Yazılımların telif hakkı ihlali günümüzde sıklıkla karşılaşılabilen ihlallerden birisidir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında ele alınan ve hukuk ile ceza davalarının açılmasına sebep olmaktadır. Yazılımların telif hakkı ihlalli ve telif haklarının ihlal edilmesi sonucunda işlenebilecek suça verilecek cezalara geçmeden önce temel kavramları izah etmekte fayda vardır. Bir diğer adı program olan yazılım en basit haliyle bilgisayarda kullanılan ve elektronik aygıtların komut dizisini oluşturarak belirli bir işin gerçekleştirilmesi için oluşturulan kodlar dizisine denmektedir. Telif hakkı da bir eserin eser sahibi yahut o eser üzerinde telif hakkına sahip olan kişinin, kurumun veya şirketin sahip olduğu tasarruf yetkisine denmektedir.
Telif hakkı ihlali de telif hakkına sahip olmayan kişilerin telif hakkı sahibinin tasarruf yetkisini kullanmaya çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Kanun koyucu telif hakkının ihlal edilmesini de yaptırımlara bağlayarak telif hakkı sahiplerini korumuştur. Bu yaptırımlara baktığımızda ise yazılımların telif hakkı ihlal edilmesi de dâhil olmak üzere bütün telif hakları ihlallerinde hukuk ve ceza davaları açılabilmektedir.
Telif hakkı ihlal edilen kişi hukuk ve ceza davası açarak hak kaybını engellemek istemektedir. Birazdan ceza davalarıyla ilgili hususa değineceğimizden dolayı burada hukuk davalarından bahsetmekte fayda vardır. İhlalin gerçekleşmesi durumunda telif hakkı sahibi ya da eser sahibi kişi maddi ve manevi tazminat davası açabilmektedirler. Telif haklarının ihlali durumunda açılacak maddi tazminat davasıyla eser ya da telif hakkı sahibinin uğradığı maddi kayıplar karşılanmaya çalışılmaktadır.
Yazılımların Telif Hakkı İhlali Suçu
Yazılımların telif hakkı ihlali Türk Ceza Kanunun Bilişim Suçları kapsamında değerlendirilebileceği gibi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda haksız rekabet kapsamında da ele alınabilmektedir. Bunun yanında ayrıca marka suçu kapsamında da değerlendirilebileceği gibi vergi kaçakçılığına da sebep olabilmektedir.
Yazılımların telif hakkı ihlali suçu hakkında hakların korunması için gerçekleştirilen işlemler daha çok tespit ve ilan amacı taşımaktadır.Yazılımların telif hakkı ihlalinde suçu meydana getirebilecek fiiller şunlardır:
Öncelikle şunu söylemek gerekir ki yazılımlar lisansları satın alınarak kullanılmaktadırlar. Yazılımın lisansı satın alınmadan halk tabiriyle korsan olarak kullanılması telif hakkını ihlale girmektedir.
- Yazılımın lisansı satın alınmadan kopyalanması yoluyla yeniden kullanılması,
- Lisansı bulunmayan yazılımın ticari amaçla elde bulundurulması, satılması,
- Lisans sahibinin izni olmadan yazılıma kişinin kendi adını vermesi
- Yazılımın kullanılmasıyla birlikte hukuka aykırılık teşkil eden fiiller sonucu VUK, TCK ve diğer kanunlarda bulunan suçların işlenmesi yazılımların telif hakkı ihlali suçunun cezasını meydana getirebilecek fiillerdir.
Telif hakkı ihlali suçu ceza hukuk kapsamında ele alınan ve bireyin adli para cezasına, hapis cezasına çarptırılmasına ve elinde hukuka aykırı olarak üretilen malların toplanmasına ve üretiminin durdurulmasına sebep olan bir suçtur. Bu suçun oluşmasına sebep olan fiilleri ise şu şekilde ifade edebiliriz:
- Telif hakkı kişiye tasarruf yetkisi vermektedir. Telif hakkına sahip olmadan tasarruf yetkisini kullanarak eseri izinsiz bir şekilde çoğaltmak, satmak, izinsiz bir şekilde eser üzerinde değişiklikler meydana getirmek telif hakkı ihlali suçunun oluşmasına sebebiyet veren fiillerdir.
