adam kacirma ve alikoyma sucu

Adam Kaçırma ve Zorla Alıkoyma Suçu

Adam kaçırma suçu ya da alıkoyma suçu ile aslen TCK 109’da düzenlenen kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan bahsedilmektedir. Adam kaçırma suçu işlenebilmesi için kişinin herhangi bir şekilde bir yere gitme ya da bir yerde kalma özgürlüğünden mahrum kılınması yeterlidir. Yani serbest hareketli bir suçtur, nasıl işleneceğine dair bir hüküm konulmamıştır. Adam kaçırma suçu ve alıkoyma suçu ile kişinin iradesine göre yer değiştirme yahut değiştirmeme özgürlüğüdür.

Bu anlamda kişinin hareket serbestisini o anda kullanıp kullanmamasının önemi bulunmamaktadır. Hatta alıkonulduğundan haberdar bile olmayabilir. Önemli olan fiziksel hareket serbestisidir. Örneğin uyuyan bir insan da kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu mağduru olabilir. Zira kişi o anda uyansa ve gitmek istese fail bu hareketin gerçekleşmesine izin vermeyecektir.

Adam kaçırma ve zorla alıkoyma suçu kasten yaralama, cebir ve tehdit suçu ile ilişkilidir. Suçun cebir veya tehdit ile işlenilmesi maddenin 2.fıkrasında düzenlenmiştir. Ancak bunların adam kaçırma suçunun unsuru mu yoksa ayrı bir suç olarak mı işlendiğinin tespiti önem arz etmektedir. Bu noktada konuyla ilgili uzman ceza avukatı ile çalışmak mağdur ve yakınları için yararlı olacaktır.

Adam Kaçırma ve Alıkoyma Suçunun Unsurları

Adam kaçırma suçu ile alıkoyma suçunun unsurlarını maddi ve manevi unsurlar olarak ayrı ayrı incelemek gerekir. Suçun maddi unsurlarından olan fail ile mağdur herkes olabilir. Ancak suç kamu görevinin sağladığı nüfuzu kötüye kullanma suretiyle işlenirse nitelikli hal oluşacaktır (109/3-d). Mağdurun da hareket serbestisine sahip bir gerçek kişi olması aranır. Bu ister teknik araçla ister bir başkasının yardımıyla olsun, hareket serbestisi var kabul edilir.

Bir diğer maddi unsur olan fiili “bir kimseyi hukuka aykırı olarak bir yere gitmek veya bir yerde kalmak özgürlüğünden mahrum etmek” oluşturur. Burada özgürlükten mahrum etme fiziksel temas ile zor kullanma olmak zorunda değildir. Bir kimse tehdit edilerek de bir yere zorla götürülebilir ya da bir yerde kalmaya mecbur kılınabilir. Fiilin işlenmesi ile suçun oluşması için mağdurun özgürlüğünü yeniden elde etmesinin mutlak şekilde imkansızlaşması gerekmeyecektir. Ancak en azından mağdurun hareket edebilmesi için oluşturulan engellerin kolaylıkla yenemeyeceği bir durum söz konusu olmalıdır.

Bununla birlikte mağdurun yer değiştirmesi için gereken araçların kullanımını engellemek de bu suçu oluşturur. Buna örnek olarak felçli bir kimsenin tekerlekli sandalyesini alıp götürmek verilebilir. Adam kaçırma suçu ile alıkoyma suçu işlenmesinde özgürlükten yoksun kılmanın uzun ya da kısa olmasının önemi yoktur. Ancak nedensellik bağlamında suçun oluşması için sınırlama belirli süre devam etmelidir ki hukuken korunmaya değer sayılsın. Yargıtay daha önce verdiği kararda 10 dakikalık süreyi suçun oluşması için yeterli görmüştür.

Suçun manevi unsurunu kast oluşturur. Ancak suçu işlenmesinde saikin önemi bulunmamaktadır. Fail işlediği fiil ile kişiyi hürriyetinden yoksun kılma sonucunu doğuracağını bilmeli ve bu sonucu istemelidir. Bununla birlikte suç olası kastla da işlenebilecektir. Suçun olası kastla işlenmesi adam kaçırmanın cezası konusunda önem taşıyacaktır.

Adam Kaçırma Suçunda Nitelikli Haller

1) Adam kaçırma suçunda kişinin fiili işlemek için veya fiili işlediği sırada cebir, tehdit veya hile kullanması 109/2’de nitelikli hal olarak öngörülmüştür. Burada cebir, özgürlüğü kısıtlanmak istenen kimsenin direncini kırmak ya da ileride gerçekleştireceği direnişi engellemek amacıyla yapılan kişiye yönelik her türlü zorlayıcı davranıştır. Bahsedilen tehdit ise mağdurun ya da onun yakınının hukuken korunmaya değer bir yararına zarar vereceğinden bahisle mağduru korkutmaktadır. Nitelikli halde sözü geçen hile, gerçeği farklı göstererek kişide yanlış bir kanaat uyandırma suretiyle mağdurun özgürlüğünün sınırlandırılmasıdır. Cebir suçu, tehdit suçu veya hile suçun icrasına başlarken ya da suçun icrasına devam edebilmek için kullanılabilecektir.

2) Suçun silahla işlenmesi 3.fıkranın a bendinde nitelikli hal olarak sayılmıştır. Zira fail silahla daha fazla korkutucu güce sahip olacak ve mağdurun direncinin bu şekilde daha kolay kırılmasına yol açacaktır. Silahın fail tarafından direkt olarak kullanılması gerekmez. Bunu kullanabileceğini gösteren davranışlarla mağdurun bilerek korkutulması yeterlidir.

