Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Cezası Nedir?

  1. Topo Hukuk
  2. Ceza Hukuku
  3. Güveni Kötüye Kullanma Suçu ve Cezası Nedir?
Güveni Kötüye Kullanma Suçu

Güveni kötüye kullanma suçu yani diğer adıyla emniyeti suistimal suçu, güven duygusunun suistimal edilmesini önlemek amacıyla düzenlenmiştir. Ceza hukuku güven duygusuna büyük bir önem atfederek bu duyguyu suistimal edici davranışları yaptırım altına almıştır. Burada yatan temel sebep sözleşme ilişkisinin altında yatan unsurun karşılıklı güven duygusu olmasıdır. Ancak elbette güveni kötüye kullanma suçu ile korunmak istenen değer yalnızca toplumdaki güven kavramı değil aynı zamanda mülkiyet hakkının korunmasıdır. Mülkiyet hakkının korunması esas değer, dolaylı yoldan korunan değer ise güven duygusu olmaktadır. Biz de makalemizde güveni kötüye kullanma suçu ve cezası, Yargıtay kararları ve örnekleri, hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma gibi konular hakkında okuyucularımızı bilgilendirmeyi hedeflemekteyiz. 

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Nedir?

Güveni kötüye kullanma suçu 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda madde 155’te ele alınmıştır. Kanun koyucu bu suç tipini düzenlemekle kişilerin mülkiyet hakkını koruma altına almayı hedeflemiştir. Bu anlamda güveni kötüye kullanma suçu malvarlığına karşı işlenen suçlar kapsamında yer almaktadır. Muhafaza etmek veya belli şekilde kullanmak amacıyla kendisine ait olmayan ancak zilyetliği kendisine devredilmiş olan malı kendisi ya da bir başkasının yararına olarak devrin amacı dışında tasarrufta bulunmak yahut bu devri inkar etmek güveni kötüye kullanmak suçu oluşturur. 

Güveni kötüye kullanma suçundan bahsedebilmek için gerekli olan en temel şart mülkiyet hakkı sahibi ile fail arasında bir sözleşme ilişkisinin bulunmasıdır. Sözleşme tarafların özgür iradeleri doğrultusunda kurulmuş olmalıdır. Mülkiyet hakkı sahibinin iradesi herhangi bir şekilde sakatlanmış ise yani kişi yanıltılmış, aldatılmış veyahut hileye maruz kalmışsa geçerli bir hukuki sözleşmeden bahsedilemez. Ancak böyle bir durumda güveni kötüye kullanma suçu değil dolandırıcılık suçunun varlığı söz konusu olabilir. Herhangi bir sözleşme ilişkininin bulunmadığı varsayımında suçun temel şartı gerçekleşmemiş olacağından güveni kötüye kullanma suçu meydana gelmeyecektir. Sözleşme ilişkisinde karşılıklı güven duygusunun bulunduğu varsayılır. Dolayısıyla taraflar arasındaki güven korunmalıdır. Bu kanuni düzenleme ile de sözleşme ilişkisiyle bağdaşmayan kasti tasarruflar cezai yaptırıma bağlanmaktadır. 

Özetle güveni kötüye kullanma suçu beş farklı şekilde meydana gelebilir:

  • Zilyetliğin devir amacı dışında kullanılması şeklindeki basit güveni kötüye kullanma suçu,
  • Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma,
  • Meslek veya sanat nedeniyle emniyeti suistimal,
  • Ticaret sebebiyle güveni kötüye kullanma,
  • Başkasının mallarını yönetmek yetkisi çerçevesinde tevdi ve teslim edilen mallar ile ilgili emniyeti suistimal.

Güveni Kötüye Kullanma Cezası

Güveni kötüye kullanma cezası ve suçu Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmiş olup suçun ayrıca nitelikli hali de belirtilmiştir. Kanunun 155. maddesinde öncelikle güveni kötüye kullanma suçunun tanımı yapılmış ve bu suç tipi için hapis veya adli para cezası öngörülmüştür. İkinci fıkrada ise güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli hali düzenlenmiştir. İlgili madde uyarınca; 

  1. Başkasına ait olup da muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikayet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
  2. Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında işlenmesi halinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üç bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.

Görüldüğü üzere kanun koyucu, suçun cezası olarak hem hapis cezasına hem de adli para cezasına birlikte hükmedilmesi gerektiğini ifade etmiştir.

