hapis cezasinin paraya cevrilmesi 1

Hapis cezasının paraya çevrilmesi, ceza hukukunun önemli kurumlarından birisidir. Aslında burada hapis cezasının adli para cezasına çevrildiğini söylememiz daha doğru olacaktır. Hapis cezasının paraya çevrilmesi her durumda mümkün değildir ancak aranan koşulların varlığı halinde hapis cezası, adli para cezasına dönüştürülebilecektir. Söz konusu koşulların neler olduğuna değinmeden önce adli para cezası hakkında bilgi vermemiz konunun daha iyi anlaşılabilmesi açısından faydalı olacaktır.

Adli para cezası, TCK m.52’de düzenlenmiştir. Adli para cezasına ilgili suç tipi bu cezayı açıkça öngörmüş ise ancak bu takdirde hükmedilebilir. Sınırlı suçlarda hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkündür. Bazı suç tiplerinde hapis cezası ve adli para cezasına aynı anda hükmedilebilmektedir. Adli para cezasının belirlenmesinde ilk olarak cezanın uygulanacağı gün sayısı tespit edilecektir. Suç karşılığı söz konusu olabilecek para cezasının uygulanabileceği gün sayısının alt ve üst sınırlarını kanun ayrıca göstermiş olabilir. Eğer kanunda ayrıca bir sınır gösterme yoksa cezanın alt sınırı 5 gün, üst sınırı ise 730 gün olarak belirlenmektedir. Hakim, bu iki sınır arasında para cezasının uygulanacağı gün sayısını belirlerken Türk Ceza Kanunu m.61’de öngörülen ölçütleri de göz önünde bulunduracaktır. İkinci olarak ise her bir gün için hükmedilecek para cezasının miktarı belirlenecektir. Bu sınırın ne kadar olduğu ise TCK m.52/II’de gösterilmiştir. Son olarak da belirlenen gün sayısı ve para cezasının miktarı çarpılarak adli para cezası belirlenmiş olacaktır.

Hapis cezasının paraya çevrilmesi veya doğrudan adli para cezasına hükmedilmesi gibi durumlarda bu cezaların vaktinde ödenmesi önemlidir. Aksi halde olumsuz sonuçlarla karşılaşılacaktır. Adli para cezasınının ödenmemesi durumunda ne olacağı konusu yazımızın ilerleyen bölümlerinde yeniden ele alacağız. Hapis cezasının paraya çevrilmesi konusunda ceza hukuku  avukatına danışılarak detaylı bilgi alınması mümkündür.

Hapis Cezasının Paraya Çevirme Şartları

hapis cezasinin paraya cevrilmesinin sartlari
Hapis Cezasının Paraya Çevrilmesinin Şartları

Hapis cezasının paraya çevrilmesinin her durumda mümkün olmadığını daha önce belirtmiştik. Dolayısıyla ancak aranan koşulların varlığı halinde hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilecektir. Bu koşullardan birincisi; suçun tanımında hapis cezası ve para cezası seçenek olarak öngörülmüşse ve hapis cezasına hükmedilmişse artık bu cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkün olmayacaktır. Aynı zamanda hükümlü, daha önce hapis cezasına mahkum edilmemiş olmalı veya mahkum edilmişse de bu ceza 30 gün ve daha az süreli olmalıdır.

Kişi, suç teşkil eden fiili işlediği tarihte 18 yaşını doldurmamışsa ya da 65 yaşını bitirmişse, 1 yıl veya daha az süreli hapis cezasına mahkum edildiği takdirde hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkün olabilecektir. Taksirli suçlardan dolayı hükmolunan hapis cezası eğer uzun süreli ise sayılan diğer koşulların var olması halinde bu ceza, adli para cezasına dönüştürülebilecektir. Fakat eğer bilinçli taksir söz konusuysa bu hüküm uygulama alanı bulmayacaktır. (TCK m.50/IV) Sonuç olarak hapis cezasının paraya çevrilmesinin birtakım şartları olduğunu ve ancak bu şartlar gerçekleşirse hapis cezasının paraya çevrilmesinin mümkün olduğunu söylememiz doğru olacaktır. Bu konuda detaylı bilgi alabilmek adına ceza hukuku alanında hizmet veren bir avukata danışılması faydalı olacaktır.

Hapis Cezasının Ertelenmesi

Hapis cezasının infazının ertelenmesi, hükümlüye hakimin takdirine göre belirlenmiş olan denetim süresi içerisinde kendisi için öngörülen şartları yerine getirdiği ve kasıtlı suç işlemediği takdirde hapis cezasının infaz kurumunda infazının gerçekleştirilmeyeceğininin güvencesini sağlayan bir ceza hukuku kurumudur. Hapis cezasının infazının ertelenmesi için kişi mahkemede ileride yeniden suç işlemeyeceğine dair kanı uyandırmalıdır. Böylece hapis cezası infaz edilmeyecek ve denetim süresi olağan biçimde geçtiğinde ceza infaz edilmiş sayılacaktır. Elbette ki hapis cezasının ertelenmesinin birtakım koşulları mevcuttur. Söz konusu koşullar TCK m.51’de yer almaktadır.

