İçindekiler
Hırsızlık Suçu (TCK md. 141) Nedir?
Hırsızlık suçu zilyedinin rızası olmadan başkasına ait olan taşınır bir malın kendisi ya da başkasına yarar sağlama amacıyla bulunduğu yerden alınmasıdır. TCK’da “Malvarlığına Karşı Suçlar” kapsamında madde 141-147’de düzenlenmiştir. Uygulamada oldukça sık karşılaşılan hırsızlık suçuyla mülkiyetin ya da zilyetliğin korunmasının amaçlandığından bahsedilebilir.
Hırsızlık Suçunun Cezası
Hırsızlık suçunun cezası kaç yıl sorusuyla sıklıkla karşılaşmaktayız ancak bu soruya her şart altında aynı cevabın verilebileceği söylenemez. Daha açık ifadesiyle hırsızlık suçunun cezası TCK 141-147. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Kanun koyucu suçun basit şeklinin cezasını, daha ağır veya az cezayı gerektiren halleri ve cezasızlık nedenlerini ayrıca belirtmiştir. Bu bağlamda TCK’da hırsızlık suçu için hapis ve adli para cezası öngörülmüştür. İşbu maddeleri ve cezaları aşağıda ayrıntılı olarak inceledik.
Basit Hırsızlık Suçu ve Cezası
Basit hırsızlık suçu ve cezası TCK 141. maddede düzenlenmiştir. Buna göre basit hırsızlık suçu zilyedinin rızası olmadan başkasına ait olan taşınır malı bir yarar sağlama amacıyla bulunduğu yerden almaktır. Söz konusu bu yarar failin kendisine ya da bir başkasına sağlanmış olabilir. Bu anlamda bir fark arz etmeyecektir. Sonuç olarak hırsızlık suçunun cezası kaç yıl dediğimizde cevap bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası olacaktır.
Nitelikli Hırsızlık Suçu (TCK 142)
Nitelikli hırsızlık suçu TCK 142’de düzenlenmiştir. Bilindiği üzere bir suçun oluştuğunu söyleyebilmek için varlığının zorunlu olduğu birtakım unsurların oluşmuş olması gereklidir. Bu zorunlu unsurların tamamlanması suçun temel halini oluşturmaktadır. Kanun koyucu bazı durumlarda suçun işleniş şeklinden dolayı temel haline oranla daha fazla veya daha az cezayı gerektirdiği durumları da öngörmüştür. Bu haller suçun nitelikli hali olarak adlandırılmakta olup Kanunda tek tek sayılmaktadır.
Hangi hallerde hırsızlık suçunun cezasında artırıma gidileceği veya hangi hallerde faile verilecek cezanın azalacağı Kanunun ilgili maddesinde sayılmaktadır.
Hırsızlık Suçunda Cezayı Arttıran ve Azaltan Sebepler
Hırsızlık suçu TCK 142 cezayı artıran sebepleri düzenlemektedir. Maddenin ilk fıkrasına göre suçun:
- Kamu kurum ve kuruluşlarında, ibadete ayrılmış yerlerde bulunan yahut kamu yararına, hizmetine tahsis edilmiş eşya hakkında işlenmesi
- Halkın yararına sunulan ulaşım aracı içerisinde yahut bunların varış ve kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında işlenmesi
- Bir afetin, doğal felaketin sonucunda meydana gelebilecek zararları önleme maksadıyla hazırlanan eşya hakkında işlenmesi
- Adet, tahsis yahut kullanımı gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında işlenmesi halinde cezada artırıma gidilecektir.
