Miras hukuku içerisinde yer alan ve oldukça önemli bir konu olan vasiyet; bir kimsenin ölümünden sonra geçerli olmak üzere bir veya birden fazla kişiye belirli bir malvarlığı bırakmasıdır. Türk Medeni Kanunu miras hukukuna ilişkin her türlü hususu açık bir şekilde düzenlemektedir. Türk Medeni Kanunu kişilere hayatta iken sahip oldukları malvarlıklarını ölümleri halinde kimlere ve ne şekilde bırakabileceğini düzenleme imkanı tanımaktadır. Bu düzenlemelere genel adıyla ölüme bağlı tasarruf adı verilmektedir. Ölüme bağlı tasarrufların yapılması için kanunda yer alan şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Vasiyetname de uygulamada sıkça karşılaştığımız bir ölüme bağlı tasarruf olarak karşımıza çıkmaktadır. Vasiyetnamenin açılması davası, dilekçe örneği, vasiyetnamenin açılmasına itiraz ve süresi, vasiyetname nasıl açılır ve vasiyetname açıldıktan sonra ne yapılır gibi soruları yanıtlamadan önce ilk olarak vasiyetname nedir sorusunu kısaca yanıtlamak gerekmektedir.
Vasiyetname; miras bırakanın son istek ve arzuları ile mirasının paylaşımına ilişkin esasları özgür iradesiyle ortaya koyduğu yazılı belge ya da sözlü beyandır. Vasiyetname tek taraflı irade beyanıyla oluşturulan ölüme bağlı bir tasarruftur. Vasiyetnamelerde irade beyanının karşı tarafa ulaşmasına ve karşı tarafın da bunu kabul etmesine gerek yoktur. Dolayısıyla miras bırakan vasiyetnamenin düzenlenmesinin ardından dilediği zaman vasiyetini değiştirebilir, yok edebilir veyahut vasiyetnameden dönebilir. Vasiyetname üzerinde yapılan değişikliklere mirasçıların itiraz etme hakkı bulunmamaktadır. Miras bırakanın sağ iken vasiyetnameyi değiştirmeyeceğine ilişkin yapılan her türlü kayıt da geçersiz sayılmaktadır. Vasiyetname, resmi memur (noter, hakim vs.) huzurunda yapılabileceği gibi miras bırakanın kendi el yazısı ile veya gerekli koşullar mevcutsa sözlü beyan yolu ile de geçerli bir şekilde yapılabilir. Miras bırakan ölüme bağlı bir tasarrufla aşağıda yer alan işlemleri yapabilir:
- Mirasçılardan birini veya birkaçını mirasçılıktan çıkarılabilir,
- Mirasçı atayabilir,
- Mirasçılardan birine veya üçüncü bir kişiye belirli mal vasiyeti yapabilir,
- Koşullar ve yükümlülükler koyabilir, yedek mirasçı atayabilir, art mirasçı atayabilir,
- Vakıf kurulmasını vasiyet edebilir.
Bir kimsenin vasiyetname düzenleyebilmesi için on beş yaşını doldurmuş olması ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekmektedir. Kanunda resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve sözlü vasiyetname olmak üzere üç farklı vasiyetname şekli düzenlenmiştir. Her bir vasiyetname türü için gerekli şekil şartları kanunda açıkça yer almaktadır. Öte yandan miras bırakan terekesinin üzerinde sınırsız bir tasarruf hakkına sahip değildir. Miras bırakan vasiyetname düzenlemek ile saklı paylı mirasçıların saklı paylarını ihlal etmemelidir. Aksi halde vasiyetnamenin iptali söz konusu olabilir.
İçindekiler
Noterde Yapılan Vasiyetnamenin Geçerliliği Hakkında
Vasiyetname türlerinden ilki resmi vasiyetnamedir. Resmi vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla birlikte resmi memur tarafından düzenlenir. Resmi memur; sulh hakimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş başkaca bir görevli olabilir. Ancak kanunda sayılan bazı kimseler vasiyetnamenin hazırlanmasında resmi görevli memur ya da tanık olarak bulunamazlar. Bunlar;
- Fiil ehliyeti bulunmayanlar,
- Bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklı olanlar,
- Okur yazar olmayanlar,
- Miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleridir.