Hapis cezasının ertelenmesine dair ilk koşul, ertelemeye konu olan cezanın türü ve ağırlığıyla alakalıdır. İşlenen suçtan dolayı 2 yıl ya da daha az süreyle hapis cezasına mahkum edilen kişinin hapis cezası ertelenebilir. Verilen sürenin üst sınırı suçu işlediği esnada 18 yaşını doldurmamış veya 65 yaşını doldurmuş olan kimseler bakımından ise 3 yıldır. TCK’da ertelemeye konu olan hapis cezasının alakalı olduğu suçun niteliği bakımından bir ayrıma gidilmemiştir. Yani suç, taksirli olabileceği gibi kasıtlı da olabilir. Bir diğer koşul ise hükümlünün geçmişine ilişkindir. Buna göre hükümlü, daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı 3 aydan fazla hapis cezasına mahkum edilmemiş olmalıdır. Bir diğer koşul ise hükümlünün yeniden suç işlemeyeceğine konusunda mahkemeye kanaat gelmiş olmasıdır. Bu koşulların gerçekleşmesi durumunda erteleme kararı, mahkumiyet kararını veren mahkeme tarafından verilir.

Hapis cezasının infazının ertelenmesi birtakım şartlara bağlı da tutulabilir. Bu şartlar mağdur veya kamunun uğradığı zararın aynen iade yoluyla giderilmesi, suçtan önceki hale getirilmesi, tazmin edilmesi yoluyla tamamen giderilmesi olabilir. Böyle bir şarta bağlı erteleme halinde şartın gerçekleştiği ana kadar infazın yapılacağı, hükümlünün ceza infaz kurumunda olacağı açıktır. Ancak şart yerine getirildikten sonra hükümlünün derhal salıverilmesi gerekir.

Yukarıda da belirttiğimiz üzere hakim tarafından cezası ertelenen kimse için bir denetim süresi belirlenecektir. Bu süre bir yıldan ve ayrıca mahkum olunan ceza süresinden az ve üç yıldan fazla olamayacaktır.

Mahkeme erteleme kararı verirken belirlemiş olduğu denetim süresinde hükümlüye bazı yükümlülükler yükleyebilir. Örneğin hükümlünün bir meslek veya sanat sahibi olması amacıyla bir eğitim programına devam etmesine karar verilebilecektir. TCK 5’in 4. 5. ve 6. fıkraları bu hususu düzenlemektedir. Mahkeme tarafından hükümlüye rehberlik edecek bir kişi de görevlendirilebilir. Bu halde hükümlünün sürdürdüğü gelişme hakkında rehberlik eden uzmanın mahkemeye üç aylık raporlar düzenlemesi gerekecektir. Ancak bu hakimin takdirinde olup gerek görülmediği takdirde herhangi bir yükümlülük veya uzman kişi olmadan da denetim süresinin bitirilmesi uygun görülebilecektir.

Hükümlü bu denetim süresi içerisinde yükümlülüklerine uygun davranır ve iyi halli olarak bu süreyi tamamlarsa cezası infaz edilmiş sayılacaktır. Ancak yükümlülüklerine uygun davranmayan kimsenin cezasını kısmen veya tamamen infaz kurumunda çekmesi gerekecektir. Denetim süresi içerisinde kasıtlı bir suç işlemek de cezanın infazına sebep olacaktır.

Adli Para Cezasının Ödenmemesi

Adli para cezasının ödenmemesi durumunda kişinin birtakım olumsuzluklarla karşılaşacağını daha önce de belirtmiştik. Hapis cezasının para cezasına çevrilmesi halinde mahkeme, bu ilamı Cumhuriyet Başsavcılığına iletecektir. Cumhuriyet Savcısı da 30 gün içerisinde adli para cezasının ödenmesi için hükümlüye ödeme emri tebliğ etmektedir. Hapis cezasının paraya çevrilmesi durumunda eğer süre içerisinde hükümlü adli para cezasını ödemezse bu durumda para cezası, hapis cezasına dönüşecektir. Hapis cezasına çevrilmesi söz konusu olan para cezası, yeniden adli para cezasına çevrilmeyecektir. Dolayısıyla adli para cezasının vaktinde ödenmesi büyük önem taşımaktadır.

Adli Para Cezasına Çevrilebilen Suçlar

Kasten işlenen ve fakat adli para cezasına çevrilebilen suçlar mevcuttur. Bunlardan bazıları; hırsızlık, dolandırıcılık suçu, mala zarar verme suçu, güveni kötüye kullanma suçu, bilişim suçları, taksirle adam yaralama suçu, kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu, özel hayatın gizliliğini ihlal suçu vs. Adli para cezasına çevrilebilen suçların neler olduğu hakkında bilgi almak ve gerekli hallerde hukuki işlemler gerçekleştirmek adına ceza hukuku alanında hizmet veren bir avukata danışılması şüphesiz ki en doğru hareket olacaktır.

Daha önce de belirtmiş olduğumuz gibi her suç tipi açısından adli para cezasının uygulama alanı bulması mümkün değildir. Cezanın, adli para cezası olarak verilebilmesi için kanunun bunu açıkça öngörmüş olması ve daha önce de belirtmiş olduğumuz koşulların gerçekleşmesi gerekmektedir. Adli para cezası, bir suçun işlenmesi sonucunda doğrudan verilebileceği gibi seçimlik olarak veya hapis cezasıyla birlikte de verilebilir. Bu durum suç tipinin özelliğine göre farklılık arz etmektedir. Aynı zamanda bir hapis cezasının da adli para cezasına çevrilebileceğini de koşulların sağlanması halinde mümkün olduğunu daha önce belirtmiştik.

Yayım tarihi: 26 Tem 2017