Yargılamanın Yenilenmesi

Yargılamanın Yenilenmesi Nedir?

Yargılamanın yenilenmesi nedir? Yargılamanın yenilenmesi, kesinleşmiş bir ceza mahkemesi kararına karşı aynı davanın tekrar yargılamaya açılması durumudur. Bu yargılama hükümlünün lehine ya da aleyhine olabilir.

Kural olarak Türk hukukunda bir dava bir kez görülür. Kesin hükümle sonuçlanmış bir birinci derece mahkeme kararını beğenmeyip “ben bunu bir de başka bir birinci derece mahkemesinde dava edeyim” şeklinde hareket etme imkanı yoktur. Ancak üst derece mahkemesine itirazda bulunabilirsiniz. Oysa yargılamanın yenilenmesinde kesin hükümle sonuçlanmış bir davanın tekrar açılması durumu söz konusudur. Yargılamanın yenilenmesi bir istisnadır. Bu yüzden yargılamanın yenilenmesinin nasıl olacağı ve şartları kanunla belirlenmiştir.

Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri ve Şartları

Yargılamanın yenilenmesi Türk hukukunda istisnai bir durum olduğu için yargılamanın yenilenmesi sebepleri ve şartları da kanunla belirlenmiştir. Ceza Muhakemeleri Kanunu m. 311-314 bu kurumu düzenler.

Cezanın çekilmiş olması veya hükümlünün ölümü yargılanmanın yenilenmesi talebine engel değildir. Kişinin eşi, altsoyu, üstsoyu, kardeşleri; bunların hiçbiri yoksa da Adalet Bakanı yargılanmanın yenilenmesini isteyebilir.

Yargılamanın yenilenmesi; yeni delil bulunması veya davayla ilgili yeni bir olayın meydana gelmesiyle mümkündür. Ceza Muhakemeleri Kanunu yargılamanın yenilenmesini hükümlü lehine ve hükümlü aleyhine olmak üzere ikiye ayırarak düzenlemiştir.

Yargılamanın Hükümlü Lehine Yenilenmesi

Yargılamanın hükümlü lehine yenilenmesi CMK m. 311’de düzenlenmiştir. Buna göre şu hallerde hükümlü lehine yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir:

1. Sahte belge. Yargılamada kullanılan sahte belge eğer kararın verilmesinde etkili olmuşsa yargılama yenilenir. Bu madde yargılamanın hükümlü aleyhine verilmesinde de uygulanır.
2. Yalancı şahitlik veya bilirkişi. Eğer mahkemede yemin ederek şahitlik yapan kişi bilerek yanlış ifade vermişse ve bu ifadesi kararın alınmasında etkili olmuşsa yargılama yenilenir. Yine aynı şekilde bilirkişi hükümlü aleyhine kasten ve gerçek dışı oy verirse yargılama yenilenir.
3. Hâkimin kusuru. Hâkimin, hükümlünün neden olduğu kusur dışında aleyhine ceza kovuşturması veya mahkûmiyet gerektirecek biçimde görevini yapmada kusuru varsa yargılama yenilenir. Hâkimin rüşvet alması buna örnektir.
4. Karara delil olan başka bir mahkeme hükmünün iptali. Ceza yargılamasında bir mahkemenin verdiği kararı başka bir mahkeme delil olarak kullanabilir, buna delil serbestîsi ilkesi denir. Aynen bu şekilde delil olarak başka bir mahkemenin kararı kullanılıyorsa ve o mahkemenin kararı iptal edilmişse, yargılama yenilenir.
5. Yeni delillerin bulunması, yeni olayların meydana gelmesi. Bu yeni bulunan deliller ve yeni gerçekleşen olaylar öncekilerle birleştirildiğinde hükümlünün daha az bir ceza almasını ya da hiç ceza almamasını gerektiriyorsa yargılama yenilenir.
6. AİHM kararıyla bir hak ihlali olduğunun tespiti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararıyla kesinleşmiş bir hak ihlali olduğu tespit edilirse bir yıl içinde yargılanmanın yenilenmesi istenebilir. Bu hüküm 04.02.2003 sonrası için geçerlidir.

Yargılamanın Hükümlü Aleyhine Yenilenmesi

Yargılamanın hükümlü aleyhine yenilenmesi CMK m. 314’te düzenlenmiştir. Buna göre şu hallerde hükümlü aleyhine yargılamanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir:

1. Sahte belge.
2. Hâkimin kusuru.
3. İkrar. Sanığın beraat ettikten sonra hâkimin önünde suçu ikrar etmesi ve bunun hâkim tarafından güvenilir bulunması durumunda yargılama yenilenir. Sosyal medyada veya diğer kitle iletişim araçları vasıtasıyla yapılan ikrar bu kapsamda değildir.

CMK ve HMK’daki Yargılamanın Yenilenmesi (İadesi) Kavramları Aynı Mıdır?