Yukarıda sayılan kişilerden birinin resmi memur ya da tanık olması halinde vasiyetname şekil yönünden sakat olmakta ve vasiyetnamenin iptali istenebilmektedir. Öte yandan resmi vasiyetname ile; vasiyetname düzenlenmesine katılan resmi memur veya tanıklar, bunların alt soy-üst soy hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşlerine herhangi bir kazandırmada bulunulamaz. Aksi halde bu tür tasarrufların iptali gerekir.
Resmi vasiyetname iki şekilde düzenlenebilir. İlk olarak miras bırakan arzularını resmi memura bildirir. Bunun üzerine memur vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir. Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Memur vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar. Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan sonra miras bırakan vasiyetnameyi okuduğunu, vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini resmi memurun huzurunda iki tanığa beyan eder. Tanıklar bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar. Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.
Bir diğer düzenlenme şeklinde ise miras bırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine miras bırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Böyle bir durumda tanıklar miras bırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını, miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini, vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve vasiyetnamenin miras bırakanın son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Resmi vasiyetnameyi düzenleyen memur vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
Vasiyetnamenin Açılması Davası Nedir?
Vasiyetnamenin açılması, vasiyetnamenin açılması davası ile gerçekleşir. Bu nedenledir ki mirasçıların bir araya gelerek vasiyetnameyi okumaları ve vasiyetin tüm gereklerini yerine getirmeleri hukuki olarak vasiyetin açılması anlamına gelmemektedir. Öte yandan Türk Medeni Kanunu vasiyetnameyi elinde bulunduran kişilerin vasiyetnameyi, vasiyetçinin ölümü ile birlikte vakit kaybetmeden Mahkemeye iletmelerini zorunlu kılmıştır. Vasiyetin mahkemeye verilmesi ile birlikte vasiyetnamenin açılması davası gündeme gelmektedir.
Türk Medeni Kanunu madde 595 uyarınca miras bırakanın ölümünden sonra ele geçirilen vasiyetnamenin derhal sulh hakimine teslim edilmesi gerekmektedir. İlgili kanun maddesine göre sulh hakimi “teslim edilen vasiyetnameyi derhâl inceler, gerekli koruma önlemlerini alır; olanak varsa ilgilileri dinleyerek terekenin yasal mirasçılara geçici olarak teslimine veya resmen yönetilmesine karar verir”. Görevli hakim miras bırakanın yerleşim yerindeki sulh hakimidir. İlgililer vasiyetnamenin açılması sırasında dilerlerse hazır bulunmak üzere çağrılacaktır.
Miras hukukuna ilişkin meselelerin daha sağlıklı ve kısa bir şekilde çözüme kavuşturulması için mutlaka bir avukat eşliğinde hareket edilmesi tavsiye edilmektedir. Dava sürecinde profesyonel destek almak hak kayıplarının önüne geçilmesi adına oldukça büyük önem taşımaktadır.
Vasiyetname Nasıl Açılır?
Peki, vasiyetname nasıl açılır? Vasiyetnamenin açılması için vasiyetnamenin sulh hakimine ulaştırılması gerekmektedir. Miras bırakanın ölümünden sonra vasiyetnameyi saklayan kişi vasiyetnameyi derhal hakime ulaştırmakla yükümlüdür. Vasiyetname miras bırakanın ölümünden sonra bulunduğunda da yine aynı şekilde vakit kaybetmeksizin sulh hakimine ulaştırılmalıdır. Vasiyetname eğer noterde düzenlenmiş ise vasiyetnameyi hakime ulaştırma görevi notere aittir. Noter vasiyetnameyi sulh hakimine ulaştırmadığı takdirde doğacak zararlardan sorumluluk vasiyetnameyi bulan ya da düzenleyen görevliye ait olacaktır.
Vasiyetnamenin açılması için Sulh Hukuk Mahkemesi’ne vasiyetnamenin açılması için dilekçe verilmesi gerekmektedir. Hakim vasiyetnameyi açıp okumak ve vasiyetnamenin içeriğini incelemek zorundadır. Hakim bu işlemleri bir ay içerisinde yapmalı ve ilgililere bu süre içerisinde vasiyetnamenin içeriğini aktarmalıdır. Vasiyetnamenin ilgililere aktarılması için hakim ilgili kişileri huzuruna çağıracaktır. İlgili kişiler dilerlerse vasiyetname açıklanırken orada hazır bulunma hakkına da sahiptir ancak bu bir zorunluluk değildir.