Maddenin 2. fıkrasına göre suç;
- Kişi malını koruyamayacak durumda ya da kişinin ölmesinden yararlanarak işlenmiş ise,
- Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip alma şeklinde veya özel bir beceriyle işlenmiş ise,
- Doğal afet yahut sosyal bir olay gibi durumlardan kaynaklı korku ve kargaşadan yararlanarak işlenmiş ise,
- Hakkı olmadığı halde elde bulundurulan anahtar, taklit anahtar vb. aletle kilit açarak veya kilitlenmesini engellemek yoluyla işlenmiş ise,
- Bilişim sistemleri kullanılarak işlenmiş ise,
- Yetkisi olmamasına rağmen resmi sıfat takınarak yahut tanınmamak için tedbir alarak işlenmiş ise,
- Büyük veya küçük baş hayvan hakkında işlenmiş ise,
- Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmış olup kilitlenmek suretiyle yahut bina veya eklentileri içerisinde muhafaza edilen eşya hakkında işlenmiş ise cezada artırıma gidilecektir.
Maddenin üçüncü fıkrasına göre hırsızlık suçu sıvı ya da gaz halinde bulunan enerji hakkında yahut bunun nakline, işlenmesine, depolanmasına ait tesislerde veya söz konusu fiil bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmiş ise cezada artırıma gidilecektir.
Maddenin son fıkrasına göre hırsızlık suçuna konu fiil haberleşme, enerji, demiryolu, havayolu ulaşımı alanlarında kamu hizmetini aksatıyorsa cezada artırıma gidilecektir. Bunun için sürekli bir aksama aranmamış, aksama geçici de olsa cezanın artırılacağı hükme bağlanmıştır.
TCK 143 gereğince suçun gece vaktinde işlenmesi halinde cezada artırıma gidilecektir.
Hırsızlık suçunda daha az cezayı gerektiren haller 144. maddede sayılmıştır. Buna göre suç;
- Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde işlenmiş ise,
- Bir hukuki ilişkiye dayanarak alacağı tahsil amacıyla işlenmiş ise failin cezasında indirim yapılacaktır.
- Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin az olması veya suçun ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak amacıyla işlenmesi halinde cezada indirime gidilecektir.
Son olarak mal belirli bir süre kullanılıp zilyedine iade etmek üzere işlenen hırsızlık suçunun cezası indirilecektir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus hırsızlık konusu malın suç işlemek amacıyla kullanılmamış olmasıdır. Çünkü bu halde 146. madde hükmü uygulanamayacaktır.
Nitelikli Hırsızlık Suçu Cezası Kaç Yıldır ?
Hırsızlık cezası kaç yıl, nitelikli hırsızlık suçu cezası ne kadar soruları hırsızlık suçu konusunda oldukça merak edilmektedir. Yukarıda aktarmış olduğumuz cezayı artıran ve azaltan sebeplere göre; TCK 142/1 halinde üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunacaktır. TCK 142/2’ye göre ise beş yıldan on yıla kadar hapis öngörülmüştür. Bununla birlikte ‘elde veya üstte taşınan eşyayı çekip alma suretiyle’ yahut ‘özel beceriyle’ yapılan hırsızlık bedenen veya ruhen kendisini savunamayacak durumda olan birine karşı işlenmiş ise bu ceza üçte biri oranına kadar artırılabilecektir.
TCK 142/3 halinde verilecek ceza beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasıdır. Fakat üçüncü fıkrada belirtilen fiil örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenmiş ise cezanın yarı oranında artırılmasıyla birlikte on bin güne kadar adli para cezasına da hükmolunacaktır. Maddenin son fıkrasındaki düzenlemeyle ilk 4 fıkraya göre verilecek cezanın yarısından iki katına kadar artırılacağı öngörülmüştür.
Hırsızlık suçu cezası TCK 143 kapsamında işlenmiş ise yarı oranında artırılacaktır.
TCK 144. maddede düzenlenen hallerde daha az ceza verilecek ve iki aydan bir yıla kadar hapis ile adli para cezasına hükmolunacaktır.
TCK 145 ve 147 kapsamında bulunan hallerde suça verilecek olan cezada indirime gidilebileceği gibi ceza vermekten vazgeçilebileceği de hüküm altına alınmıştır. Son olarak 146. maddede belirtilen durumda cezanın yarı oranına kadar indirileceği düzenlenmiştir.
