İçindekiler
Denetimli Serbestlik Nedir ?
Denetimli serbestlik en temel haliyle ceza yargılamasının bir parçası olarak karşımıza çıkar. Bu uygulama ile birlikte suç işlemiş olan kişinin cezasının sosyal hayat içerisinde infazı mümkün olmaktadır.
Denetimli Serbestlik Yönetmeliği m.4’e göre “Şüpheli, sanık veya hükümlünün toplum içinde denetim ve takibinin yapıldığı, iyileştirilmesi ve topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı alternatif bir ceza ve infaz sistemini” ifade etmektedir.
Denetimli serbestlik uygulaması, 5275 sayılı Ceza İnfaz Kanunu’nun 105/a maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükmü dolayısıyla ilgili Kanun, Denetimli Serbestlik Yasası olarak da bilinmektedir. Bu uygulama ile hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini sağlamak amaçlanmaktadır. Denetimli serbestlik uygulanmak suretiyle cezanın infazına karar verme yetkisi infaz hakimine aittir.
Uygulama suretiyle cezasının infazına karar verilmiş olan hükümlünün koşullu salıverilme tarihine kadar kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması, bir konut ya da bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması, belirlenen yerlere gitmemesi ve belirlenen programlara katılması yükümlülüklerinden bir ya da birden fazlasına tabi tutulabilmesi mümkündür. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak yükümlülükleri sonraki tarihlerde değiştirilebilir.
Yeni Denetimli Serbestlik Yasası
“Yeni denetimli serbestlik yasası nedir?” sorusunda kastedilen esasen 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanundur. 5275 sayılı Kanunda Geçici Madde 6 ile 14/04/2020 tarihinde değişikliğe gidilmiştir. Bu değişikliğe göre 30/04/2020 tarihinden önce işlenmiş suçlar bakımından uygulanacak infaz sistemi ve şartları kanunlaştırılmıştır.
Yeni denetimli serbestlik yasasına göre bu uygulamanın süresi olan “1 yıl ve daha az süre” ibaresi değiştirilerek 3 yıla çıkarılmıştır.
Süreli hapis cezasına mahkum olmuş olanlar cezalarının ½’sini infaz kurumunda geçirmiş oldukları takdirde koşullu salıverilme hükümlerinden faydalanma imkanına sahip olacaklardır. Belirtilen tarihten sonra işlenen suçlar bakımından yeni düzenleme uygulama alanı bulmayacaktır; 5275 sayılı Kanunun 105/A maddesi uygulanacaktır.
Burada belirtmemiz gereken en önemli nokta, suçun 30 Nisan 2020 tarihinden önce işlenmesinin söz Geçici Madde 6 düzenlemesinin uygulanması açısından yeterli olacağıdır. Mahkumiyet kararının daha sonraki bir tarihte verilmiş olması hükmün uygulanabilmesi açısından bir engel teşkil etmeyecektir.
Denetimli Serbestlikte Hükümlünün İyi Halli Olması
Denetimli serbestlikten faydalanabilmek için aranan en önemli şartlardan birisi de hükümlünün iyi halli olmasıdır. Hükümlünün iyi halli olup olmadığı cezaevi idaresi tarafından hazırlanacak olan değerlendirme raporunun dikkate alınmasıyla ortaya çıkacaktır ve buna göre bir karar verilecektir. Eğer cezaevi tarafından hazırlanan rapordan hükümlünün iyi halli olmadığı sonucu çıkıyorsa bu durumda hükümlü, bu rapora karşı itiraz edebilme hakkına sahiptir.
Söz konusu rapor, hükümlünün infazının dışarıda devam etmesine olanak sağlayan hayati derecede önemli bir rapordur. Dolayısıyla iyi halli olmasına rağmen tersi şeklinde bir karar içeren rapor hazırlanmışsa, hükümlü itirazda bulunabilir. İtiraz neticesinde hükümlünün haklı olduğu kanaatine varılırsa ve diğer koşullar da mevcutsa kişi bu fırsattan yararlanabilecektir.
