmazlığı isnat ve değerlendirmelerin gerçek ve somut vakalara dayanması ile uyuşmazlıkla bağlantılı olması halinde söz konusu olacaktır. Davalı fail hakaret davası savunma dilekçesi çerçevesinde kişiye isnat ettiği olguyu gerçek ve somut vakalara dayandırdığını yahut savunma dilekçesinde işlemiş olduğu hakaret fiillerinin gerçeğe dayandığını ispat ederek ceza almaktan kurtulabilecektir.
Hakaret Davası Ne Kadar Sürer?
Peki, hakaret suçunun işlendiğine yönelik bir kanaatin varlığı halinde dava açıldığında hakaret davası ne kadar sürer? Hakaret davasının uzun sürmesi halinde mağdur karşı karşıya kaldığı hakaret fiilinin getirdiği üzüntünün yanında bir de uzunca bir süre davanın sonuçlanmasını beklemek zorunda kalacaktır. Dolayısıyla hakaret davasının süresi uzadıkça mağdurun duyduğu üzüntü artabilecektir. Fakat hakaret davası süresinin kesin olarak belirlenmesi de mümkün değildir. Zira davanın açıldığı mahkemenin iş yükü, dava delillerinin toplanması, tanık beyanları vb. gibi birçok etken dava süresinde etkili olmaktadır. Ancak dava süresinin uzunluğundan çekinerek dava açmaktan vazgeçmek haksızlığın cezasız kalmasını kabullenmek anlamına gelecektir. Hakaret davalarının kısa bir süre içinde sonuçlanabilmesi adına uzlaşma yolu öngörülmüştür. Uzlaşma ile daha kısa zamanda mağdur istediği sonucu elde etme imkanı bulacaktır.
Öte yandan hakaret davasında birlikte çalışacağınız avukatın da dava sürecine etkisi oldukça büyüktür. Ceza davaları söz konusu olduğunda alanında uzman bir avukat ile çalışmak ve süreci profesyonel bir şekilde yürütmek çok önemlidir.
Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
Hakaret suçu ile Yargıtay kararları örnekleri:
T.C. Yargıtay 18. Ceza Dairesi E: 2015/32585 K: 2016/15898 K.T.: 12.10.2016: Hakaret fiilinin cezalandırılmasıyla kişilerin onur, şeref ve saygınlığı korunmakta olup şuçun oluşması için davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispidir. Zamana, yere ve duruma göre değişebilir. Kişiye yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu olarak değerlendirilmemesi gerekir.
Bunun için sözler açıkça onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövmek fiilini oluşturmalıdır. Suç tarihinde stajyer avukat olan sanığın icra dairesinde katılan icra memurunun kendisinden ısrarlı bir şekilde dosya atmasını istemesi üzerine tartışma çıkmıştır. Sanık katılana hitaben “lütfen terbiyesizlik yapmayın” şeklindeki ifade kullanmıştır. Bu sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmadığı, ağır eleştiri ve kaba hitap tarzı niteliğinde olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmelidir.
Hakaret davası kararları ispat konusuna ilişkin örnek:
T.C. Yargıtay 18. Ceza Dairesi E: 2017/6841 K: 2017/15004 K.T.: 18.12.2017: Somut olayda sanık katılana yönelik olarak ses kaydından önce hakaret etmiş ve katılan olaydan ertesi gün kanıtlama amacıyla sanığın rızasını almaksızın ses kaydı başlatıp “bana neden terbiyesiz diyorsun” sorusunu sanığa yöneltmiş olup “terbiyesizsin, karaktersizsin” cevabını almıştır. Dava bu ikinci konuşmaya ilişkin ses kayıtlarının hükme dayanak yapılıp yapılamayacağına dairdir. Kişilerin ses kayıtlarının kişisel veri olduğundan şüphe yoktur.
Kişi kendisine karşı işlenen bir suçla ilgili bir daha kanıt elde etme ve yetkili mercilere başvurma imkanının bulunmadığı ani gelişen durumlarda konuşmaları kayda alırsa bu hukuka uygundur. Fakat olayda kişiler arasında ani gelişen bir durum söz konusu değildir. Katılanın amacı önceki günkü konuşmada sanığın kendisine hakaret ettiğine dair iddiasını delillendirmektir. İhlal edilen menfaat ile korunan menfaat dengesinde (CMK 217) sanığın özel hayatının gizliliği ağır basan menfaattir. Sayılan sebeplerden ötürü ses kaydı hukuka uygun delil değildir, hükme esas olmayacaktır.
Hakaret Davası Avukatı
Hakaret davası avukatı hakaret davası dilekçe yazımını, kişilerin davada en iyi şekilde temsil edilmesini, davanın takibini üstlenen kişidir. Hakaret davası avukatı dava ile ilgili her türlü konuda müvekkilini bilgilendirecektir. İlgili usul işlemleri ve hakaret suçu hakkında bilgi sahibi olan hakaret davası avukatı davada müvekkilinin haklarını korumak için çaba gösterecektir. Hakaret davası dilekçe yazımı belki de en önemli kısımdır çünkü açıklamaların düzgünce yapılması ve iddianın sağlam temellere dayandırılması gerekmektedir. Bu dilekçe aslında şikayet dilekçesidir. Hakaret davası dilekçe örneği her ne kadar internette bulunsa da dilekçe somut olaya özel yazılmalı ve olaya ilişkin gerekli her ayrıntı yazılmalıdır.
Hakaret suçu mağdurlarının araştırdığı bir diğer konu da hakaret davası avukatlık ücretidir. Hakaret davasında avukatlık ücreti her avukata göre farklılık gösterecektir. Bu farklılık avukatın tecrübesine, eğitimine, bulunduğu şehre, tanınırlığına vb. birçok etkene göre şekillenebilir. Ancak hakaret davası avukatlık ücreti anlamında ortalama bir ücret için İstanbul Barosu Asgari Ücret Tarifesi ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine bakmak faydalı olacaktır.
Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Ceza hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Hakaret suçu davası hakkında daha fazla bilgi almak için internet sitesinde yer alan iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz. Ayrıca iş yerinde hakarete uğradım ne yapmalıyım, telefonda hakaret suçu nasıl ispatlanır şeklindeki sorularınızı internet sitemizde yer alan danışma formunu doldurarak ekibimize iletebilirsiniz.