İçindekiler
Rekabet Yasağı Sözleşmesi Nedir?
Rekabet yasağı sözleşmesi nedir, rekabet yasağı ne demektir soruları özellikle işe alımlarda işçi ve işverenlerin en çok sordukları sorulardan ikisidir. Rekabet yasağı kısaca işçinin iş akdinin bitiminden sonra işvereniyle herhangi bir şekilde rekabet etmesini ve onu zarara uğratmasını yasaklayan yasaktır. Rekabet yasağı iş akdinin içinde ayrı bir hüküm olarak geçebileceği gibi işçi ile işveren ayrıca bir rekabet yasağı sözleşmesi de imzalayabilirler. Ancak işverenin şirket iç yönetmeliği, personel yönetmeliği vb. tek taraflı düzenleyici işlemlerle rekabet yasağı koyması mümkün değildir.
İşçi rekabet yasağı sözleşmesini imzalayarak iş akdinin bitiminden sonra rakip bir işletme açmayacağını, başka bir rakip işletmede çalışmayacağını veya rakip işletmeyle başka türden bir menfaat ilişkisine girmeyeceğini taahhüt etmiş olur. Rekabet yasağı sözleşmesi işverenin yaptığı işin geleceğini korurken aynı zamanda işçinin iş akdinin bitiminden sonra yeni bir iş bulmasını zorlaştırır. Rekabet yasağı sözleşmelerine rekabet etmeme sözleşmesi de denir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesi Geçerlik Koşulları
Rekabet yasağı sözleşmesi geçerlilik koşulları dört tanedir. Bunlar:
- Rekabet yasağı sözleşmesini imzalayan işçi fiil ehliyetine sahip olmalıdır. Fiil ehliyetine sahip olmayan işçinin imzaladığı rekabet yasağı sözleşmesi geçerli olmayacaktır.
- Rekabet yasağı sözleşmesi yazılı şekilde yapılmalıdır. Yazılı şekilden kasıt adi yazılı şekildir. Sözleşmenin ayrıca noterde onaylatılmasına gerek yoktur. Sözlü şekilde yapılan rekabet yasağı sözleşmeleri de geçersiz olacaktır.
- Rekabet yasağı sözleşmesini imzalayacak işçi işverenin müşteri çevresi, üretim sırları, yaptığı işler vb. hususlara ulaşabilir durumda olmalıdır. İşçi ayrıca bu bilgileri kullanarak işverenini önemli bir zarara uğratabilecek konumda olmalıdır.
- Rekabet yasağı sözleşmesi yer, zaman ve iş türü bakımından sınırlandırılmalıdır. Rekabet yasağı sözleşmelerinin yer, zaman, iş türü bakımından sınırlandırılmaması tek başına bir geçersizlik nedeni olmaz. Hâkim duruma göre rekabet yasağı sözleşmelerini kendisi de sınırlayabilir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesine Aykırı Davranma Sonuçları
Rekabet yasağı sözleşmesine aykırı davranmanın sonuçları Türk Borçlar Kanunu md 446’da düzenlenmiştir. Buna göre işçi rekabet yasağı sözleşmesine aykırı davrandığı takdirde rekabet yasağına uymama dolayısıyla işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür. Sözleşmede ayrıca bir cezai şart öngörülmüşse ve aksine de bir hüküm yoksa işçi bu cezai şartı ödeyerek borcundan kurtulabilir. Hâkim uygun görürse cezai şart miktarını indirebilir. Ancak işçi işverenin cezai şart miktarını aşan zararını ödemek zorundadır. İşveren ayrıca sözleşmede yazılı olarak açıkça saklı tutulması koşuluyla işçinin yasağa aykırı davranışına son vermesini de isteyebilir.
İşçinin Rekabet Yasağı Sözleşmesi İmzalamaması
İşçi işe girişte bir rekabet yasağı sözleşmesi imzalamamışsa veya imzaladığı iş akdinin içinde rekabete ilişkin bir hüküm yoksa sonradan rekabet yasağı sözleşmesi imzalamaya zorlanamaz. Rekabet yasağı sözleşmesi imzalamamak bir işten çıkarılma nedeni olmayacağı gibi kişi rekabet yasağı sözleşmesini imzalamadığı için istifaya da zorlanamaz. Uluslararası alanda çalışan bazı şirketlerin üst düzey yöneticilerine iş akdinin bitiminde rekabet yasağı sözleşmesi imzalatmak için rekabet yasağı süresince sanki çalışıyormuşlarcasına maaşlarını vermeye devam ettiği bilinmektedir.
İşçinin İşverenini Rekabet Yasağını İhlal Ederek Zarara Uğratması
İşçinin müşteri bilgilerini alma, işi öğrenip çalma vb. yollarla iş akdinin bitiminden sonra işverenini zarara uğratması rekabet yasağı sözleşmesinin ihlal eder. Zarara uğrayan işveren işçiden bu nedenle uğradığı zararların tümünün karşılanmasını isteyebilir. Ayrıca sözleşmede herhangi bir cezai şart öngörülmüşse işveren işçiden bu cezai şartın ödenmesini de talep edebilir. İşçinin yaptığı eylem işvereni zarara uğratmaya devam ediyorsa sözleşmede açıkça yazması şartıyla işveren işçiden zarar verici davranışı durdurmasını da talep edebilecektir. İşçinin işvereni zarara uğratması durumunda işveren sayılan talepleri dava yoluyla işçiden talep edecektir.
