Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu Nedir?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu TCK 299.maddesinde özel bir hakaret suçu olarak düzenlenmiştir. Bu suçun oluşmasına yol açan düşünce Cumhurbaşkanının Devleti temsil etmesi nedeniyle ona hakaretin Devlet kuvvetleri aleyhine işlenmiş sayılmasıdır. Ayrıca Cumhurbaşkanının Anayasa’da belirtilen görev ve yetkilerine bakıldığında da onun kişiliğine yöneltilen bir hakaret esasen Devlete yöneltilmiş olarak kabul görmektedir. Günümüzde oldukça tartışmalı bir hüküm haline gelen cumhurbaşkanına hakaret suçu sebebiyle birçok vatandaş hakkında kamu davası açılmaktadır.

TCK 299 2. fıkrasında suç oluşturan fiilin alenen yahut basın yayın organları aracılığıylla işlenmesi suçun nitelikli hali olarak düzenleme alanı bulmuştur.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Unsurları Nelerdir?

Cumhurbaşkanına hakaret suçu TCK’nın Devletin Egemenlik ve Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar başlığı altında 299.maddede düzenlenmiştir. Herkes cumhurbaşkanına hakaret suçunun faili olabilir. Bu suç ile korunmak istenen hukuki yarar Devletin siyasi iktidar yapısıdır. Suçun kendisine karşı işlendiği cumhurbaşkanının bu sıfatı and içme ile başlayacak olup hareketin görevi sırasında işlenmiş olması gerekmektedir. Hareket hakaret oluşturan ifadelerin söylenmesini ifade eder. Hakaret fiilinin tanımlanması bağlamında TCK 125 hükmüne bakılmalıdır. Buna göre bir kimsenin onur, şeref veya saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut fiil veya olgu isnat etmek yahut sövmek suretiyle anılan değerlerine saldırmak hakaret oluşturmaktadır. Suçun manevi unsurunu ise kast oluşturmadır. Failin fiili ve neticeyi bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekmektedir.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Cumhurbaşkanına hakaret cezası suçun basit hali olan TCK 299 fıkra 1’de bir yıldan altı yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür. Bu suç alenen işlendiğinde fail hakkında hükmolunacak cezada altıda biri oranında artırıma gidilecektir.

Cumhurbaşkanına hakaret suçunun kovuşturması için Adalet Bakanının izni gerekmektedir.

İnternet Üzerinden Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu

Cumhurbaşkanına hakaret suçunun en sık karşılaşıldığı ve en çok kamu davası açılan alanlardan birisi internettir. Kişiler özellikle anonim hesap kullanmanın vermiş olduğu güvenle tanınmayacaklarını düşünerek sık sık hakaret suçu işlemektedir. Bu özellikle sosyal medya platformlarında karşımıza çıkmaktadır. Sosyal medya platformlarında oluşturulan içeriklerin, paylaşılan gönderilerin herhangi bir kontrole tabi tutulmaması, internete sahip olan her bireyin burada bir profil oluşturabiliyor olması ifade özgürlüğünün tam anlamıyla uygulama alanı bulmasına yol açmaktadır. Ancak kişiler ağır eleştiri ile hakaret arasındaki ince çizgiyi aşarak genellikle farkında olmadan bir suç işlemektedir. Bu halde sosyal medya hesaplarından alenen işlenen cumhurbaşkanına hakaret suçu ile soruşturma ve kovuşturma prosedürüne tabi tutulacaklardır.

Cumhurbaşkanına Gıyabında Hakaret Suçunun Unsurları

Cumhurbaşkanına gıyabında hakaret 765 s. eski TCK döneminde suçun bir unsuru olarak belirlenmişti. Ancak 5237 s. yeni Kanun döneminde bu suç düzenlenirken guyabında hakaret olarak ayrıca bir belirtme yapılmamıştır. Zira bu suç zaten genel olarak Cumhurbaşkanının gıyabında işlenmektedir. Böyle bir durumda bir kişinin dahi tanıklığında işlenmesi suçun oluşmuş sayılması için yeterli olacaktır. Ancak belirtmek gerekir ki suçun huzurda ya da gıyabında işlenmesi cezalandırma bağlamında bir fark yaratmamaktadır.

Cumhurbaşkanına Hakaret Sonrasında Para Cezası Verilir mi?

Cumhurbaşkanına hakaret para cezası gerektiren bir suç tipi değildir. Kanun hükmü gereğince cumhurbaşkanına hakaret eden kimse hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Ancak suçun alt sınırı bir yıl olarak belirlenmiştir. Bir yıl ve daha az hapis cezası gerektiren kasten işlenen suçlarda hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Buna göre ilgili şartların sağlanması halinde cumhurbaşkanına hakaret para cezası ile infaz edilebilecek bir suç olmaktadır.

Cumhurbaşkanına Hakaret Suçu (TCK 299) Yargıtay Kararları

T.C Yargıtay 16. Ceza Dairesi Esas No: 2017/2123, Karar No: 2017/5399:

Aleniyet cumhurbaşkanına hakaret suçunda nitelikli hal olarak düzenlenmiştir. Buna göre aleniyetin gerçekleşmiş sayılabilmesi için gerekli kriter: failin bulunduğu ve hakaret fiilini gerçekleştirdiği yerin belirli olmayan, çok sayıda insan tarafından görülebileceği, duyulabileceği veya algılayabileceği bir yer olması gerekir. Ayrıca mağdurun bu hareket ve sözleri işittiği, algıladığı yerin böyle bir ortam olması failin de bu durumun bilincinde olması gerekli ve yeterlidir.