18 Yaş Altı Hırsızlık Suçunun Cezası
18 yaş altı hırsızlık suçunun cezası belirlenirken suçun konusu olan malın değerine, çocuğun daha önceden sabıkasının olup olmadığına ve pişmanlık yaşayıp yaşamadığına bakılmaktadır. Söz konusu bu durumlar değerlendirilecek ve fail hakkında cezanın ertelenmesi yahut beraat kararı verilebilecektir. Failin benzer bir suçtan dolayı sabıkasının olmaması, malın değerinin az olması, yapmış olduğu fiilden ötürü pişman olması gibi sebeplerin varlığı halinde cezada indirime gidilebilecektir.
Hırsızlık Suçunun Şartları
Hırsızlık suçunun şartları kanuna göre şunlardır: malın sahibi veya zilyedinin rızası olmamalı, alınan mal taşınır olmalı ve failin bir yarar sağlanma amacı bulunmalıdır.
Hırsızlık suçunun oluşmuş sayılabilmesi için suça konu olan eşyanın sahibinin, diğer bir değişle malın fiilen hakimiyeti altında olduğu kimsenin rızasının bulunmaması gerekir. Zilyedin mal sahibi olması şartı koyulmamış olup malı haklı veya haksız olarak elinde bulunduranın rızası olmadan bulunduğu yerden almak yeterli sayılmıştır.
Hırsızlık suçunun şartlarından olan çalınanın taşınır mal olması şartında dikkat edilmesi gereken nokta mal kavramıdır. Bir taşınır eşyanın mal olarak kabul edilebilmesi için eşyanın ekonomik bir değer taşıması gerekmektedir.
Hırsızlık Suçu Unsurları Nelerdir ?
Hırsızlık suçu unsurları maddi ve manevi unsur olarak ikili bir ayrımla incelenmelidir.
Hırsızlık suçunun maddi unsurlarına baktığımızda bu suçun faili ve mağduru herhangi biri olabilecektir. Ancak fail malın sahibi dışında bir kimse olmalıdır. Suçun maddi konusu olan şey yani mal, taşınır olmalıdır. Bu taşınır malın ekonomik bir değer taşıyıp taşımadığı da önem arz etmeyecektir. Örneğin bir mektup da manevi değer taşıdığından hırsızlık suçuna konu olabilmektedir. Suçun işlenmesi açısından gerekli olan fiil, zilyedin rızası olmadan o malı almaktır. Hırsızlık cezası TCK 142 ise nitelikli halleri düzenlemiştir.
Hırsızlık suçu manevi unsur bakımından kasten işlenebilen bir suçtur. Kastın açıklaması bağlamında hırsızlık suçunun işlenebilmesi için failin suç işleme kastının yanında yarar sağlama amacının da varlığı önemlidir. Kanun hükmüne baktığımızda suçun fail tarafından “…kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla…” ifadesinden özel kastın aranacağı tespit edilmektedir.
Hırsızlık Suçu Görevli Mahkeme
Hırsızlık suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir. Buna göre hırsızlık suçu yargılaması suçun işlendiği yer asliye ceza mahkemesinde gerçekleştirilecektir.
Hırsızlık Suçu Nasıl İspatlanır?
Hırsızlık suçu nasıl ispatlanır, kim tarafından ispatlanmalıdır? Hırsızlık suçunda ispat yükü suçu iddia edene aittir. Ceza yargılamalarında iddia makamı savcıdır. Suçun ispatlanmasına Cumhuriyet savcısı olayı hiçbir şüpheye yer bırakmayacak surette ispatlayabilmelidir. Buna göre mağdurun da suça ilişkin delilleri somutlaştırarak ispata elverişli hale getirmesi önem arz etmektedir.