Güveni Kötüye Kullanma Suçunun Unsurları Nelerdir?

Güveni kötüye kullanma suçunun konusu devredilmiş olan taşınır ya da taşınmaz eşyadır. Fail suçun konusunu oluşturan eşyanın zilyetliğinin devredildiği kimsedir. Suçun mağduru ise ya malın maliki ya da malın zilyetliğini devralan ancak muhafaza etmesi yahut tasarrufta bulunması için zilyetliği devredendir. Daha önce de belirttiğimiz gibi malın zilyetliğinin devredilmesinin fail ile mağdur arasındaki geçerli bir sözleşmeye dayanması gerekmektedir. Söz konusu suçun fiil unsuru ise zilyetliğin devrinin amacı dışında mal üzerinde tasarrufta bulunmak veya bu devri inkar etmektir. Suçun manevi unsurunu ise kast oluşturmaktadır. Güveni kötüye kullanma suçu kasten işlenen suçlardandır. 

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Örnekleri

Güveni kötüye kullanma suçu örnekleri, söz konusu suçun serbest hareketli bir suç olması sebebiyle oldukça çeşitlidir. Kanun koyucu güveni kötüye kullanma suçunun işleniş biçimlerini tek tek saymamaktadır. Bunun nedeni suçun farklı şekillerde işlenmesinin mümkün olmasıdır. Güveni kötüye kullanma suçu örnekleri arasından bir tanesi kiralanan aracın belirlenen gün ve saatte kiralanan kimseye geri getirilmemesidir. Bir başka örnek vermek gerekirse, kendisine muhafaza etmesi için verilmiş olan çek veyahut senedi bir başka kimseye ciro ederek ticari faaliyetlerde kullanılması güveni kötüye kullanma suçunu meydana getirebilir. Ayrıca ceza avukatının kendisi yahut müvekkili dışında bir başkası yararına işlem tesis etmesi hizmet sebebiyle güveni kötüye kullanma suçunu oluşturabilecektir.  Yine mülkiyeti muhafaza amacıyla satın alınmış olan eşyanın üçüncü kişiye satılması da güveni kötüye kullanma suçuna örnek olarak gösterilebilir. Güveni kötüye kullanma suçu Yargıtay kararlarında da sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Makalemizin devamında güveni kötüye kullanma suçu yargıtay kararlarını bulabilirsiniz. 

Hizmet Nedeniyle Güveni Kötüye Kullanma Suçu Nedir?

Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma TCK madde 155/2’de düzenlenmiştir. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma, güveni kötüye kullanma suçunun nitelikli hallerinden bir tanesi olarak karşımıza çıkmaktadır. İlgili hüküm gereğince; malın mülkiyet hakkı sahibinin zilyet ile kurduğu sözleşme, hizmet ilişkisi şeklinde ise hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçu meydana gelecektir. Hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanma suçundan bahsedebilmemiz için zilyetliği devreden ile devralan arasında bir çıkar karşılığı yapılmış olan ve aynı zamanda süreklilik arz eden hizmet ilişkisinin varlığı aranmaktadır. Sürekli bir ilişki olmaksızın zilyet, malın mülkiyet hakkı sahibinin geçici bir talebini yerine getirirken suçu işler ise suçun basit şekli meydana gelecektir. 

Kimlere Güveni Kötüye Kullanma Davasında Ceza Verilmez?

Güveni kötüye kullanma suçu şikayete bağlı suçlardandır. Suçtan zarar görenlerin şikayeti halinde suçun soruşturma ve kovuşturma aşamaları başlayabilecektir. Ancak bu şikayetin belirli bir hak düşürücü süresi bulunmaktadır. Suçun ya da failin öğrenilmesinden itibaren başlayan bu 6 aylık süre içerisinde şikayetin yapılması gerekmektedir. Aksi durum kovuşturmaya yer olmadığına karar verilmesine yahut davanın düşmesine sebep olacaktır. Bunların yanında suçtan zarar gören kişi şikayetinden vazgeçebilir ya da feragat edebilir. Ayrıca şikayet sonrasında başlayacak olan aşamaların herhangi birinde uzlaşma sağlanabilir ise fail ceza almayacaktır. 

