Sanal Para Nedir ?

Sanal para en basit anlatımıyla nakit paranın sanal biçimidir. Zira gerçek hayatta da olduğu gibi bir mal veya hizmetin karşılığında kullanılmakta ve online ödemeyi sağlamaktadır. Sanal cüzdanlardan çıkarılan bu sanal paralar ile online olarak alışveriş yapılabilmektedir. Fakat alışverişlerde gerçekleştirilen bu harcamalar şifreleme ile gerçekleşir.

Sanal para, bilinen diğer adıyla kripto para, Merkez Bankası gibi hiçbir merkezi otoriteye bağlı değildir. Elektronik olarak saklanmaktadır. Devletlerin yahut hükümetlerin denetiminde, kontrolünde değildir. Dolayısıyla hesapların dondurulması, hesaplara el konulması gerçek paralarda ve hesaplarda olduğu kadar kolay olmamaktadır.

Anonim oldukları da düşünüldüğünde takip edilebilirliği ve denetimi oldukça zorlaşmaktadır. Herhangi bir otoriteye bağlı olmayıp devletlerce kontrol edilmemesinin bir diğer sonucu da diğer ülkelerin ekonomisinden, para birimlerinden bağımsız olmasıdır. Yani sanal para herhangi bir ülkenin ekonomisinden etkilenmemektedir.

İlk kripto para Bitcoin’dir. Ancak günümüzde Bitcoin’in dışında Litecoin, Stellar, Ethereum gibi birçok sanal para da bulunmaktadır.

Kripto Para Hukuku Nedir ?

Kripto para hukuku nedir, sanal para hukuku oluşturulması gerekli midir? Kripto paraların yaygınlaşması birtakım problemleri de beraberinde getirmesine sebep olmuştur. Sanal ortamda oluşturulan bu paralar hacker saldırılarına açık, dolandırıcılık gibi suçlara konu olmaya yatkındır. Zira güvenliğini sağlayan hukuki koruma daha gerçekleştirilmemiştir. Kripto para kullanımı yaygınlaştıkça sanal cüzdanlardan bu paraların çalınması gibi suç oluşturan eylemler de yaygınlaşacaktır.

Ayrıca gittikçe dijitalleşen dünyada kripto paranın gelecekte ticari hayatta da söz sahibi olması, yaygın bir şekilde kullanılması beklenmektedir. Bu bağlamda zararlı sonuçların doğmasının engellenmesi ve belirli yasal sınırların çizilmesi için kripto para hukuku, bitcoin hukuku doğmalı ve gelişmelidir. Kripto paralardan elde edilen gelirlerin artmasıyla devletlerin vergilendirmesi de söz konusu olacak ve kripto para vergi konusu olabilmesi için bunun yasal zemine oturtulması gerekecektir. Günümüzde bazı ülkelerde sanal para hukuku vergi gibi belirli konularda düzenlenmiş ve gelişmeye başlamıştır. Ancak ülkemizde bu yönde bir adım daha atılmamıştır.

Kripto Paraların Hukuki Niteliği

Kripto para ve öncelikli olarak Bitcoin hukuki niteliği halen belirlenebilmiş bir kavram değildir. Dünyada bu anlamda görüş birliği de bulunmamaktadır. Örneğin Kanada ve ABD’de kripto para bir emtia olarak değerlendirilirken Avrupa Adalet Divanı Bitcoin hukuki niteliği para olarak kabul ediyor. Ülkemizde ise Bitcoin hukuki niteliği belirlenmesi, aslında isminin konması için Maliye, SPK ve Merkez Bankasına danışmıştır. Ülkemizde bu durum emtia ve paranın yanında bir de menkul kıymet olarak çıkmıştır.

Fakat SPK menkul kıymet olarak belirlenmesine menkul kıymetin dayalı olduğu gerçek bir ürün bulunması gerektiği gerekçesiyle karşı çıkmıştır. Merkez Bankası ise basılmış olması gerektiği gerekçesiyle, basımı olmayan sanal olarak üretilen Bitcoin’in para olarak kabulüne karşı çıkmaktadır. Son olarak BDDK’nın da daha önce yapmış olduğu açıklamada kripto paraların elektronik para olarak kabul edilemeyeceğini belirttiğini söylemek gerekir.

Belirtilen gelişmeler çerçevesinde kripto parala, Bitcoin hukuki niteliği tartışılmakta olan bir konudur. Dünyada görüş birliği bulunmasa dahi genel anlamda emtia veya para olarak kabul görmekte olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Ülkemizde bu anlamda yapılan çalışmalar neticesinde kripto paraların emtia olarak kabul edilmesi yönünde bir eğilim bulunmaktadır.

Fakat günümüzde Türk hukukunda hukuki nitelik bağlamında bir netlik söz konusu değildir. Ancak kripto paraların bir değerinin olduğu tartışılmazdır. Bu sebeple ismi konulana kadar kripto paraların belirli bir değere sahip veriler bütünü olarak adlandırılmasında ve kabulünde yanlış bir düşünce bulunmamaktadır.

