Tasarrufun İptali Davası Nedir?

Tasarrufun İptali Davası

Tasarrufun iptali davası nedir? Tasarrufun iptali davası 2004 sayılı icra ve iflas kanunu madde 277-284 arasında düzenlenmiştir. Bununla birlikte 6183 s. Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun’da sayılan haller ve tasarruflar sebebiyle de tasarrufun iptali davası açılabilir. Davanın kendisinden bahsetmeden önce tasarruf kavramını açıklamak gerekir. Tasarruf işlemi olarak bilinen işlemler bir hakkı veya hukuki ilişkiyi doğrudan etkileyen işlemlerdir. Yapılan bu işlem ile borçlunun malvarlığında bir azalma meydana gelir.

Tasarrufun iptali, borçlunun üçüncü kişilerle alacaklıya zarar verme saiki güderek yapmış olduğu hukuki işlemlerin iptali için açılacak davadır. İptal davasına konu olacak tasarruf maddi hukuk bağlamında geçerli olmakla birlikte alacaklıları zarara sokan bir işlemdir. Bu noktada maddi hukuk anlamında geçersiz olan bir işlem hakkında tasarrufun iptali davası açılamayacağı söylenmelidir. Örneğin muvazaa sebebiyle geçersiz lan bir işlem için alacaklıyı zarara sokma gerekçesiyle tasarrufun iptali davası açılamayacaktır. Yargıtay Kararları iptal davasının borçlunun borçlandırıcı işlemleri sebebiyle de açılamayacağı yönündedir. Yukarıda da ifade edildiği üzere tasarruf işleminden söz edebilmek için borçlunun malvarlığında azalma olmalıdır. Tasarrufun iptali davası, mahkeme kararına dayanan devirler hakkında ya da cebri icra yoluyla yapılan satışlar için de mümkün değildir. Böyle bir durumda somut olaya göre değerlendirme yapılıp yargılamanın yenilenmesi talep edilebilecektir. Bu dava şahsi bir davadır. Dolayısıyla alacaklı malı, üçüncü kişinin elindeyken sattırıp alacağını almak amacındadır. Fakat mal üçüncü kişinin elinden çıkmış da olabilir. Bu durumda üçüncü kişiye karşı malın bedeli oranında tazminata hükmedilebilecektir. Üçüncü kişi aynı davada, bu davadan meydana gelen malvarlığındaki eksilmeyi borçludan talep edebilir.

Tasarrufun iptali davasında kanun koyucu iyiniyetli kişileri korumuştur. Buna göre iyi niyetli kimse malı üçüncü kişiden satın aldığında bu dördüncü kişinin kazanımı geçerli olacaktır.

Tasarrufun iptali davası hem iflasta hem hacizde açılabilmektedir. Davanın tarafları da buna göre değişiklik göstermektedir. İflasta davacı iflas idaresi, davalı ise üçüncü kişidir. Hacizdeki iptal davasında ise davacı takip alacaklısıyken davalı borçlu ya da üçüncü kişidir. Dava lehine tasarruf yapılmış olan üçüncü kişinin ölmüş olması halinde onun mirasçılarına karşı da açılabilecektir.

Tasarrufun İptali Davası Nasıl Açılır?

Konuyla ilgili olarak merak edilen bir diğer soru ise “Tasarrufun iptali davası nasıl açılır?” olarak karşımıza çıkmaktadır. Tasarrufun iptal davası, yukarıda saymış olduğumuz davayı açmaya yetkili kişilerin gerekli belgeler ile görevli mahkemeye başvurması ile açılacaktır. Tasarrufun iptali davasında davalı tarafta borçlu ve borçluyla hukuki işlemi yapan yahut kendisine borçlunun ödeme yaptığı kişiler yer alacaktır. Kısaca lehine tasarrufta bulunulan üçüncü kişiler veya mirasçıları davada mecburi dava arkadaşlığı sıfatıyla davalı konumundadır. İptal davasının konusu tasarrufa ilişkindir. Dilekçeye yazılması gereken konu: üçüncü kişiye devredilen mal veya hak üzerinde davacının hakkını alma yetkisinin kendisine verilmesidir. Davacı bu hakkını cebri icra yoluyla alabilecektir.

Davada gerekli belgelerden bir tanesi de tasarrufun iptali dava dilekçesi olarak karşımıza çıkar. Aşağıda makalemize bir de tasarrufun iptali davası dilekçe örneği ekledik.

Hakim davada her türlü delili serbestçe değerlendirecektir. Bununla birlikte tasarrufun iptal davasının basit yargılama usulüne göre görüleceğini de belirtmemiz gerekir.