Rekabet Yasağı Sözleşmesinde Sınırlamalar
Rekabet yasağı sözleşmeleri işçinin iş akdinin bitiminden sonra işverenine zarar verecek herhangi bir eylemden kaçınmayı ve rekabet yasağı süresi içerisinde rekabet konusu işte çalışmamayı yükler. Ancak rekabet etme yasağı sonsuza kadar sürecek bir yasak olmadığı gibi sonsuz tür işte ve sonsuz yerde devam edecek bir yasak da değildir. Bu nedenle rekabet yasağı sözleşmelerinde rekabet yasağına 3 tür sınırlama getirilir:
- Yer bakımından sınırlama. Yer bakımından sınırlamada işçinin rekabet yasağı süresi içerisinde nerelerde iş yapamayacağı düzenlenir. Yer bakımından sınırlamanın hakkaniyete uygun olması gerekir. Örnek vermek gerekirse İstanbul’da satış danışmanlığı yapan bir kimsenin tüm Marmara bölgesinde veya tüm Türkiye’de rekabet yasağı dolayısıyla iş yapamaması düşünülemez.
- Süre bakımından sınırlama. Süre bakımından sınırlamada rekabet yasağının üst sınırı 2 yıldır. 2 yıldan daha uzun süreli rekabet yasağı koyan sözleşmeler geçersiz sayılacaktır.
- İş türü bakımından sınırlama. İş türü bakımından sınırlamada işçinin yalnızca işverenin yürüttüğü faaliyet ve somut işi üzerinden bir sınırlama getirilir. Zira özel sektörde çalışan alanında çok başarılı bir matematik öğretmeninin rekabet yasağı çerçevesinde örneğin bankada çalışamaması düşünülemez.
Yer bakımından sınırlama, süre bakımından sınırlama, iş türü bakımından sınırlama dışında bir de hâkimin sınırlandırma yetkisi mevcuttur. Rekabet yasağı sözleşmesinde yer, süre veya iş türü bakımından uygun olmayan sınırlandırmalar yapıldığında hâkim bu sınırlandırmaları hakkaniyete uygun olarak düzenleyecektir.
Rekabet Yasağının Sona Ermesi
Rekabet yasağının sone ermesi iki şekilde mümkün olur:
- İşverenin rekabet yasağını sürdürmede yararı kalmazsa rekabet yasağı sözleşmesi sona erer.
- İş akdi sözleşmesi haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından feshedilirse rekabet yasağı sona erer.
- İş akdi sözleşmesi işçi tarafından ancak işverene yükletilebilen bir sebeple feshedilirse rekabet yasağı sona erer.
Rekabet Yasağı Sözleşmesi Örneği
Sır saklama ve rekabet yasağı sözleşmesi örneği hazırlarken rekabet yasağının yer, zaman ve iş türü bakımından sınırlandırılmasına dikkat etmek gerekmektedir. Zira sayılan sınırlamalara uymadan hazırlanmış rekabet etme yasağı sözleşmeleri hâkim tarafından iptal edilecek veya hâkim gerekli sınırlamaları sözleşmeye kendisi ekleyecektir. Rekabet etme yasağı sözleşme örneği hazırlanırken uzman bir iş avukatından yardım almakta fayda vardır. Topo Hukuk Bürosu alanında uzman avukatları müvekkilleri için rekabet yasağı sözleşmesi örneği, rekabet yasağı taahhütnamesi hazırlamakta ve rekabet yasağı davalarıyla ilgilenmektedirler.
Rekabet Yasağı Sözleşmesi Yargıtay Kararları
Rekabet yasağı sözleşmesi Yargıtay kararlarından bazıları şunlardır:
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2007/17815 E. 2008/11014 K. sayılı kararında rekabet yasağı sözleşmesinde kararlaştırılan fahiş cezai şartın hâkim tarafından indirilmesine hükmetmiştir.
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi bir kararında rekabet yasağı sözleşmesindeki yer unsurunun “tüm dünya” olarak ifade edilmesini hukuka aykırı bulmuştur ve davaya bakan hâkimin yer unsurunu hakkaniyete uygun şekilde sınırlandırmasına hükmetmiştir.
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2014/6520 E. 2014/12577 K. sayılı kararında işçinin firmada çalışırken edindiği ticari sır niteliğindeki bilgileri ne şekilde kullandığı ve işverenin bu yolla ne tür bir zarara uğradığı ispat edilmeden sadece işçinin vakıf olduğu ticari sırlardan dolayı işverenin zarar gördüğü varsayımını doğru bulmamıştır.
- Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/4547 E. 2015/16861 K. sayılı kararında rekabet yasağının ihlaline ilişkin davaların asliye ticaret mahkemesinde görülmesi gerektiğine karar vermiştir.
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2015/8627 E. 2016/6912 K. sayılı kararında iş akdinin haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından feshedilmesi sebebiyle işçinin rekabet yasağının kalktığına hükmetmiştir.
Rekabet yasağı sözleşmeleri teknik bakımdan detaylı ve titiz bir şekilde hazırlanması gereken sözleşmelerdir. Yıllardır çalıştığımız rekabet yasağı alanındaki tüm sorularınızı danışma formundan bize iletebilirsiniz.