Kripto Paraların Vergilendirmesi

Kripto para vergi konusu olabilir mi ? Kripto paraların alımı, satımı işlemleri sırasında kazanç elde edildiği bilinen bir gerçektir. Ancak bundan vergi almak için Türk vergi hukukuna göre söz konusu kazancın adının konulması gerekmektedir. Ülkemizde kripto paranın adının konulması bağlamında Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurumu ve Maliye çalışmalar yürütmektedir. Kripto paranın emtia, menkul kıymet ya da para olarak kabul edilmesi daha önce değerlendirilmiştir.

Ancak Merkez Bankası sanal paraların para olarak değerlendirilmesine, SPK ise menkul kıymet kabul edilmesine karşı çıkmıştır. Bu gelişmelere istinaden kripto paraların emtia kabul edilmesi yönünde eğilimin bulunduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Böyle bir kabulün varlığı halinde kripto paraların hem gelir vergisi hem de KDV kapsamında vergilendirileceğini belirtmek gerekir.

Günümüzde kripto paralar hakkında halen yasal bir mevzuat bulunmamakta ve dolayısıyla adı olmayan bu kazancın vergilendirilmesi de söz konusu olamamaktadır. Yani kripto para vergi konusu olmamaktadır. Fakat kripto para alım satım faaliyetleri sürekli ve gelir elde etmek amacıyla gerçekleştiriliyorsa bu işlemler ticari kazanç olarak değerlendirilebilecektir. Böylelikle her ne kadar özel yasal düzenleme bulunmasa da kripto paradan elde edilen kazancın vergilendirilmesi sağlanabilir.

Sanal Para ve Kripto Para Hukukunun Yurtdışındaki Örnekleri

Sanal para hukuku yurt dışında, özellikle Avrupa, ABD ve Japonya gibi ülkelerde ülkemize oranla daha gelişmiştir. Bu anlamda çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Zira bu kadar büyük bir sektörü görmezden gelmek ileride ülkeler için düzenleme yapmaktan daha büyük sıkıntılar doğurabilecektir.

Kripto para hukuku örneklerine ilk olarak Çin’i verebiliriz. Çin kripto paraları tamamen yasaklamıştır. Ekvador, Bangladeş, Kırgızistan, Bolivya da kripto para faaliyetlerinin illegal olduğu yönünde düzenlemeler getirmiştir. Hindistan kripto para vergi çalışmaları üzerinde yoğunlaşmaktadır. Zira kazanç elde edilen kripto para faaliyetlerinden devletin vergi alması gerekmektedir. Almanya’da da aynı şekilde vergilendirme söz konusu olmakta ve bu bağlamda Bitcoin özel bir para türü olarak hukuken tanınmaktadır.

Japonya ise bitcoini bankacılık kanunlarında yapılan değişiklikle bir para birimi olarak düzenlemiş ve bununla yapılan para ödemelerini resmi kurumlar nezdinde dahi yasal kabul etmiştir. Rusya geçtiğimiz yıl kripto para faaliyetlerinin gerçekleştirilmesinde ortaya çıkan suçlarla mücadele bağlamında dijital paraları yasal finansal araç kabul edeceğini duyurmuştur. ABD Gelir İdaresi kripto paraları mal varlığı olarak kabul ederek vergilendirilmesi yoluna gitmektedir. Bazı eyaletlerde vergiler kritpo paralar ile ödenebilmektedir. İngiltere’de de buna benzer bir düzenleme göze çarpmaktadır. Buna göre kripto parayı ödeme şekli olarak kabul etmiş olan şirketlerden alınacak gelir vergisi ve şirket vergileri kripto paralar üzerinden alınabilmektedir.

Kripto Paralar Yasal Mıdır ?

Kripto paral yasal mı, birçok kişinin aklına takılan önemli sorulardan bir tanesidir. Türk Hukukunda elektronik para 6493 sayılı Kanun ile düzenlenmiştir. Bu Kanun elektronik parayı “Elektronik para ihraç eden kuruluş tarafından kabul edilen fon karşılığı ihraç edilen, elektronik olarak saklananan, bu Kanunda tanımlanan ödeme işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan ve elektronik para ihraç eden kuruluş dışındaki gerçek ve tüzel kişiler tarafından da ödeme aracı olarak kabul edilen parasal değeri” olarak tanımlamıştır.

Sanal paraların ve özellikle de Bitcoin’in yasal olup olmadığını incelerken bu tanıma bakmak gerekecektir. Bu tanımın gerektirdiği gibi para ihraç edilen kuruluşlar tarafından kabul edilen herhangi bir kripto para fonu bulunmamaktadır. Kaldı ki kripto paralar hakkında yasal düzenleme yapılması için belirli bir yaygınlık kazanmış olması da gerekecektir. Her ne kadar Japonya gibi ülkelerde yaygınlaşmış da olsa ülkemizde gerçek veya tüzel kişilerce tam anlamıyla kabul edildiğini söylemek güçtür.