Tasarrufun İptali Davasının Şartları

Tasarrufun iptali davası şartları nelerdir? Maddeler halinde açıklayacak olursak:

  1. Geçici ve kesin aciz vesikasının varlığı gereklidir. Yargıtay’a göre bu belgenin başlangıçta dosyada bulunması şart değildir. Önemli olan vesikanın temyiz aşamasına kadar dosyaya sunulmuş olmasıdır.
  2. İcra takibi kesinleşmiş olmalıdır. İcra takibinin kesinleşmesi için ilk olarak alacaklının talebi ile icra takibi başlatılacaktır. Bu takip sonucu borçluya gidecek olan tebligatta belirtilen süre içerisinde ödemenin yapılması ve itiraz hakkının bulunduğu bildirilecektir. Borçlu ödemeyi belirtilen süre içerisinde yapmaz ise icra takibi kesinleşir. Borçlunun itiraz hakkını kullanması halinde durumun değerlendirilmesi dava sonucuna göre gerçekleşecektir.
  3. Tasarruf borcun doğumundan sonra yapılmalıdır. Tasarrufun iptali davası temelinde borçlunun alacaklıdan mal kaçırmış olması söz konusudur. Tasarrufun yapıldığı zamanda borç yoksa mal kaçırma da olamayacaktır. Dolayısıyla alacağın doğumundan önce yapılan işlemlerin iptali yapılamayacaktır.
  4. Gerçek bir alacağın varlığı gerekmektedir. Kural olarak iptal davalarına bakan mahkeme alacağın varlığını incelemezken Yargıtay, tasarrufun iptali davalarında bu şartı öngörmüştür.

Bu şartların sağlanması halinde tasarrufun iptali davası açılabilecektir.

Tasarrufun İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Tasarrufun iptali davası görevli ve yetkili mahkeme neresidir? Tasarrufun iptalı davası görevli mahkemeAsliye Hukuk Mahkemeleridir. Ancak hacizdeki istihkak davasına karşı dava olarak açılır ise İcra Mahkemesinde görülecektir.

Tasarrufun iptali davası yetkili mahkeme neresidir sorusunu cevaplandırmak için ise genel yetki kurallarına bakmak gerekecektir. Buna göre aynı yerde ikamet eden borçlu ile üçüncü kişinin müşterek yerleşim yerinde açılacaktır. Eğer yerleşim yerleri farklı ise dava taraflardan birinin yerleşim yeri mahkemesinde de açılabilecektir. Daha önce de açıklamış olduğumuz üzere iptal davası bir şahsi davadır. Bu sebeple iptali talep edilecek olan tasarruf taşınmazın aynına ilişkin dahi olsa yetki taşınmazın bulunduğu değil yerleşim yeri mahkemesindedir.

Tasarrufun İptali Davası Ne Kadar Sürer?

Tasarrufun iptali davası ne kadar sürer? sorusu söz konusu davayı açmak isteyen kimselerin merak ettiği konuların başında gelmektedir. Fakat tasarrufun iptali davası süresi yine her davada olduğu gibi birçok etkene bağlı olarak uzayıp kısalabilecektir. Gerekli belgelerin sunulması, dava aşamalarının süresi, davanın görüleceği mahkemenin iş yükü vesaire hususlar tasarrufun iptali davası süresini etkileyebilmektedir. Bu sebeple tasarrufun iptali davası ne kadar sürer sorusuna kesin bir yanıt vermek mümkün değildir. Ancak tasarrufun iptali davası genellikle 1 yıl civarı sürmektedir.

İvazsız Tasarrufun İptali Davası 

İvazsız tasarrufların iptali İİK madde 278’te düzenlenmiştir. Maddeye göre alışılmış hediyeler istisna olmak üzere hacizden, acizden ya da iflastan geriye doğru olan müddet içerisinde yapılan ivazsız tasarruf ve bağışlamalar batıl sayılmıştır. Geriye doğru müddetin haciz, aciz ya da iflastan önceki 2 yılı geçemeyeceği kuralı getirilmiştir.

Bazı durumlarda tasarruflar ivazlı da olsa bağışlama sayılmaktadır. Kanun ivazlı tasarrufun iptali durumlarını şu şekilde saymıştır:

  1. Karı ve koca ile usul ve füru, neseben veya sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar
  2. Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler
  3. Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri.