Vasiyetname açıklanırken hazır bulunmayan ilgililer kendileriyle ilişkili konuların taraflarına tebliğ edilmesini talep edebilirler. Belirtmemiz gerekir ki vasiyetnamenin açılması sırasında ilgililerden hiçbiri hazır bulunmasa dahi vasiyetname açılacaktır. Peki vasiyetnamenin açılmasından sonra ne olur? Vasiyetname açıldıktan sonra veraset ilamı verilecek eğer vasiyetname geçerlilik şartlarını taşıyor ise vasiyetin tenfizi aşamasına geçilecektir.
Vasiyetnamenin Açılması Usulü
Vasiyetnamenin açılması usulü şu şekildedir:
İlk olarak vasiyetnamenin geçerli olup olmadığına bakılmaksızın vasiyetnamenin mahkemeye tesliminden bir ay içerisinde açılması gerekmektedir. Vasiyetnamenin açılmasında görevli hakim miras bırakanın yerleşim yeri sulh hakimidir. Vasiyetnamenin açılmasında görevli mahkeme ise miras bırakanın ölümünden önceki son yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesidir. Sulh hakimi vasiyetnameyi açacak, inceleyecek ve ilgilileri vasiyetin okunması için huzuruna çağıracaktır. Daha önce de belirttiğimiz gibi vasiyetnamenin okunması mirasçıların ya da ilgililerin mahkeme huzuruna gelmesine bağlı değildir. Vasiyetname ile tapuda işlem yapılabilmesi için sulh hakimince incelenmesi zorunludur. Vasiyetnameyi dinlemeye hiç kimse gelmese dahi vasiyetname açılacaktır. Açıldıktan sonra mirasçı ya da vasiyet alacaklılarına ilgili kısmın örneği tebliğ edilecektir. Yasal mirasçılar veraset ilamı talebinde bulunabilirler. Veraset ilamı mirasçılık belgesidir yani mirasın kime hangi pay ile bırakıldığını belgelemektedir. Türk Medeni Kanunu’nun 598. Maddesine göre mirasçılar ve vasiyet alacaklıları vasiyetnameye 1 ay içerisinde itiraz edebileceklerdir. Eğer bu süre zarfında herhangi bir itiraz yapılmaz ise mirasçılara veraset ilamı verilecektir. Kanunun ilgili maddesinin devamında mirasçılık belgesinin geçersizliğinin ileri sürülebileceği de belirtilmiştir. Ayrıca ölüme bağlı bir tasarruf olan vasiyetnamenin iptaline ilişkin dava hakkı saklı tutulmuştur.
Vasiyetnamenin Açılması Davası Dilekçe Örneği
Vasiyetnamenin açılması davası dilekçe örneği aşağıda belirtilmiştir;
……………….SULH HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİNE,
DAVACI :
VEKİLİ :
DAVALI :
KONU : Vasiyetnamenin açılması talebi
AÇIKLAMALAR :
- Davacı müvekkilin annesi 03/08/2018 tarihinde vefat etmiştir. Vefatından sonra işyerinde kendi el yazısı ile düzenlenmiş, imzalanmış vasiyetnamesi bulunmuştur.
2- Söz konusu vasiyetname bulunduğu tarihten itibaren derhal mahkemenize sunulmuştur. Mahkemenizin sunulduğu tarihten itibaren bir ay içerisinde vasiyetnameyi açması, mahkemeye çağırılacak mirasçı ve ilgililer huzurunda okunmasını talep ederiz.
HUKUKİ NEDENLER : Türk Medeni Kanunu, HMK ve diğer yasal nedenler.
DELİLLER: Her türlü delil
SONUÇ VE İSTEM : Yukarıda kısaca açıklanan nedenlerle mahkemenize sunulan vasiyetnamenin açılması, okunması ve yerine getirmesini davacı vekili olarak arz ve talep ederim.
Davacı Vekili
Av. …
Vasiyetnamenin İptali
Türk Medeni Kanunu madde 598 uyarınca; mirasçıların ve vasiyet alacaklılarının mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa, kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilebileceği belirtilmiştir. Mirasçılar veya vasiyet alacaklıları tarafından yapılan bu itiraz beyanı ile vasiyetname iptal edilmeyecektir. Ancak veraset ilamının miras alacaklısına verilmesinin önlenmesi sonucunu doğuracaktır. Ayrıca ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.