Kripto paraların yukarıda belirtilen Kanun kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmediğini BDDK 25 Kasım 2013 tarihli açıklamasında belirtmiştir. Dolayısıyla gözetim ve denetiminin mümkün olmadığından da bahsetmiştir. Bununla birlikte Sermaye Piyasası Kurumu da ülkemizde kripto paralar ile ilgili bir düzenleme olmadığından söz etmektedir. Son olarak Merkez Bankası soru önergesine kripto paralar ile ilgili ülkemizde bir yasal düzenleme bulunmadığı cevabını vermiştir.

Kripto paraların yasal ya da yasal olmaması anlamında hukuken bir düzenleme bulunmalıdır. Yani kişi kripto para alım satımı sırasında ceza alır mıyım düşüncesinden uzak olabilir. Zira bu fiiller Kanunda düzenlenmiş ve yaptırıma bağlanmış değildir.

Madencilik Yaparsam Suç İşlemiş Olur Muyum ?

Madencilik yaparsam suç işlemiş olur muyum Bitcoin madenciliği yapmayı düşünen kimseler bakımından bir sorudan çok çekincedir. Fakat bu soruyu cevaplandırmak için ilk olarak Bitcoin madenciliği nedir, açıklamak gerekecektir.

Bitcoin fiziki olarak basılan bir para birimi değildir. Daha önce de bahsettiğimiz üzere Bitcoin dijital paradır ve keşfedilebilir bir durumdadır. İnsanlar sanal ağlar üzerinden birbirlerine sanal para, Bitcoin göndermekte, almakta veya satmaktadır. Bu noktada fiziki olarak elimizde bulunduramadığımız paranın takibini nasıl yapacağız sorusu akla gelecektir.

Bitcoin ağı belirli zaman içerisinde yapılmış olan tüm işlemleri blok olarak adlandırılan bir listede toplar. Madenciler de bu aşamada işlemleri onaylar ve deftere geçirir. Bahsedilen bu ana defter blockchain olarak da bilinmektedir. Blockchain kayıtları üzerinden yapılan tüm işlemler herkes tarafından görünebilmektedir. Bitcoin madencisi bu işlemlerin sonunda bloğu tamamladığından dolayı belirli miktarda Bitcoin alır. Bu faaliyetlerde Bitcoin hukuku bağlamında illegal bir işlem bulunmamaktadır.

Bitcoin madenciliği yaparsam suç işlemiş olur muyum sorusuna döndüğümüzde ilk olarak bu anlamda bir yasal düzenlemenin yapılmadığını belirtmek gerekecektir. Bitcoin almak-satmak kadar Bitcoin madenciliği yapmak da günümüzde serbesttir. Anlatıldığı üzere Bitcoin madenciliği bilgisayar üzerinden yapılan işlemlerden ibart olup suç oluşturan bir işlem, eylem değildir. Ancak elbette ki madencilik yaparken yasal olmayan birtakım eylemlerde bulunmanız durumunda hukuki sorumluluğunuz söz konusu olacaktır.

Dijital ve Kripto Para Hukukunda Avukat

Ditijal para avukatı kimdir, dijital para hukuku alanında hangi durumlarda avukat ihtiyacı doğmaktadır ?

Kripto paraların gelecekte ticari yaşamda da etkin rol oynayacağı, herkesin az da olsa kripto para hakkında bilgi sahibi olacağı düşünüldüğünde Bitcoin, kripto para teknolojilerine uygun bir yasal düzenlemeye duyulan ihtiyaç da artacaktır. Bu yalnızca dolandırıcılık, hırsızlık gibi suç oluşturan fiiller için değil tüketicilerin, tacirlerin, kullanıcıların veya yatırımcıların haklarının korunmasında da önem arz etmektedir.

Nasıl bilişim teknolojilerinin kötüye kullanılmasıyla birlikte bilişim hukukuna duyulan ihtiyaç baş göstermiş ve yeni bir hukuk dalı ortaya çıkmış ise, kripto paranın kullanımının yaygınlaşmasıyla da kripto para hukukuna duyulan ihtiyaç ortaya çıkmıştır. Günümüzde Türk hukukunda kripto para alanında hukuki bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu bağlamda kripto para hukuku mevzuat eksikliği görünmektedir. Dünyanın bazı ülkelerinde kripto paraya ilişkin birtakım hukuki düzenlemeler mevcuttur ancak ülkemizde böyle bir düzenlemeye rastlanmamaktadır. Bu durum kripto paraların kullanılmasında çıkacak uyuşmazlıklar, haksız eylemler bağlamında dijital para avukatı önemini artırmaktadır. Zira dijital para avukatı yalnızca ülkemiz mevzuatıyla değil dünyanın her yerinden kripto paraya ilişkin düzenlemelere hakim olacaktır. Böylelikle çıkan hukuki sorunların çözüme kavuşturulmasında etkin rol oynayacak, yeni bir mevzuatın oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.

Topo Hukuk Bürosu olarak kripto para ve sanal para hukukuyla ilgili tüm uyuşmazlıklarınıza bilişim avukatı olarak destek sağlamaktayız.