Türk Vatandaşı Olma Şartları Nelerdir? Hangi Koşullarda Türk Vatandaşı Olunabilir?

Türk vatandaşlığı kişiye Türkiye’nin bir parçası olmakla birlikte Anayasa’da tanınan haklardan yararlanabilme yetkisi verir, ülkeye vatandaşlık bağı ile bağlanmayı sağlar. Yabancılar da işte bu sebeple, çoğunlukla Türkiye’de yaşamak veya çalışmak amacıyla Türk vatandaşlığına geçmek ister. Peki Türk vatandaşı olma şartları nelerdir? 

Türk vatandaşlığına geçiş bir kimsenin vatandaşı olduğu ülkenin vatandaşlığından çıkarak herhangi bir sebebe dayalı olarak ülkemiz hukukuna uygun vatandaşlık almayı ifade eder. Temel olarak doğumla kazanılan Türk vatandaşlığını yabancılar için sonradan kazanım da mümkündür. 

Türk Vatandaşı Olma Şartları ve Usulleri Nelerdir?

Türk Vatandaşı Olma Şartları en başta kural olarak doğumla, soybağı esasına göre kazanılır. Yani çocuk, ana ya da babasından birinin Türk vatandaşı olması halinde vatandaşlık kazanacaktır. Fakat bazı şartlar altında doğum yeri esasına göre kazanım da mümkündür. Buna göre Türkiye’de doğan fakat başka bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk Türk vatandaşlığı alır.

TC vatandaşlık kazanımı sonradan da gerçekleşebilir. Buna göre TC vatandaşlık kazanım yolları:

Genel hükümlere dayalı kazanım: Genel hükümler uyarınca TC vatandaşlık kazanımı kanunda belirtilen şartları sağlayan yabancılar hakkında yetkili makamın vereceği kararla gerçekleştirilmektedir. 

İstisnai kazanım: İstisnai kazanım halleri Türk Vatandaşlık Kanunu çerçevesinde sayılmıştır. Bunlar:

1. Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren; bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda ülkeye olağanüstü hizmeti geçen veyahut geçeceği düşünülen yabancılar ile ilgili bakanlıkça haklarında teklifte bulunulan yabancılar,
2. 6458 s. Kanun m.31/1-j uyarınca ikamet izni alan, Turkuaz Kart sahibi yabancılarla eşleri, kendisinin veya eşinin ergin ve bağımlı olmayan yabancı çocukları
3. Türk vatandaşlığı verilmesi zaruri görülen kişiler,
4. Göçmenlerdir.

Yeniden kazanım: Yeniden kazanım ikamet şartı aranmaksızın veya ikamet şartına bağlı olmak üzere iki şekilde gerçekleşebilmektedir. Buna göre çıkma izni alarak Türk vatandaşlığını kaybedenler veya ana baba larına bağlı olarak Türk vatandaşlığını kaybedenlerden seçme hakkını kullanmayanlar için ikamet şartı aranmaksızın yeniden kazanım mümkündür. Türk vatandaşlığını kaybettirme 29.maddesi ile Türk vatandaşlığının seçme hakkı ile kaybı 34.maddesi uyarınca vatandaşlığını kaybedenler ise üç yıl ikamet şartıyla vatandaşlığı yeniden kazanabilecektir. Türk vatandaşı olma şartları nelerdir sorusunu cevaplamaya devam edelim. 

Evlenme yoluyla kazanım: Vatandaşlık Kanunu Türk vatandaşı olma şartlarında bir Türk vatandaşı ile en az 3 yıldır evli olan ve evliliği devam eden yabancılar için vatandaşlık başvurusu hakkı tanımıştır. Fakat bu yolla kazanım için başvurucu yabancının:

1. Aile birliği içerisinde yaşaması,
2. Evlilik birliği ile bağdaşmayacak davranışlarda bulunmaması,
3. Milli güvenlik ile kamu düzeni bakımından engel teşkil eden bir halinin bulunmaması gerekmektedir.  

Evlat edinilme yoluyla kazanım: Ergin olmayan bir kimse bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilebilir. Bu halde evlatlık, milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel oluşturan bir hali bulunmuyorsa vatandaşlık kazanabilir.

Türk Vatandaşlığı Nasıl Kazanılır?

Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır kazanma yollarına göre değişiklik gösterebilecek bir husustur. Soybağı veya doğum yeri esasına göre kazanımda Türk vatandaşlığı doğumla kazanılmış olmaktadır. Sonradan kazanımda ise kazanma yolları çeşitlidir. Genel hükümler uyarınca yapılacak başvuruda gerekli şartları taşıyanlar adına vatandaşlık dosyası düzenlenecektir. Bu dosya karar vermek üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir. Yapılan inceleme neticesinde uygun bulunması halinde Bakanlık kararı ile vatandaşlık kazanılır. İstisnai kazanım halinde de vatandaşlık işlemleri Bakanlık tarafından yürütülmektedir. 

Türk vatandaşlığı nasıl kazanılır başlığı altında Türkiye’de çifte vatandaşlık konusuna değinmek gerekecektir. Bu anlamda çifte vatandaşlık nasıl alınır, çifte vatandaş hakları nelerdir sorularını cevaplandırmak faydalı olacaktır. Çifte vatandaşlık bir kimsenin iki farklı ülkenin vatandaşlığına sahip olması anlamına gelir. Türk Vatandaşlığı Kanunu m. 44 çifte  vatandaşlık nasıl alınır hususunu düzenlemiştir. Bir Türk vatandaşı, bir şekilde yabancı devlet vatandaşlığı kazandığında nüfus aile kütüğündeki kaydına çok vatandaşlığa sahip olduğuna dair açıklama yapılacaktır. Bunun için vatandaşın bu durumuna ilişkin belgeleri ibraz etmesi ve yapılacak incelemede kayden aynı kişiler olduklarının tespiti gerekmektedir. Çifte vatandaşlık hakları ise kişinin vatandaşı olduğu iki ülkenin de ekonomik, siyasi, askeri koruması altında olmayı ifade etmektedir. Kişi iki ülkenin de sağladığı avantajlardan yararlanacak, dezavantajlara katlanacaktır. 