3) Suç birden fazla kişi tarafından birlikte işlendiğinde 3.fıkranın b bendi uyarınca nitelikli hal gerçekleşecektir. Burada da birden fazla kişiyle işlenme halinde fiilin işlenmesinde kolaylık sağlanacak, mağdurun savunma olanağı azalacaktır.

4) Suçun belirli bazı kimselere karşı işlenmesi c, e ve f bendlerinde düzenlenmiştir. Bunlar; kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle o kimseye yahut üstsoy, altsoy, eş, çocuk, beden ya da ruh bakımından kendini savunamayacak durumda bulunan kişilerdir.

5) Suçun kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılarak işlenmesi halinde 3.fıkra d bendi söz konusu olacaktır.

6) Suç mağdur bakımından ekonomik olarak önemli bir kayba yol açmış ise failin 4.fıkra çerçevesinde sorumluluğu söz konusu olur. Örneğin kişi bir ihaleye katılmaması amaçlanarak kaçırılmış ve ekonomik anlamda büyük bir kayba uğramıştır.

7) Suçun cinsel amaçla işlenmesi halinde 5.fıkra uyarınca cezada artırıma gidilmiştir. Burada önemli olan fiilin cinsel amaçla işlenmesidir. Ayrıca cinsel amacın nihayete ulaşması aranmayacaktır.

Adam Kaçırma Suçu Cezası

Adam kaçırmanın cezası suçun basit ve nitelikli hallerine göre değişiklik göstermektedir. Adam kaçırmanın basit hali olan 109/1’e göre fail 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Adam kaçırma ve gasp cezası (109/2) için 2 yıldan 7 yıla kadar hapis öngörülmüştür. Adam kaçırmanın cezası 3.fıkrada sayılan nitelikli hallerin gerçekleşmesi halinde birinci veya ikinci fıkraya göre verilecek olan cezanın bir kat artırılmasıyla uygulanacaktır. 4.fıkrada düzenlendiği üzere ekonomik bakımdan önemli bir kayıp söz konusu olursa hapis cezasının yanında ayrıca bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Suç cinsel amaçla işlenirse (109/5) verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun işlenmesi amacıyla veya bu suçun işlenmesi sırasında neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama gerçekleşirse ayrıca kasten yaralamaya ilişkin cezaya da hükmolunacaktır. Nihayet suçun işlenmesiyle yararına haksız menfaat sağlanan tüzel kişilerin varlığı halinde bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacaktır.

Adam Kaçırma ve Alıkoyma Suçunda Etkin Pişmanlık

Adam kaçırma ve alıkoyma suçunda etkin pişmanlık hükmü TCK 110’da düzenlenmiştir. Buna göre söz konusu suç sebebiyle soruşturmaya başlanmadan önce fail mağduru kendiliğinden güvenli bir yere bırakırsa cezanın üçte ikisi kadarı indirilecektir. Ancak etkin pişmanlık hükmünün uygulanabilmesi için fail mağdurun şahsına bir zarar getirmemiş olmalıdır. Yani mağdurun yaşamına, beden bütünlüğüne, cinsel dokunulmazlığına karşı bir saldırı gerçekleşmemelidir. Ayrıca mağduru kendiliğinden bırakmış olmalıdır. Mağdurun serbest bırakılması soruşturmaya başlanmadan önce gerçekleşmelidir. Nihayet fail mağduru fiziksel yahut manevi anlamda zarar görmeyeceği güvenli bir yerde serbest bırakmalıdır.

Etkin pişmanlık hükmünün uygulanabilmesi için mağduru serbest bırakma gerçek bir pişmanlık sonucu olmayabilir. Fail gerçek bir pişmanlık hissetmese dahi hüküm uygulanacaktır.

Küçük Yaştaki Çocuğu Kaçırma ve Alıkoyma Suçu Durumunda Yargılama

Küçük yaşta kızı alıkoyma suçu TCK 234.maddede düzenlenmiştir. Bu suç ya “velayet yetkisi olmayan ana baba ile kan hısımlarının işlediği çocuğun kaçırılması ve alıkonulması” şeklinde ya da “evi kendi rızasıyla terk eden çocuğun bir başkası tarafından kaçırılması ve alıkonulması” şeklinde işlenir. Küçük yaştaki çocuğu kaçırma ve alıkoyma durumunda yargılama 8 yıllık dava zamanaşımı süresinde yetkili Asliye Ceza Mahkemeleri tarafından yerine getirilir.

Adam Kaçırma Suçu Adli Para Cezasına Çevrilir Mi?

Adli para cezası mahkemeler tarafından hükümlünün belirli bir miktarda parayı Devlet hazinesine ödemesine hükmedilmesiyle söz konusu olur. Adam kaçırma suçunun adli para cezası olarak cezalandırılması ancak hükmolunan cezanın 1 yıl veya daha az hapis cezası olması halinde mümkündür.

Adam Kaçırma Suçunda Zamanaşımı

Adam kaçırma suçunda zamanaşımı 8 yıldır. Ancak bu dava zamanaşımı süresi suçun basit hali için geçerlidir. Nitelikli hallerin varlığı halinde (5yıl-20 yıl hapis cezası öngören hallerde) dava zamanaşımı 15 olacaktır.

Adam kaçırma suçu konusundaki sorularınızı danışma formundan ceza avukatlarımıza sorabilirsiniz.

Yayım tarihi: 22 Şub 2019