Denetimli Serbestlikten Yararlanabilmek İçin Dilekçe Yazımı
Daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi hükümlü, ancak talep ettiği takdirde denetimli serbestlik uygulamasından faydalanabilir. Yasa, kendiliğinden uygulanabilen bir yasa değildir. Hükümlü cezaevindeyken denetimli serbestlikten faydalanmak istediğini beyan ederek hukuki sürecin başlamasını sağlayabilir. Bunun için hükümlü, söz konusu talebini Denetimli Serbestlikten Yararlanma Dilekçesi ile İnfaz Hakimliğine bildirdiği takdirde İnfaz Hakimliği bu talebe en kısa sürede yanıt verme yükümlülüğüne sahip olacaktır. Dilekçenin değerlendirilmesi neticesine diğer koşullar da mevcutsa hükümlünün talebi kabul edilecektir. Yasa gereğince hükümlü serbest bırakıldıktan sonra toplum içerisindeki hal ve hareketleri gözlem altına alınacaktır. Bu uygulamadan faydalanmak için uyması gereken kuralların dışına çıkmış olan hükümlünün cezaevine geri gönderilmesi mümkündür.
Hükümlünün, hürriyeti ile doğrudan ilgili olan bir tedbir olup dilekçenin yazımında ceza avukatından yardım alınması gerekmektedir. Ayrıntılı bilgi almak ve hukuki destek için Topo Hukuk Bürosu ceza avukatlarına iletişim sayfasından ulaşabilirsiniz.
Denetimli Serbestlik Dilekçe Örneği
İNFAZ HAKİMLİĞİNE
DOSYA NO : 20../… Esas
KARAR NO : 20../… Karar
İLAMAT NO : 20../… İlamat
DENETİMLİ SERBESTLİK TALEP EDEN
HÜKÜMLÜ : Ad Soyad, T.C.
Adres
DİLEKÇE KONUSU : Denetimli serbestlikten yararlanma talebimdir.
AÇIKLAMALAR :
1- Tarafım hakkında … Ceza Mahkemesi tarafından ../.. Esas ve ../.. Karar numarası ile ../../.. tarihinde .. yıl .. ay hapis cezasına karar verilmiştir.
2- Mahkeme kararının kesinleşmesinin ardından ../../.. tarihinde infaz bürosuna teslim oldum.
3- Teslim tarihinden itibaren cezaevinde bulunduğum cezamın infazı süresince iyi halli hükümlü olduğum kararı idare ve gözlem kurulu tarafından alınmıştır.
4- Cezamın infazının tamamlanması için yalnız 2 yıl 3 ay kalmış olup geçtiğimiz 6 aydır açık cezaevinde bulunmaktayım.
5- Denetimli serbestlik şartlarını sağladığım ve iyi hal durumumun değerlendirilerek hakkımda denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanmasına karar verilmesini talep ediyorum.
SONUÇ ve İSTEM : Yukarıda açıklamış olduğum sebeplerle hakkımda denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanması suretiyle tahliyeme karar verilmesini talep ederim. ../../..
AD SOYAD
İMZA
Çocuk Olan Hükümlülerde Denetimli Serbestlik Yasası Nasıl Uygulanır?
Çocuk hükümlünün yasadan faydalanma süreci yetişkin hükümlülere göre farklılık göstermektedir. Çocuk cezaevinde hükümlü olarak çocuk eğitimevine gönderilmiş olanlardan eğitimine devam etmeyenler 18 yaşını doldurduklarında, eğitimine devam edenlerse 21 yaşını bitirdiklerinde suç türüne ve cezaevinde kaldıkları süreye bakılmaksızın açık cezaevine gönderilirler. Açık cezaevine geçmiş olan çocukların 18 yaşını doldurmasından önce işlediği diğer suçların cezaları ne kesinleşirse kesinleşsin açık cezaevinde infaz edilecektir. Çocuk hükümlülerin bu uygulamadan yararlanabilmeleri için toplam cezalarının 1/5’ini çocuk eğitimevinde geçirmiş olması ve koşullu salıverilmesine 1 yıl kalması gerekmektedir. Böylelikle çocuk hükümlüler de uygulamadan faydalanabileceklerdir.