Vasiyetnamenin iptali şu sebeplerle dava konusu edilebilir:
- Vasiyetname vasiyet edenin tasarruf ehliyeti bulunmadığı sırada yapılmışsa,
- Vasiyetname yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucu yapılmışsa,
- Vasiyetnamenin içeriği, bağlandığı koşullar veya yükümlülükler hukuka ve ahlaka aykırı ise,
- Vasiyetname kanunda belirtilen şekil şartlarına aykırı yapılmış ise iptali istenebilir.
Vasiyetnamenin İptalindeki 1 Aylık Süre Hakkında
Vasiyetnameye itiraz nasıl yapılır sorusu vasiyetnameye itiraz etmek isteyen kişilerin merak ettiği soruların başında gelmektedir. Öncelikle vasiyetnameye itiraz edilebilmesi için vasiyetnamenin iptali sebeplerinden en az bir tanesinin bulunması gerekmektedir. Ayrıca vasiyetnameye itiraz etmek isteyen kişi 1 aylık itiraz süresi içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurmalıdır. Başvuruda vasiyetnameye itiraz sebebinin belirtilmesi ve vasiyetnamenin iptali davasının açılacağı dile getirilmelidir. Vasiyetnameye itiraz ile vasiyetname iptal olmayacak itiraz eden kişinin vasiyetnamenin iptali davası açması gerekecektir.
Vasiyetnameye İtiraz Nasıl Yapılır?
Vasiyetnameye itiraz nasıl yapılır sorusu vasiyetnameye itiraz etmek isteyen kişilerin merak ettiği soruların başında gelmektedir. Öncelikle vasiyetnameye itiraz edilebilmesi için vasiyetnamenin iptali sebeplerinden en az bir tanesinin bulunması gerekmektedir. Ayrıca vasiyetnameye itiraz etmek isteyen kişi 1 aylık itiraz süresi içinde Sulh Hukuk Mahkemesi’ne başvurmalıdır. Başvuruda vasiyetnameye itiraz sebebinin belirtilmesi ve vasiyetnamenin iptali davasının açılacağı dile getirilmelidir. Vasiyetnameye itiraz ile vasiyetname iptal olmayacak itiraz eden kişinin vasiyetnamenin iptali davası açması gerekecektir.
Vasiyetnamenin İptali Davası Açma Süresi
Vasiyetnamenin iptali davası açma süresi Türk Medeni Kanunu’nda aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
- Davacının ölüme bağlı tasarrufu, iptal sebebini, kendisinin hak sahibi olduğunu öğrenmeden itibaren bir yıllık hak düşürücü olan ilk süredir. Bir yıllık hak düşürücü süre vasiyetname usulüne göre açılıp ilgililerine okunmadan işlemeye başlamaz.
- İptal davası açma hakkı her halde vasiyetname açılma tarihi üzerinden iyi niyetli davalılara karşı on yıllık süre geçmekle düşer.
- İptal davası açma hakkı her halde vasiyetname açılma tarihi üzerinden kötü niyetli davalılara karşı yirmi yıl geçmekle düşer.
İptali mümkün vasiyetnamelerin iptal edilmesi için mutlaka vasiyetnamenin iptali davasının açılması gerekmektedir. İptali mümkün vasiyetnameler iptal davası açılarak kesin yargı kararı alınıncaya kadar geçerli sayılırlar. İptal davasında alınan kararın kesinleşmesiyle birlikte mahkeme hükmü geçmişe yönelik olarak sonuç doğurmakta ve vasiyetnamenin yapıldığı andan itibaren geçersiz sayılmasını sağlamaktadır. Vasiyetnamenin iptali davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Vasiyetnamenin iptali davası vasiyetçinin son yerleşim yeri mahkemesinde açılmalıdır.
Vasiyetnamenin Tenfizi Davası
Vasiyet alacaklısı, miras bırakan tarafından mirasçı olarak atanmaksızın kendisine belirli bir mal bırakılan kişiye denilmektedir. Vasiyet alacaklısı vasiyeti yerine getirme görevlisine ya da yasal veya atanmış mirasçılara karşı kişisel bir talep hakkına sahiptir. Söz konusu hakkın yerine getirilmesi için açılan davaya vasiyetnamenin tenfizi davası denilmektedir.
