Menfi Tespit Davası

Menfi Tespit Davası Nedir?

Menfi tespit davası nedir? Menfi tespit davası, olumsuz tespit davası manasına gelmektedir. Davanın amacı kişinin borcu bulunmadığının tespit edilmesidir. Mevcut bir icra takibi varsa veya icra takibinden önce borçlu tarafından bu dava açılabilir. Alacaklıya karşı bir borç bulunmadığının tespiti dava yolu ile yapılmalıdır. Dava sonucunda borçlu olduğu iddia edilen kişinin borcu bulunmadığı anlaşıldığı takdirde açılmış olan icra takibi duracaktır. Mevcut olduğu iddia edilen borç ödendikten sonra menfi tespit davası açılamaz. Ödeme yapıldıktan sonra kişi ancak borcu olmadığı halde ödediği paranın geri alınması için istirdat davası açabilir. İcra İflas Kanunu md. 72 uyarınca bu davanın işlevi ve önemi bu şekildedir.

Menfi Tespit Davası Nasıl Açılır?

Menfi tespit davası, icra takibinden önce ve sonra olmak üzere iki şekilde açılabilir. Bu davanın amacı sadece bir borç bulunup bulunmadığının tespitidir. Menfi tespit davasının açılabilmesi için alacaklının elinde borçlunun aleyhine bir belge bulunmalıdır. Borçlu, borcun konusu senedin hükümsüzlüğünü, vadenin henüz gelmemiş olduğunu, senedin karşılıksız kaldığını ileri sürebilir. Bunların dışında hata, hile veya korkutma sonucu verilmiş senetler için de menfi tespit davası açılması mümkündür. Borçlunun menfi tespit davası açması tek başına icra takibinin durması için yeterli değildir. Alacaklı, dava açıldıktan sonra da icra takibi yoluna başvurabilir.

İcra Takibinden Önce ve Sonra Açılan Menfi Tespit Davası

İcra takibinden önce menfi tespit davası açılabilmesi için, kişinin aleyhine bir icra takibi tehdidi olması gerekir. Davacının menfi tespit davası açmakta bir menfaati bulunmalıdır. Bu dava ile borçlu, alacaklının varlığını ileri sürdüğü borcun yokluğunu ispatlar. Menfi tespit davası açıldıktan sonraki süreçte icra takibi başlatılabilir. Davanın açılması bu duruma engel değildir. Bu durumda mahkeme, alacağın yüzde on beşinden az olmamak kaydıyla gösterilen teminat mukabilinde ihtiyati tedbir kararı verebilir. İhtiyati tedbir kararı verilmesi, icra takibinin durdurulması sonucunu doğurur. Teminat tutarı için belirlenen yüzde on beş oranı asgari oran olup mahkeme daha yüksek oran belirleme yetkisine sahiptir.

İcra takibinden sonra açılan menfi tespit davasında ise ihtiyati tedbir yoluna başvurulamaz. Bu durumda borçlu, gecikmeden doğan zararı karşılamak ve göstereceği teminat karşılığında, mahkemeden ihtiyati tedbir yoluyla icra veznesindeki paranın alacaklıya verilmemesini isteyebilir. Alınan teminatın sebebi, alacaklının alacağı geç tahsil etmesinden doğan zararları karşılamaktır. Menfi tespit davası davacı lehine sonuçlanırsa icra takibinin durması sonucunu doğurur. Haciz yapılmış ise haczedilen malların satışı yapılamaz.
Davanın alacaklı lehine sonuçlanması durumunda ise ihtiyati tedbir kararı kendiliğinden kalkar. Bu durumda mahkeme talep edilmese dahi borçluyu, dava konusu alacağın yüzde yirmisi oranında tazminat ödemeye mahkum etmekle yükümlüdür. Ancak ihtiyati tedbir kararı ile takibin durdurulmasına karar verilmemiş ise alacağın geciktirilmesinden söz edilemez. Gecikme söz konusu olmadığı için borçlu tazminata mahkum edilmez.

Menfi tespit davasına sebep olan icra takibinin kötü niyetli olduğu anlaşılırsa, borçlunun talebi üzerine uğradığı zararın alacaklıdan tahsiline karar verilir. Talep edilecek zarar söz konusu alacağın yüzde yirmisinden az olamaz.

Çekin Ödenmemesi Durumunda Menfi Tespit Davası

Menfi tespit davası, çek veya bonoya dayalı bir borç üzerinden de açılabilir. Borçlu olarak gösterilen özel veya tüzel bir kişinin var olduğu öne sürülen bir borcu ödememek için başvuracağı kurum menfi tespit davasıdır. Çek veya bonoya dayalı menfi tespit davası da icra takibinden önce veya sonra açılabilir. Çek veya senetten ötürü borçlu olmadığını iddia eden kişi öncelikle bu iddiasını yazılı delil ile ispat etmekle yükümlüdür. Söz konusu çek veya senedin karşılıksız olduğunun iddia edilmesi durumunda ispat yükü borçlu taraftadır. Mağduriyetlerin önlenmesi için çek ve senetlerin tesliminden önce bu evrakların hangi hukuki ilişkiden kaynaklandığının yazılı bir belge ile düzenlenmesi gerekmektedir.