Ceza Muhakemeleri Kanunu’ndaki yargılamanın yenilenmesi kavramı esasa ilişkin olup ceza hukukunda yargılanmanın yenilenmesini anlatır. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’ndaki yargılamanın iadesi kavramıysa hem esasa hem usule ilişkin bir kavram olup hukuk davalarında yargılamanın yenilenmesini kapsar. Ayrıca yargılanmanın yenilenmesi talebi için herhangi bir zamanaşımı süresi ya da hak düşürücü süre öngörülmemesine rağmen yargılanmanın iadesinde bu süre üç aydır.

Yargılamanın Yenilenmesi Başvurusu Nasıl Yapılır?

Yargılanmanın yenilenmesi başvurusu, kesinleşmiş mahkûmiyet hükmünü veren mahkemeye delillerle birlikte verilen yargılanmanın yenilenmesi dilekçesiyle yapılır. Mahkeme talebin kabul edilip edilmeyeceğini yargılamaya katılmamış hâkimlerden oluşan bir komisyonla karar verir. Yargıtay kararı için yapılacak yargılanmanın yenilenmesi başvurusu da yine davanın görüldüğü birinci dereceden mahkemeye yapılır.

Yargılamanın Yenilenmesi İçin Kimler Başvuru Yapabilir?

Yargılamanın yenilenmesini mahkeme kendiliğinden yapamaz. Öncelikle bir talepte bulunulması gerekir. Peki yargılamanın yenilenmesi için kimler başvuru yapabilir? Hükümlü, hükümlünün yasal temsilcisi ve hükümlünün eşi yargılanmanın yenilenmesi talebinde bulunabilirler. Hükümlü ölmüşse altsoyu, üstsoyu, kardeşleri, eşi; bunlar yoksa da Adalet Bakanı yargılanmanın yenilenmesi başvurusu yapabilirler. Mağdur, malen sorumlu olanlar ve malına el konulmuş üçüncü kişiler de yargılanmanın yenilenmesini talep edebilirler. Bunların dışında Cumhuriyet Savcısı da bu talepte bulunabilir.

Yargılamanın Yenilenmesi Başvuru Süresi

Yargılanmanın yenilenmesi başvurusu yapmak için herhangi bir zamanaşımı ya da hak düşürücü süre mevcut değildir. Yalnızca AİHM kararıyla bir hak ihlali olduğu tespit edilmişse ve dilekçede delil olarak bu karar sunulacaksa, başvuru kararın kesinleştiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılmalıdır.

Yargılamanın Yenilenmesinde Kabul Edilmeyecek Haller

Şu iki halde yargılanmanın yenilenmesi talebi kabul edilmeyecektir:

1. Hükümlüğünün hüküm giydiği kanun maddesindeki alt ve üst sınırlar uyarınca sırf cezanın azaltılması için yapılan başvurular.
2. Hükümdeki hatanın yargılamanın yenilenmesi dışında başka yollarla da giderilebilecek olması.

Yargılamanın Yenilenmesi Red Kararına İtiraz

Yargılanmanın yenilenmesinde kabul kararı çıkabileceği gibi red kararı da çıkabilir. Yargılamanın yenilenmesi red kararına itiraz mümkündür. İtiraz 7 gün içinde tüm ilgililer ve Cumhuriyet savcısı tarafından yapılabilir.

İdari Yargıda Yargılamanın Yenilenmesi

İdari yargıda yargılanmanın yenilenmesi mümkündür. Danıştay kararlarında, bölge idare mahkemelerinin kararlarında ve vergi mahkemesi kararlarında yargılanmanın yenilenmesi talebinde bulunulabilir.

Yargılamanın Yenilenmesi Yargıtay Kararları

Yargılamanın yenilenmesi Yargıtay kararlarından bazıları şunlardır:

1. Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2016/2658 E. 2016/4291 K. sayılı kararında hâkimin FETÖ/PYD ile ilişkisi olması nedeniyle yargılamanın yenilenmesine karar vermiştir.
2. Yargıtay 11. Ceza Dairesi 2009/12102 E. 2010/287 K. sayılı kararında ilk yargılamada bulunan hâkimin ikinci yargılamada ve ikinci yargılamanın kabul edilip edilmeyeceğine karar veren komisyonda bulunamayacağına hükmetmiştir.
3. Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2015/28971 K. sayılı kararında eksik inceleme ve araştırma yapılmasından dolayı yargılanmanın yenilenmesine karar vermiştir.
4. Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2012/3-909 E. 2014/121 K. sayılı kararında “yeni olay ve yeni delil” kavramını hükümden sonra ortaya çıkmış anlamında değil yargılamada konuşulmamış olma anlamında kullanmıştır.

Yargılamanın yenilenmesi birçok kişi tarafından bilinmeyen ve teknik detay bilgi gerektiren bir kurum olduğundan dolayı ceza avukatlarıyla çalışmak sürecin olumlu netilenmesine katkı sağlayabilmektedir. Büromuzun ceza avukatları ile danışma formundan iletişime geçip destek alabilirsiniz.