Denetimli Serbestlik ve Adli Para Cezası
Denetimli serbestlik ve adli para cezası arasındaki farkı şöyle açıklayabiliriz; Kanunda bazı suçlar açısından hapis cezasına hükmolunacağı ya da adli para cezasına hükmolunacağı konusunda bir ayrım söz konusu olmaktadır. Bu gibi durumlar karşısında hakim hapis cezasına verebileceği gibi adli para cezası da verebilir. Fakat bu durum her suç tipi açısından uygulama alanı bulmayacaktır.
Bir kişi adli para cezasına çarptırıldığı zaman bu ceza ödenmediği takdirde hükümlü kişi önce kamuda yararlı bir işte çalışmaya davet edilmektedir. Eğer kamuya yararlı bir işte çalışma teklifi kabul edilmezse bu durumda adli para cezası, hapis cezasına çevrilecektir. Adli para cezasının hapis cezasının çevrilmesi nedeniyle hükümlünün mahkum olması halinde hükümleri uygulama alanı bulmayacaktır. Dolayısıyla şunu söyleyebiliriz ki denetimli serbestlik hükümleri, mahkeme tarafından verilecek olan doğrudan hapis cezaları açısından uygulanmaktadır. Bu nedenle adli para cezaları için bu hükümlerin uygulanması mümkün olmayacaktır.
Denetimli Serbestlik Yasasının İhlali ve Sonuçları
Koşullara sahip olan hükümlü, bu uygulamadan faydalansa dahi gerekli hükümlere uymadığı takdirde ağır yaptırımlarla karşılaşması mümkündür. Denetimli serbestliğin ihlal edildiğinden söz edebilmemiz için bazı şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Hükümlü, bu yasadan faydalanarak tahliye olduktan sonra 3 gün içinde Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmamışsa ve hükümlünün müdürlük tarafından belirlenmiş olan programa iki kez uymamışsa (Bu durum programa uymamada ısrar olarak kabul edilecektir.) denetimli serbestliğin ihlal edildiğini söyleyebiliriz. Bunların dışında hükümlü kendi isteğiyle de uygulamadan feragat edebilmektedir ki uygulama bu duruma pek sık rastlanmaz.
Hükümlünün bu yükümlülüklerine uymaması neticesinde:
- Hükümlü, cezasının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının infaz edilmesi için tekrardan cezaevine alınacaktır.
- Dışarıda uygulanması kapsamında geçirmiş olduğu süre cezasından indirilecektir.
- Dolayısıyla hükümlü, imza, programa uyma ve müdürlüğe başvurma yükümlülüklerini mutlaka yerine getirmelidir. Aksi takdirde cezaevine dönmesi kaçınılmaz olacaktır.
Denetimli Serbestlikten Kimler Yararlanamaz?
5275 sayılı Kanun’un 105/A maddesinde yer alan denetimli serbestlik hükümlerinden herkesin faydalanması mümkün değildir.
Aşağıdaki kasten işlenen suçları işleyen hükümlüler yeni yasa düzenlemelerinden faydalanamayacaktır:
- Kasten öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)
- Üstsoya, altsoya, eşe, kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları,
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu (TCK 87/2-d)
- İşkence suçu (TCK 94 ve 95)
- Eziyet suçu (TCK 96)
- Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK 102, 103, 104 ve 105)
- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu (TCK 188)
- Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
- Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
- Milli Savunmaya Karşı Suçlar
- Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk
- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar.
Yukarıda anılan suçlar haricinde adli para cezasının ödenmemesi sebebiyle cezası hapis cezasına çevrilen hükümlülerin de denetimli serbestlik uygulamasından faydalanması mümkün değildir.