Güveni Kötüye Kullanma Suçu Yargıtay Kararları

Güveni kötüye kullanma suçu Yargıtay kararları örnekleri ile karşılaşmaktayız. İşte bu kararların örneklerinden bazıları:

(Yargıtay 5. Ceza Dairesi 2012/12683 Esas No. 2014/47 Karar No.) Mahalli mahkemece verilmiş olan hüküm temyiz edilmiş dosya incelenmiştir. Sanık sözleşmeli hizmetli kadrosunda istihdam edilmekte olup, Türkiye Elektrik İletişim A.Ş.’nin Şebeke Tesis 2. Grup Müdürlüğü Hukuk Müşavirliğinde fiilen dava takip memurluğunu yürütmektedir. Mahkeme ve icra dairelerindeki harç ve yargılama giderleri için almış olduğu iş avanslarının mahsubu esnasında gider belgelerini kapattığı avans miktarlarını mal edinmiştir. İşbu eylemlerin zincirleme basit zimmet suçunu oluşturduğu göz ardı edilmiş ve yanılgılı hukuki değerlendirme sonucunda hizmet nedeniyle güveni kötüye kullanmanın kabulü zamanaşımı nedeniyle davanın ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir. 

Güveni kötüye kullanma ile ilgili Yargıtay kararları bir başka örneği:

(T.C. Yargıtay 23. Ceza Dairesi Esas No:2015/4444 Karar No:2015/8071) Şikayetçi Ş… Otomativ adli oto kiralama şirketidir. Şikayetçi, sanık F.G’nin bir günlüğüne kiralamış olduğu aracı geri getirmemekle beraber şikayetçiyi oyalamıştır. Araç bu süre boyunca sanık S.A’dadır. Bu suretle sanıkların iştirak halinde güveni kötüye kullanma suçu işledikleri iddia ve kabul olunmuştur. Sanık F.G hakkında kurulan mahkumiyet hükmünün temyiz edilmesiyle dosya incelenmiş, F.G’nin fiilinin güveni kötüye kullanma suçunu oluşturduğu yönünde isabetsizlik görülmemiştir. İncelenen dosya kapsamına göre sanığın temyiz iddialarının reddine karar verilmiştir. Sanık S.A hakkında verilen mahkumiyet hükmünün temyiz itirazları incelenmiştir. Aracı kiralayanın F.G olması, aracı F.G’nin S.A’ya vermiş olması ve F.G’nin bunu doğrulaması ile sanık S.A’nın aracın kiralık olduğunu bilmediği hakkındaki savunmasıyla sanık S.A ile şikayetçi arasında güven ilişkisinden bahsedilemeyeceği bu sebeple unsur itibariyle güveni kötüye kullanma suçu oluşamayacağı için bu suçtan beraat kararı verilmesi gereğine rağmen sanık hakkında mahkumiyet kararı verilmesi bozmayı gerektirmektedir. Yargıtay sanık S.A hakkındaki mahkumiyet kararının bozulmasına oybirliği ile karar vermiştir. 

Güveni Kötüye Kullanma Uzlaşma

Güveni kötüye kullanma uzlaşma prosedürünün uygulanmasını gerektiren suçlardan bir tanesidir. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda soruşturma ve kovuşturmadan önce uzlaşma prosedürleri uygulanacak uzlaşma sağlanamaz ise soruşturma ve kovuşturmaya devam edilecektir. Şayet, yargılama aşamasında uzlaşma prosedürlerinin uygulanması gerektiği anlaşılırsa savcılık tarafından uzlaşma işlemleri başlatılmalıdır. Uzlaşma hükümlüler açısından da geçerli bir prosedürdür. Ancak unutulmamalıdır ki uzlaşma bir kez denenmiş ve sağlanamamış ise ileriki aşamalarda uzlaşma işlemleri tekrar başlatılmaz.

TCK Güveni Kötüye Kullanma Hakkında Ne Diyor?

Türk Ceza Kanunu güveni kötüye kullanma suçunu titizlikle ele almış ve bu suçun işlenmesi halinde failin hem hapis hem de adli para cezası ile cezalandırılacağını öngörmüştür. Güven ilişkisi hem sosyal hayatta hem de iş hayatında oldukça önemli kabul edilen bir kavramdır. Bu sebeple de güvenin kötüye kullanılması ağır bir şekilde cezalandırılmaktadır. Görüldüğü üzere kişisel veya kamu güveninin ihlal edilmesi Türk Ceza Kanunu’nda farklı şekillerde cezalandırılmıştır. Kısaca TCK 155. Madde suçu tüm unsurları ile ele almakta ve herhangi bir soru işaretine yer bırakmaksızın oldukça net bir şekilde yaptırımları düzenlemektedir.