Eser sahibi ya da telif hakkı sahibi suçun oluşması sonucunda ya da suçun oluşmasında tehlike olduğu durumda savcılığa suç duyurusunda bulunarak hukuki süreci başlatabilmektedir. Ceza davasında izlenecek usule baktığımızda ise şunları söyleyebiliriz: Telif hakkına haiz olan kişiler savcılığa başvurduktan sonra Cumhuriyet savcısı suç konusu telif hakkı ihlaline sebebiyet veren eşyalarına Ceza Muhakemesi Kanunu’ndaki hükümlere dayanarak el koyma tedbirini uygular. Ayrıca Cumhuriyet savcısı gerektiği durumda bu eşyaların üretilmesinin durdurulmasına da karar verir. 24 saat içerisinde hâkim savcının kararını onar ya da reddeder. Reddederse eşyalar hakkında suç duyurusu bulan kişiye geri verilir ve süreç biter aksi takdirde dava süreci başlar.
Telif Hakkı İhlali Cezası
Yazılımların telif hakkı ihlali cezası şunlardır:
- Hapis cezasına çarptırılabileceği gibi kişi para cezasına da çarptırılabilir. Hapis cezası 2 yıl ile 6 yıl arasında verilmekteyken para cezası 50.000 Türk Lirası ile 150.000 Türk Lirası arasında verilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken şey işlenilen suçun türüdür.
- Suç eğer Türk Ticaret Kanunu kapsamında işlenmiş ise bu durumda da 1 yıla kadar hapis cezası da verilebilmektedir.
- Markaların korunması hakkındaki kanun hükmündeki kararnameye göre de bu suçu işleyen kimseye ya da kimselere 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası verilebilmektedir.
- Eğer suç Vergi Usul Kanunu kapsamında vergi kaçakçılığı suçuna da sebebiyet veriyorsa bu suçtan dolayı da yazılımların telif hakkı ihlali suçunu işleyen kişiye ya da kişilere ayrıca hapis cezası ya da para cezası verilebilmektedir.
Telif Hakkı İhlali Suçunun Failleri Kimlerdir?
Yazılımların telif hakkı ihlali suçunun failleri suçun oluşumuna sebebiyet veren kimselerdir. Bu durumda failin kim olduğunu şu şekilde anlatabiliriz:
- Kasten yahut taksirle bilgisayar kullanıcısı lisansı olmayan bir yazılımı kullanmış ise bilgisayar kullanıcısı bu suçun failidir.
- Yazılımın satılması, çoğaltılması için iznin ve lisansın gerekli olduğunu ifade etmiştik. Bu durumda izinsiz ve lisanssız yazılımı çoğaltanlar, satanlar, kiraya verenler, ticari amaçla elinde bulunduran, umuma açık hale getirenler bu suçun failleridir.
Telif hakkı sahibi olan eser sahibi ya da telif hakkına sahip olan kurum, kuruluş, şirket yahut kişiler yazılımların telif hakkı ihlaline sebep olan bir olay için hukuki sürece başvuracakları zaman bilişim avukatıyla çalışmaları kendileri açısından daha iyi olacaktır.
Yazılımların telif hakkı ihlali hakkında söylediklerimizi daha kısa ve öz bir şekilde ifade edersek korsan yayıncılığın iyice artığı bu zamanlarda kanun koyucu birçok kanun hükmü ile telif hakkı sahiplerini koruma altına almaya çalışmıştır. Özellikle hukuk ve ceza davalarının açılabilmesi, maddi ve manevi tazminatlarla eser sahibinin uğramış olduğu zararın ödenmesiyle yazılımların telif hakkı ihlali suçunu işleyen kimsenin gerek hapis cezası gerekse para cezasıyla yaptırıma tabi tutulması bu suçun oluşmasını önlemeye çalışmaktadır. İhlal durumunda ya da ihlalin oluşmasında tehlikenin olduğu durumlarda kanun koyucu diğer gerekli koruyucu tedbirlerinde alınması için birtakım hükümler de getirmiştir. Yazılımların telif hakkı ihlali suçu olsun isterse diğer eserlerdeki telif hakkı suçu olsun bu suçlar başka suçlara da sebebiyet verebilmektedir. Kanun koyucu bu durumu da gözden kaçırmamıştır.