Menfi Tespit Davasında Teminat Senedi

Menfi tespit davasına konu olan senedin vasfı önem arz etmektedir. Söz konusu senedin teminat senedi olması durumunda başvurulacak yol menfi tespit davasıdır. Davacının, senedin teminat senedi olduğu yönündeki iddiasını mutlak surette ispat etmesi gerekmektedir. Yargıtay’ın bu konuda aldığı kararlar, senedin teminat senedi mi olduğu yoksa kişinin bir borç altında mı olduğu ispat için gereken belgeler ışığında değerlendirilmiştir.

Menfi Tespit Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Menfi tespit davası hangi mahkemede açılır? Menfi tespit davası görevli mahkeme, dava konusu değere göre belirlenir. Değeri belirli bir miktarın altında olan davalar Sulh Hukuk Mahkemesi’nde, bu miktarın üzerinde olan davalar Asliye Hukuk Mahkemesi’nde görülür.
Menfi tespit davasında yetkili mahkeme ise alacaklının ikametgah mahkemesi veya icra takibinin yapıldığı icra dairesinin bulunduğu yer mahkemesidir.

Menfi Tespit Davası Ne Kadar Sürer?

Menfi tespit davası ne kadar sürer sorusuna net bir cevap verebilmek zordur. Borçlu, borcu olmadığını delillerle ispat etmekle yükümlüdür ve bu delillerin toplanması süreci uzatabilir. Davanın özellikleri ve mahkemelerin yoğunluğu da göz önünde bulundurulduğunda davanın sonuçlanma süresinde değişiklikler olacaktır.

Menfi Tespit Davası Zamanaşımı Süresi

Menfi tespit davası zamanaşımı süresi İcra İflas Kanunu md.72’de belirlenmiştir. Menfi tespit davası açma süresi; borçlu takibe itiraz etmemiş, itirazı kaldırılmış  veya borcunu ödemiş ise ödediği tarihten itibaren 1 yıldır.  1 yıl içinde dava açılmadığı halde zamanaşımı söz konusu olacaktır.

Menfi Tespit Davası Harç

Menfi tespit davası harç belirleme, dava konusu bedel üzerinden yapılır. Her davanın alacak miktarınca belirlenen harç miktarı farklılık gösterir. Menfi tespit davası için belirlenen oran, alacak bedeli üzerinden binde 68,31 olarak hesap edilecektir.

Menfi Tespit Davasında Vekalet Ücreti

Menfi tespit davasında ödenecek vekalet ücreti her davanın alacak miktarına göre nispi olarak belirlenir.  Mahkeme, menfi tespit davasına konu olan bedel üzerinden yasal oranlara göre vekalet ücreti tespit eder ve uygular.

Menfi Tespit Davası Dilekçe Örneği

Menfi tespit davası dilekçe örneği ise şu şekildedir;

…… ………………MAHKEMESİNE

DAVACI :……………………………

VEKİLİ :……………………………

DAVALI :…………………………

KONU : Menfi Tespit İstemi.

AÇIKLAMALAR :

1-) Davalı, müvekkilim hakkında …’inci İcra Müdürlüğünün …/… sayılı dosyasıyla alacak takibi yapmıştır.

2-) Müvekkilim takibe konulmuş olan bonoların bedellerini …/…/… tarihinde çek ve …/…/… tarihinde nakit verme suretiyle ödemiştir.

3-) Bu sebeple dava açılması zorunlu hale gelmiştir.

HUKUKİ NEDENLER : 2004 S. K. m. 72 ve ilgili mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER : İcra takip dosyası, bono, tanık beyanları, ve diğer deliller.

SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda açıkladığımız nedenlerle, müvekkilimin davalıya borcu olmadığının tespit edilmesine, yargılama giderlerinin davalıya yükletilmesine, karar verilmesini Yüce Mahkemenizden saygıyla talep ederim. …/…/2015

Davacı Vekili

Av.

Menfi Tespit Davası Yargıtay Kararları

• YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2014/10995 K. 2014/15402 T. 17.11.2013
• YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 1990/629 K. 1990/7284 T. 12.6.1990
• YARGITAY 19. HUKUK DAİRESİ E. 2007/11107 K. 2008/7581 T. 8.7.2008
• YARGITAY 12. HUKUK DAİRESİ E. 1989/13967 K. 1990/304 T. 25.1.1990
• YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2012/3239 K. 2012/5744 T. 5.4.2012
• YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2007/2834 K. 2007/15946 T. 13.12.2007