Güveni Kötüye Kullanma Şikayet Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

Suç duyurusu dilekçesi yani diğer adıyla şikayet dilekçesi; işlenmiş suçların savcılık tarafından öğrenilerek soruşturulması ve maddi gerçeğin ortaya çıkarılması açısından fazlasıyla önemli bir fonksiyonu yerine getirmektedir. Öncelikle şikayet dilekçesi suçtan zarar gören/mağdur kişinin olay hakkındaki tüm bilgisini ve bu bilgileri destekleyen delilleri içermelidir. Suç teşkil eden eylemlerin belirlenmesi ve suç vasfının tespit edilmesi etkin bir soruşturma için şarttır. Öte yandan dilekçede yer alması gereken ögelere dikkat edilmeli ve şikayet dilekçesi özenle hazırlanmalıdır. Bu sebeple şikayet dilekçelerinin hazırlanma aşamasında bir avukattan profesyonel hukuki yardım alınması daha doğru olacaktır. 

Güveni Kötüye Kullanma Şikayet Dilekçesi Örneği

Güveni kötüye kullanma şikayet dilekçesinin bir örneği aşağıda yer almaktadır. Ancak önemle belirtmek gerekir ki güveni kötüye kullanma şikayet dilekçesi de dahil olmak üzere her türlü dilekçenin bir avukat vasıtasıyla hazırlanması tavsiye edilmektedir. 

………………………..CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA


ŞİKAYETÇİ : (Ad, Soyad, TC Kimlik No, Adres)

VEKİLİ : (Ad, Soyad, TC Kimlik No, Adres)


ŞÜPHELİ : (Ad, Soyad, TC Kimlik No, Adres)


SUÇ : Güveni Kötüye Kullanma.


SUÇ TARİHİ : …/…/…

AÇIKLAMALAR :

1-) Müvekkilimin ticaret faaliyetlerini yürüttüğü bir ofisi bulunmaktadır. Masa üstü yayıncılık yapmakta ve çok sayıda çalışan barındıran iş yerleri için profesyonel eğitim konferansları düzenlemektedir.

2-) Şüpheli kısa bir süre müvekkilimin ofisinde çalışmış, daha sonra kendisi adına bir ofis açmış ve müvekkilime rakip olmuştur. Müvekkilim bu konuda kıskançlık göstermemiş, aksine sanığa mesleki dayanışma prensiplerine bağlı kalarak elinden geldiğince yardım etmiştir. Müvekkilim ofisinde yer alan temel araç ve gereçleri de kullanılmak üzere şüpheliye vermekten çekinmemiştir.

3-) Şüpheli yine bir keresinde müvekkilimden…………… adlı cihazını istemiş ve bir sonraki gün getireceğine dair de söz vermiştir. Müvekkilim cihazı tüm parçaları ile birlikte kendisine teslim etmiştir.

4-) Şüpheli sonraki gün ve daha sonraki günler müvekkilimi aramamış, cihazı da göndermemiştir. Cihaz müvekkilimin şirketi adına faturalı ve demirbaşına da kayıtlıdır. Müvekkilim bu cihazı kullanarak işlerini yürütmekte ve para kazanmaktadır. Sanık müvekkilimin uyarılarına rağmen cihazı geri getirmemiştir ve kendi işlerinde kullanmaya devam etmektedir. Uyarılara rağmen de teslim etmeye yanaşmamaktadır.

HUKUKİ NEDENLER : 5237 S. K. m. 155 ve ilgili mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER : …………….adlı cihazın faturası, tanıklar ve diğer deliller.

İSTEM SONUCU :Yukarıda açıklanan nedenlerle gerekli yasal kovuşturma yapılarak; şüphelinin cezalandırılması için gerekli soruşturmanın yapılarak hakkında kamu davası açılmasını, müvekkilimiz adına saygıyla talep ederiz. …/ …/ 2018

ŞİKAYETÇİ VEKİLİ
AV………………….

Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Ceza hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Güveni kötüye kullanma suçuna ilişkin sorularınızı internet sitesinde yer alan avukata sor sayfasındaki formu doldurarak ekibimize iletebilirsiniz. Güveni kötüye kullanma şikayet dilekçesi yazımı konusunda hukuki yardım almak için iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımıza ulaşabilirsiniz.

Yayım tarihi: 5 Eyl 2018