Türk Vatandaşlığı Kazanma Şartları Nelerdir?

TC vatandaşlığı kazanımı için aranan şartlar Vatandaşlık Kanununda belirlenmiştir. Türk Vatandaşlığı Kanunu madde 11 uyarınca yabancıların vatandaşlık kazanımı için birtakım şartlar öngörülmüştür. Bu şartlar:

• Yabancının kendi milli kanununa göre ergin ve ayırt etme gücüne sahip olması gerekir. Türk vatandaşlığına geçmek isteyen yabancı vatansız isr ergin ve ayırt etme gücüne sahip olma şartını Türk kanunlarına göre sağlaması aranır. 
• Yabancı, vatandaşlık başvurusu yaptığı tarihten geriye doğru Türkiye’de 5 yıl boyunca ikamet etmiş olmalıdır. 
• Vatandaşlık başvurusunda bulunacak yabancı, Türkiye’de yerleşme kararı verdiğini davranışları ile teyit etmelidir. Bu şartı sağlamak için örneğin bir taşınmaz satın alabilir, şirket kurabilir veya vatandaşlık başvurusunu ailecek yapabilir. Böyle durumlarda yabancının yerleşme amacıyla başvuruda bulunduğu anlaşılır. 
• Başvurucunun genel sağlık bakımından tehlike arz eden bir hastalığı bulunmamalıdır. 
• Yabancı iyi ahlak sahibi olmalıdır. İyi ahlak sahibi olmaktan anlaşılması gereken Türk örf ve adetlerine aykırı alışkanlıklarının bulunup bulunmadığı, daha önce toplum tarafından hoş karşılanmayacak suçlardan hüküm giymemiş olmak vb. hususlardır. 
• Yabancı başvurucu yeterince Türkçe konuşabilmelidir. Kanundaki yeteri kadar deyiminden toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek düzey anlaşılmalıdır. 
• Yabancı Türkiye sınırları içerisinde kendisinin veya bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayabilecek gelire veya mesleğe sahip olmalıdır. 
• Vatandaşlık başvurusu yapan yabancının milli güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halinin bulunmaması aranır. 

Türk Vatandaşlığı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Vatandaşlık başvurusu nasıl yapılır sorusunu cevaplandırmak için ilk olarak yabancının yukarıda açıkladığımız şartları sağlaması gerekir. Ardından vatandaşlık işlemleri başlatılacak yani başvuru yapılacaktır. Türk vatandaşı olmak isteyen yabancı yurt içinde yerleşim yerinin bulunduğu valiliğe başvurabilecektir. Yurt dışında ise müracaat dış temsilciliklere yapılacaktır. Yani başvuruda bulunacak yabancının Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliğine, başkonsolosluğuna veya konsolosluğa müracaat etmesi gerekir. 

Vatandaşlık başvurusunda bulunma hakkının kullanılması bizzat veya özel vekaletname ile mümkün olacaktır. Bununla birlikte ergin olmayan veya ayırt etme gücünden yoksun kişilerin başvuruları veli ya da vasileri tarafından gerçekleştirilecektir. Vatandaşlık başvurusu için posta ile müracaat kabul edilmeyecektir. 

Vatandaşlığa Müracaatta İşlem Safahatları Nelerdir?

Türk vatandaşlığına müracaat işlemlerinin yetkili makama yapılacak bir başvuru ile başladığını yukarıda belirttik. Müracaat başvurucu tarafından bizzat yapılmalı veya vekilin bu hakkı kullanmaya ilişkin özel vekaletnamesi bulunmalıdır. Yabancı makamlardan verilen resmi belgelerin tasdiki gereklidir. Bu vatandaşlık işlemleri yani tasdik Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 167 nci maddesi uyarınca yapılır. Yabancıların başvuru sırasında kullandıkları, yabancı makamlardan alınan gerekli belgelerden diploma, pasaport gibi belgeler Türkçe tercümeli ve noter tasdikli olmalıdır. 

Türk vatandaşlığı almak isteyen kişilerin merak ettiği bir husus da TC vatandaşlık başvuru harcı ne kadar sorusudur. Vatandaşlık harcı başvuru sebebine değişiklik gösterebilmektedir. Buna göre başvuruda yatırılması gereken hizmet bedeli adı altında vatandaşlık harcı:

1. Genel olarak kazanım, evlenme veya evlat edinilme yoluyla kazanımda 115 TL,
2. Seçme hakkı ile kazanım, KKTC vatandaşı olanların kazanımı, yeniden kazanım halinde 60 TL,
3. İstisnai kazanımda ise 15 TL’dir. 

Müracaat ve ileri işlemlerde başvurucunun yabancı kimlik numarası esas alınır. İkamet şartını sağlamak için tespiti gereken başvuru tarihi ise yabancının başvuru dilekçesinin müracaat makamı tarafından evrak kaydına alındığı tarih sayılır. 

Genel hükümler uyarınca başvuruda aranan 5 yıllık ikamet süresinde yabancı toplamda 6 ayı geçmemek üzere Türkiye’den ayrılabilir. 6 aylık ayrılık süresi ikamet süresi içerisinde sayılır. Ancak 6 ayı geçen ülkeden ayrılık hali daha önceki ikamet süresi dikkate alınmaksızın ikamet şartının kesilmesine sebep olur.