Mirasçı sıfatına sahip olanlar mahkemeden alacakları ilam ile mirasçılıklarını kayıt altına aldırabilirler. Bu sebeple vasiyetnamenin tenfizini talep edemezler. Yalnızca vasiyet alacaklıları vasiyetnamenin tenfizini talep edebilirler. Örneğin; miras bırakan Antalya’daki yazlık evimi A’ya bırakıyorum demiş ise burada belirli mal vasiyeti yer almaktadır. A mirasçı değil yalnızca vasiyet alacaklısıdır. Dolayısıyla vasiyetnamede kendisine bırakılan mal A’ya kendiliğinden geçmemektedir. A’nın diğer mirasçılardan bu malın kendisine verilmesini yani vasiyetin tenfizini istemesi gerekmektedir. Vasiyet edilen mal terekede mevcut ise mirasçıların bu malı vasiyet alacaklısına vermesi gerekir aksi halde vasiyet alacaklısı vasiyetnamenin tenfizi davasını açabilecektir.
Vasiyetnamenin Tenfizi Davası Dilekçe Örneği
Vasiyetnamenin tenfizi davası dilekçe örneği aşağıdaki gibidir:
………… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ’NE
DAVACI :
VEKİLİ :
DAVALI :
KONU :Vasiyetnamenin tenfizi talebi hakkındadır.
A Ç I K L A M A L A R
1) Vasiyet eden …. …. Noterliğinden ……… tarih ve …… yevmiye sayılı “Düzenleme Şeklindeki Vasiyetnamesi” ile ……İstanbul ili … ilçesi …….. Caddesinde kain tapunun … Ada, … Pafta, … nolu parseldeki taşınmaz üzerindeki hissesinin tamamını müvekkilime vasiyet etmiştir. (Ek 1)
2) Vasiyet eden, ………. tarihinde vefat etmiştir. (Ek 2)
3) Vasiyetname İstanbul… Sulh Hukuk Mahkemesi Hakimliği’nin ………. Esas, …… Karar sayılı dosyasında açılıp okunarak kesinleşmiştir. (Ek 3)
4) Mirasçılarca vasiyetnamenin iptaline yönelik dava açılmıştır. İstanbul …. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin ………. Esas sayılı dosyasında, vasiyetin iptali istemi ret edilmiştir. Karar kesinleşmiştir. (Ek 4) Bu durumda vasiyetname kesinlik kazanmış bulunmaktadır.
5) Bu nedenle murisin vasiyetnamesinde belirtmiş olduğu muayyen mal vasiyeti nedeniyle tapu ve resmi dairelerde gerekli işlemeleri yapabilmek için Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümleri gereği, vasiyetnamenin tenfizi davasını açma zorunluluğu doğmuştur.
HUKUKİ DELİLLER : Vasiyetname, Mahkeme Kararları vs her türlü delil
HUKUKİ NEDENLER :Medeni Kanun, HMK ve ilgili mevzuat
DAVA DİLEKÇESİNDEKİ VAKIALARIN HANGİ DELİLLERLE İSPAT EDİLECEĞİ HUSUSU:
Dava dilekçemizdeki vakıalar, ………………
tüm dava dosyası ve yasanın öngördüğü her türlü delil ile ispatlanacaktır.
NETİCE VE TALEP : Yukarıda sayılan nedenlerle; davamızın kabulü ile İstanbul… Sulh Hukuk Mahkemesi’nin ……… Esas sayılı ilamı ile açılıp kesinleşmiş olan, İstanbul …. Noterliği’nin ……. tarih ve …… yevmiye sayılı vasiyetnamenin tenfizine karar verilmesi talebimizi bilvekale bilgilerinize arz ederim. ….
Davacı Vekili
Av.
Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Miras hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Vasiyetnamenin iptali, vasiyetnameye itiraz ve vasiyetnamenin tenfizi gibi miras hukukuna ilişkin konularda detaylı bilgi almak için internet sitesinde yer alan iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımızla iletişime geçebilirsiniz. Dilerseniz vasiyetnameye ilişkin sorularınızı avukata sor sayfamızdaki formu doldurarak tarafımıza iletebilirsiniz.
){kind=link}