Tasarrufun İptali Davası Sonuçları

Tasarrufun iptali davası sonuçları nelerdir? Tasarrufun iptali davasının sonuçları davanın reddi, davanın konusuz kalması ve davanın kabulu şeklinde üç halde incelenebilir. Dava şartlarının bulunmaması, davacının feragat etmesi, dava esasının ispat edilememesi hallerinde davanın reddine hükmolunur. Dava açıldıktan sonra takip konusu borcun ödenmesi halinde dava konusuz kalmış sayılacaktır. Davanın kabulü halinde tasarrufun iptali davası sonuçları ise şu şekilde sayılabilecektir:

  1. Tasarrufun iptali davası kazanılmış ise davacı, dava konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile alacağını alma yetkisine sahip olacaktır. Bu iptal davasının kişisel bir dava olmasından ileri gelmektedir.
  2. İptal davasını kaybeden davacı yargılama giderlerini ödemeye mahkum edilecektir.
  3. Tasarrufun iptali kararı yalnızca takip konusu olan alacak için verilecektir. Karar sınırlı olarak verileceğinden malın mülkiyeti ya da mal taşınmaz ise maliki değişmeyecektir.
  4. Davaya konu mal üzerinde davanın başınca ihtiyati haciz kararı konulmuş olabilir. Davanın kabulü ile bu kesin hacze dönüşecektir. Burada davanın tasarrufun iptali kararı ile sonuçlandırılması aranmaz, davanın kabul olmasıyla kesin haciz gerçekleşir.

Tasarrufun İptali Davasında Hak Düşürücü Süre

Tasarrufun iptali davası hak düşürücü süre İİK madde 284’te öngörülmüştür. Buna göre tasarrufun iptali davası 5 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Söz konusu 5 yıllık süre işlemin yapıldığı tarihten itibaren başlamaktadır.

Tasarrufun İptali Davası Yargıtay Kararları

Örnek Tasarrufun iptali davası Yargıtay Kararları:

T.C. YARGITAY 4.Hukuk Dairesi Esas: 2006/12753 Karar: 2007/13696 Karar Tarihi: 08.11.2007: Dava konusu muvazaa nedeniyle icra takibinin iptali istemidir. Mahkeme tarafından davacının icra takip dosyasına taraf olmadığı gerekçesiyle böyle bir dava açma yetki ve sıfatının bulunmadığı ile hukuki menfaatinin de bulunmaması gözetilerek dava reddolunmuştur. Karar davacı tarafından temyiz edilmiştir. Olayların gelişim biçimi ve icra dosyasındaki gelişmeler gözetildiğinde davalılar arasındaki icra takibinin muvazaalı olduğu anlaşılmaktadır. Davacı iddiasını ispat etmiştir. Hakları zarara uğratılan üçüncü kişiler de muvazaalı işlemin geçersizliğini ileri sürebileceklerdir. Çünkü muvazaalı işlem üçüncü kişiler tarafında haksız eylem teşkil etmektedir. Bu bağlamda davacının taraf sıfatı bulunmaktadır. Dosyanın tartışılmadan davanın reddi usulü yasaya aykırıdır, bozmayı gerektirmiştir.

YARGITAY 17. Hukuk Dairesi 2009/3386 E.N , 2009/5316 K.N. : İİK 277 ve devamı maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davasında amaç borçlunun haciz yahut iflasından önce yaptığı bazı tasarrufların aslen geçerli olmasına rağmen geçersiz kabul edilmesi veya iyi niyet kurallarına aykırı olması sebebiyle alacaklıya karşı sonuçsuz kalmasını sağlamaktır. Dolayısıyla alacaklı tarafından cebri icra yoluyla alacağın tahsilini sağlamaktır. Tasarrufun iptali davalarında ön koşul alacaklının borçlu aleyhine yapmış olduğu takip semeresiz kalması ile bunun kanıtlanması ve iptal istenen tasarruf borcun doğumundan sonra yapılmasıdır.

Tasarrufun İptali Davası Dilekçe Örneği

… ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ’NE

DAVACI:

VEKİLİ:

DAVALILAR:

KONU: Tasarrufun İptali Davası, İhtiyati Tedbir Talebi

DAVA DEĞERİ: … TL

AÇIKLAMALAR:

HUKUKİ NEDENLER: 2004 sayılı İİK, 6100 sayılı HMK ve ilgili yasal mevzuat

DELİLLER: Keşif, bilirkişi incelemesi, tanıklar ve her türlü yasal delil

SONUÇ VE TALEP: Yukarıda açıklanan sebeplerle mahkemeniz tarafından ihtiyati haciz talebinin teminatsız olarak kabulünü,  … İli, … İlçesi … Ada, … Parsel,  … Kat, … nolu mesken, …/…/…  tarihinde … tarafından …’ye muvazaalı olarak yapılan satış işleminin iptalini, dava masrafları ile vekalet ücretinin davalıya yüklenmesini müvekkilim adına talep ederim.

DAVACI VEKİLİ

Av. …………..

Yukarıda vermiş olduğumuz tasarrufun iptali dava dilekçesi sadece bir örnektir. Yaşadığınız hukuki uyuşmazlıkla ilgili olarak tasarrufun iptali dava dilekçesi yazımı için alanında uzman bir icra avukatına danışmanız tavsiye edilmektedir. Tasarrufun iptali davası ve diğer icra hukuku işlemleriniz hakkında profesyonel destek almak için danışma formunu doldurabilirsiniz.

Yayım tarihi: 17 Eki 2018