T.C Yargıtay Ceza Genel Kurulu Esas No:2009/9-190, Karar No:2009/253, Tarih:27/10/2009:

Cumhurbaşkanı Devletin başı olarak bu sıfatla TC’yi ve Türk Milletini temsil etmektedir. Anayasanın uygulanmasını, Devletin organlarının düzenini sağlar ve uyumluluğunu korur. Anayasanın bu amaçla kendisine verdiği görev ve yetkileri kullanır.

Çözümlenmesi gereken uyuşmazlık ise basın yoluyla cumhurbaşkanına hakaret suçuna ilişkindir. İfade hürriyeti Anayasada da temel hak ve özgürlüklerden sayılmış ve ulusal ve uluslararası hukukta korunması için birçok düzenlemeye konu olmuştur. Fakat bu hürriyetin sonsuz ve sınırsız olmadığı, kısıtlı da olsa sınırlandırılması gerektiğine ilişkin de birçok hukuki düzenleme bulunmaktadır. Hakaret ve sövme suçları da bu sınırlandırmalardan bir tanesidir.

Hakaret ve sövme suçu ile Cumhurbaşkanlığının fonksiyonları değil kendisinin şeref ve saygınlığı korunmaktadır. Suçun işlenmiş sayılması için genel kast gerekli ve yeterlidir. Failin bu suçu işlerken siyasi vb. bir saikinin aranmasına gerek bulunmamaktadır.

Suç oluşturan bir fiilin cezalandırılabilmesi bu fiile dair bir hukuka uygunluk sebebinin bulunmamasına bağlıdır. Basın yoluyla işlenen suçlara ilişkin haber verme ve eleştiri hakkı hukuka uygunluk sebebi oluşturmaktadır. Fakat bir haberin bu kapsamda değerlendirilebilmesi için gerçek ve güncel olması, kamunun ilgili ve yararının bulunması ayrıca içeriğin açıklanış şekli ile konusu arasında düşünsel bir bağlantısının varlığı gerekmektedir. Bu kriterler çerçevesinde basında yapılan eleştirinin sert, incitici veya kırıcı olması doğal sayılmalı ve basın ve ifade özgürlüğü kapsamında kabul edilmelidir. Ancak hakaret ve sövme ifade özgürlüğü sınırını aşmaktadır. Yazıda küçültücü, incitici ve abartılı sözlerden kaçınılmayarak kriterlere aykırı bir şekilde haber yapıldığında artık eleştiri hakkından bahsedilemeyecektir. Bu durumda eylem hukuka aykırı olacak ve cezalandırılması gerekecektir.

Zincirleme Şekilde Cumhurbaşkanına Hakaret

Zincirleme şekilde cumhurbaşkanına hakaret suçu işlenebilir. Bunun için aynı suç işleme kararının icrası kapsamında bir kimsenin Cumhurbaşkanına karşı değişik zamanlarda ve dolayısıyla birden fazla kez hakaret etmesi gerekir. Bu fiillerin her birinin işlenmesi anında Cumhurbaşkanının görevde olması, failin kasten hareket etmiş olması gerekmektedir. Bu şekilde zincirleme cumhurbaşkanına hakaret suçu işlendiğinde faile ayrı ayrı değil, tek bir ceza verilir. Fakat hükmolunan cezada dörtte birinden dörtte üçüne kadar artırıma gidilecektir.

Gazetecilik Yoluyla Cumhurbaşkanına Hakaret

Gazetecilik ve basın yayın yoluyla işlenen cumhurbaşkanına hakaret, suçun nitelikli halini oluşturmaktadır. Bu halde maddenin gerekçesinde de belirtildiği üzere suç alenen işlenmiş olmaktadır. Gazetecilik yoluyla cumhurbaşkanına hakaret eden failin cezasında altıda biri oranında artırıma gidilecektir.

Gazetecilik yoluyla cumhurbaşkanına hakaret suçunun işlenmesi için basın özgürlüğü ile eleştiri sınırının aşılmış olması gerekmektedir. Hukukumuzda bu kavramlara ilişkin net bir sınırlama bulunmamaktadır. Ancak Yargıtay kararlarından da anlaşıldığı üzere bir haberin yapılmasında güncellik kriterine, kamu yararına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte gazetecilerin basın özgürlüğü kapsamında sahip oldukları eleştiri ve düşüncelerini ifade hakkı bulunmaktadır. Bu nedenle gazetecilerin cumhurbaşkanına hakaret ettiği iddiasına neden olan metnin normal vatandaşlara göre daha olumlu incelenmesi gerektiği söylenebilir. Zira burada hakaret kastıyla hareket edilmemekte, halkın bilinçlendirilmesi yahut yazarın görüşünün ortaya konması amaçlanmaktadır.

Cumhurbaşkanına hakaret suçu niteliği gereği hukuki değerlendirmesi hassas olan bir suçtur. Alanında uzman ceza avukatlarından destek almak için Topo Hukuk Bürosu iletişim sayfasından bize ulaşabilirsiniz.