Bu konu daha fazla bilgi sahibi olmak için ağır ceza avukatımızı arayınız: (0212) 679 32 53
Denetimli Serbestlik Şartları
Hükümlü ancak uygulamanın şartlarını yerine getirmişse bu uygulamadan yararlanabilir. Denetimli serbestlik şartları:
- Hükümlü açık cezaevine geçiş hakkını elde etmiş olmalıdır.
- Hükümlü cezaevi idaresince hazırlanan rapor uyarınca iyi halli olarak değerlendirilmelidir.
- Hükümlü uygulamadan yararlanma dilekçesi vermek suretiyle infaz hakimliğine talepte bulunmalıdır.
Hükümlü yukarıda sayılan şartları yerine getirdiğinde kendisine müdürlük tarafından birtakım yükümlülükler yüklenecektir. Yasanın 105/A maddesine göre hükümlünün koşullu salıverilme tarihine kadar kamuya yararlı bir işte ücretsiz çalıştırılması, denetim gözetim altında tutulması, bazı bölge veya yerlerden yasaklı bulunması, belirlenen programlara katılması yükümlülüklerinden bir veya daha fazlasına karar verilebilir. Hükümlünün kendisine yüklenen bu yükümlülüklere uygun davranmadığı takdirde yeniden cezaevine gönderilmesi söz konusu olabilir.
Kimler, Nasıl Denetimli Serbestliğe Hak Kazanır?
Her hükümlünün denetimli serbestlik yasasından faydalanması mümkün değildir. Hükümlünün işlediği suçun niteliği, hakkında hükmedilen cezanın miktarı ve türü, hükümlünün kişiliği gibi etkenler denetimli serbestlik yasasından yararlanmada dikkate alınmaktadır. Temel olarak denetimli serbestlik şartlarını sağlayan hükümlülerin yeni denetimli serbestlik yasasından faydalanmaları mümkündür. Yukarıda belirtmiş olduğumuz üç şartın yanında:
- Koşullu salıverilmesine dört yıl ve daha az süre kalan sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler
- Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen altmış beş yaşını bitirmiş hükümlüler de yeni denetimli serbestlik yasasından faydalanabilecektir.
- Yeni düzenleme ile iyi halli bulunmaları şartıyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin de denetimli serbestlikten faydalanmaları mümkün kılınmıştır.
Denetimli Serbestlikten Kaç Kez Yararlanılabilir?
Denetimli serbestlikten bir kez yararlanılabilir. Hükümlü hakkında birden fazla mahkeme kararı ile mahkum edilme veya aynı mahkeme kararı ile birden fazla yaptırım öngörülmüş olması hallerinde dahi denetimli serbestlik yasasından yalnız bir kez yararlanma söz konusu olacaktır. Her ceza için ayrı ayrı denetimli serbestlik hükümleri uygulanamaz.
Adli Kontrol ve Denetimli Serbestlik Arasındaki Farklar Nelerdir?
Ceza infazına ilişkin iki farklı hukuki uygulama olan denetimli serbestlik ile adli kontrol kurumları sıklıkla birbirine karıştırılmaktadır. Adli kontrol Denetimli Serbestlik Yönetmeliğinde tanımlandığı üzere; şüpheli veya sanığın tutuklanması yerine verilen yükümlülüğe tabi tutulmak suretiyle toplum içinde denetimini öngören karardır. Adli kontrol bir koruma tedbiridir. Adli kontrol kararı ile birlikte şüpheli veya sanığa yurtdışına çıkış yasağı, silah bulundurma yasağı, konutu terk etmeme, tedavi ve muayene tedbirlerine uymak vb. yükümlülükler yüklenebilir. Tanımdan da anlaşıldığı üzere adli kontrol kararı ancak şüpheli veya sanık hakkında uygulanır. Bu terimler yargılamanın hala devam ettiği, yargılanan hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmünün bulunmadığı süreç için kullanılmaktadır. Denetimli serbestlik ise kesinleşmiş ceza mahkumiyetlerinin infazı aşamasında uygulanan bir tedbir türüdür.