İntihara Yönlendirme & Teşvik Suçu (TCK 84)

İntihara Yönlendirme Suçu Nedir?

İntihara yönlendirme suçu TCK 84’te Kanunun Hayata Karşı Suçlar bölümünde düzenlenmiş bir suç tipidir. Her insan içinde hayatını sürdürmeye dair bir içgüdü barındırır. Ancak bazı durumlarda, hastalık veya algılama yeteneğinin zayıflığı gibi sebeplerle içerisinde bulunduğu acı, elem ve ızdırabını sonlandırmaya eğilim duyabilir. Bu eğilimin bir irade açıklamasıyla ortaya konmasına ise intihar etmek denmektedir. Bilindiği üzere bir insanın hayatına son vermek hukuken kabul edilmemekte ve yasaklanmaktadır. Dolayısıyla bir kimsenin intihar etme isteği de hukuk düzeni tarafından geçerli kabul edilmeyecektir. Bu anlamda kişi belirtilen sebeplerle intihar ettiğinde ortada hukuken geçerli, muteber bir iradenin bulunduğundan söz edilemeyecektir. Fakat intihar her ne kadar ahlaken tasvip edilmese de cezalandırılabilir bir tasarruf değildir. 

İntihara teşebbüs cezalandırılamaz çünkü intihar kurbanın kendisi tarafından işlenen bir olgudur. İntihar etmiş bir kimsenin cezalandırılması zaten mümkün değilken intihara teşebbüs etmiş ve başarısız sonuçlanmış bir kimsenin cezalandırılması kişi psikolojisi bakımından zararlı olacaktır. Günümüzde hiçbir ceza kanununda intihara teşebbüs suçu olarak tanımlanmış bir suç tipi bulunmamaktadır. Bu anlamda kanun koyucu intihara yönlendirme davranışını suç olarak kabul edip bir başkasının intihar etmesinde etkide bulunanların cezalandırılmasını öngörmüştür.

TCK 84 seçimlik hareketli bir suç tipi olup intihara azmettirme, teşvik etme, intihar kararını kuvvetlendirme, intihara herhangi bir şekilde yardımcı olma fiillerini yasaklamaktadır. Fakat intihara sevk edilenin işlediği fiilin anlam ve sonuçlarını algılama yeteneği gelişmemiş veya ortadan kaldırılmışsa fail kasten öldürmeden dolayı yargılanacaktır. Bir kimseyi cebir veya tehdit kullanarak intihar etmesini mecbur kılanlar da kasten öldürme suçundan cezalandırılacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçu Nasıl Oluşur?

İntihara yönlendirme suçunun oluşması için öncelikle kişinin kendisinden başka bir kimsede intihar fikrini oluşturması veya kuvvetlendirmesi gerekmektedir. İntihara teşvik durumu kişinin kafasında zaten bulunan bir fikri kuvvetlendirerek olabileceği gibi hiç düşünmemesine rağmen buna azmettirmek yoluyla da gerçekleştirilebilir. Kasten işlenen bir suç tipi olan intihara yönlendirme intihar sebepleri bulunan bir kimseyi eyleme geçmeye ikna ederek işlenmektedir.

İntihara yönlendirme suçu her zaman sağlıklı, akli dengesi yerinde veya irade özgürlüğünü haiz kimselere karşı işlenmemektedir. Kişi, cebir ve tehdit yoluyla mağduru intihara mecbur bırakarak TCK 84 suçunu işleyebilir. Bununla birlikte algılama yeteneği gelişmemiş veya ortadan kaldırılmış kimseleri intihara yönlendirebilir. Fakat bu durumlarda cezalandırma kasten öldürme suçu uyarınca gerçekleştirilecektir.

TCK 84 Ne Diyor?

İntihara yönlendirme başlıklı TCK 84 hükmü hukuken tanınmayan ‘intihara teşebbüs suçu’nun bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Başka bir deyişle intihara teşebbüs davranışını cezalandıramayan kanun koyucu TCK 84 ile bir kimsenin başka bir kimseyi intihara teşvik etme ve yardım davranışlarını cezalandırılır kılmıştır. İntihara teşebbüs bir suç olarak öngörülmediğinden var olmayan bir suça teşvik ve azmettirme de cezalandırılabilir olmayacaktır. Bu cezalandırılamama hususu dikkate alınarak TCK 84’te intihara yönlendirme adı altında intihara teşvik ve azmettirme fiilleri yaptırıma bağlanmıştır.

Kişinin intihara teşvik veya yardım etme davranışlarının sonucunda intihara teşebbüs gerçekleşirse ceza da ağırlaşacaktır. TCK 84/2 hükmünden anlaşılan intihara teşvik ve yardım fiillerinin cezalandırılabilmesi için aslında intihara teşebbüsün gerçekleşmesinin şart olmadığıdır. Sonuç olarak intihara yönlendirme oluşturan davranışın bir kimseyi intihara teşvik etme, azmettirmeye elverişli olması suçun oluşması için gerekli ve yeterlidir. 

İntihara Yönlendirme Suçunun Cezası Nedir?

İntihara teşvik etme, azmettirme, intihar kararını kuvvetlendirme veya intiharına yardımcı olma fiillerinden birini işleyen faile verilecek ceza TCK 84’te öngörülmüştür. Buna göre intihara yönlendirme suçu işleyen fail iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Bu yönlendirmeden ötürü intiharın gerçekleşmesi halinde fail hakkında dört yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir. 

İntihara teşvik fiilinin alenen işlenmesi halinde verilecek ceza üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür. Alenen intihara teşvik için aranan ölçüt fiilin gerçekleştiği koşullar göz önüne alındığında birden fazla ve belirli olmayan kişilerce algılanabilir olmasıdır. Bu anlamda sosyal medyadan yapılan paylaşımlarda belirli bir kimse hedef alınmadan intihara yönlendirme davranışı alenen intihara teşvik suçu kabul edilecektir. Maddenin son fıkrası uyarınca belirtilen fiilleri işleyenler ise TCK 81 gereğince müebbet hapis cezası ile cezalandırılacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçunun Şikayet Süresi Ne Kadardır?

İntihara yönlendirme suçunun şikayet süresi bulunmamaktadır. Bilindiği üzere bu suç intihar etmeyi değil intihara yönlendirmeyi kapsamaktadır. Hayata karşı suçlardan olan bu suç tipi şikayete tabi değildir. Dolayısıyla TCK 84 Cumhuriyet savcılığı tarafından resen soruşturulacaktır. 

İntihara yönlendirme hakkında dikkate alınması gereken husus dava zamanaşımı süresi içerisinde soruşturmanın başlatılmasıdır. Buna göre TCK 84 birinci fıkrasına giren fiiller için zamanaşımı 8 yıl, ikinci ve üçüncü fıkrasına giren hallerde 15 yıl, son fıkrasına giren hallerde ise 25 yıldır.

İntihara Yönlendirme Suçunda Görevli Olan Mahkeme Hangisidir?

İntihara yönlendirme suçu görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir. Ancak TCK 84/4’te belirtilen hallerde fail kasten öldürme suçu uyarınca yargılanacaktır. Bu durumda görevli mahkeme Ağır Ceza Mahkemesi olacaktır.

İntihara Yönlendirme Suçu Unsurları Nelerdir?

İntihara yönlendirme suçunun manevi unsuru kasttır. TCK 84 kasten işlenebilen suçlardandır. 

Suçun maddi unsurlarından fail TCK 84’te belirtilen seçimlik hareketleri işleyen herhangi bir kimse olabilir. Bu anlamda suç özgü suç niteliğini taşımaz. İntihara yönlendirilen mağdur da herkes olabilir. Ancak mağdurun, intihar etmenin anlam ve sonuçlarını algılayamayacak olması halinde intihara yönlendirme değil kasten öldürme suçu söz konusu olacaktır. 

İntihara yönlendirme suçu ile korunan hukuki değer vücut bütünlüğü, yaşam hakkıdır. İntihara yönlendirme suçunun işlenmesi için aranan fiiller şunlardır:

İntihara azmettirme: Azmettirme, hiç intihar düşüncesi olmayan bir insanın aklında intihar düşüncesini uyandırmak, bu yönde karar aldırmak suretiyle kişinin intiharına sebep olmaktır. Bunun için azmettirmenin etkili ve mağdurun intihar etmesine elverişli olması gerekir.

İntihara teşvik etme: İntihar etmeyi düşünen ancak bu konuda kesin karara varmamış olan bir kimsenin intihar etme isteğini artırarak bu kararını kesinleştirmesine sebep olmak intihara teşvik etmektir.

Alenen intihara teşvik etme: Belirli bir kişi muhatap alınmadan belirsiz sayıda kişinin intihara teşvik edilmesidir. Bu suç genellikle basın yayın yoluyla veya sosyal medya üzerinden işlenmektedir.

İntihar kararını kuvvetlendirme: İntihar kararı almış olan bir kimsenin varlığı halinde söz konusu olur. Bu kimsenin kararını kuvvetlendirerek artık icra aşamasına geçmesine sebep olmak intihar kararını kuvvetlendirmektir. Gün içerisinde binanın üstüne çıkarak atlayıp atlamama konusunda kararsız kalan kişilere rastlamak mümkündür. Böyle bir durumda aşağıda bekleyen kalabalığın “Atla!” diyerek kişinin kararına etki etmesi, kararını kuvvetlendirmesi bu suçu oluşturmaktadır.

Bir kimsenin intiharına yardım etme: İntihara yardım etme fiili esasen icrai bir hareketle işlenebilmektedir. Fakat kişi intiharı önleme konusunda hukuki bir yükümlülüğe sahip olmasına rağmen intihar girişimine göz yumması halinde suç ihmali davranışla işlenmiş sayılacaktır. Fail intihari önleme hususunda hukuki yükümlülüğü bulunurken intihar girişimini bilerek ve isteyerek önlemez ise kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi suçu söz konusu olacaktır.