Türk ceza hukuku çerçevesinde hiç kimse suçsuz olduğunu ispatlamak zorunda değildir. Ancak bu kendisine suç isnad edilen kimsenin savunma yapmayacağı anlamına gelmemektedir. İspat yükü kendisinde bulunmayan taraf da yani fail de diğer tarafın iddiasının doğru olmadığına dair deliller sunabilecektir.
Mahkeme kendisine sunulan delilleri değerlendirecek, iddia ve savunma araştırılacaktır. Bu anlamda mağdur hakları olduğu kadar sanık hakları da korunmaya değer ve önemlidir. Sanık haklarının korunması bağlamında hırsızlık suçu savunma dilekçesi doğru ve titiz bir çalışmayla ceza hukuku avukatı tarafından hazırlanmalıdır.
Hırsızlık Suçu Savunma Dilekçesi
Hırsızlık suçu savunma dilekçesi sanığın kendisine yöneltilen isnatlara karşı beyanlarını mahkemeye sunduğu belgedir. Ceza davasına konu olan her olay kendi özelinde biriciktir ve mahkemede değerlendirilmelidir. Dolayısıyla bir ceza davasında savunma dilekçesinin de bu olaylara uygun olarak yazılması, sanığın kendisine yüklenen suç hakkında kendisini savuma imkanını doğru kullanması önemlidir.
Hırsızlık suçu savunma dilekçesi Asliye Ceza Mahkemesine hitaben yazılmalı ve dilekçede dosya numarası, suçun tanımı ve suç tarihi belirtilmelidir. Sanık mağdurun şikayet dilekçesinde veya iddianamede kendisine yöneltilen suçlamalara cevap vermeli, iddiaların doğru olmadığını açıklamalıdır. Bunun için olayla bağlantılı bulunan hırsızlık suçu Yargıtay kararlarını da savunma dilekçesine eklemesi faydalı olacaktır.
Yukarıda savunma dilekçesinin nasıl yazılması gerektiğini açıklamış bulunuyoruz. Bununla birlikte dilekçenin uzman bir ceza avukatı tarafından yazılmasının öneminin de altını çizmek gerekir. Sanık herhalde internette bulunan birçok hırsızlık suçu savunma dilekçesi örneğinden yararlanarak kendi savunma dilekçesini hazırlayabilecektir. Fakat hürriyeti kısıtlayıcı bir ceza ile karşılaşılması muhtemel olan bir durumda hukuk bilgisi olmayan taraflarca hazırlanan dilekçenin kişiyi zor durumda bırakabileceği unutulmamalıdır.
Topo Hukuk Bürosu ceza avukatlarına hırsızlık suçu savunma dilekçesi yazımında danışmanlık ve avukatlık hizmetleri için iletişim sayfasından ulaşabilirsiniz.
Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık ve Uzlaştırma
Hırsızlık suçunda etkin pişmanlık TCK 168’de düzenlenmiştir. Buna göre suçun tamamlanmasından sonra ve kovuşturmadan önce bu suça azmettiren yahut yardım eden bizzat pişmanlık göstermiş olup mağdurun zararını aynen geri verme yoluyla veya tazmin ederek gidermiş ise etkin pişmanlık hükümleri uygulanacaktır. Bu anlamda verilecek cezanın üçte ikisine kadarının indirileceği hükme bağlanmıştır.
Etkin pişmanlık kovuşturma başladıktan sonra ya da hüküm verilmesinden önce söz konusu olmuş ise ceza yarısına kadar indirilebilecektir. Mağdurun uğradığı zarar kısmen geri verme suretiyle ya da tazmin yoluyla giderilmeye çalışmış ise etkin pişmanlık hükmünün uygulanabilmesi için mağdurun rızası aranmaktadır.
Hırsızlık suçu basit haliyle yani 141. maddeye göre uzlaştırmaya tabi suçlar kapsamında yer almaktadır. Bu anlamda soruşturma, kovuşturma veya kesin hüküm verilene kadar uzlaşma gerçekleşebilecektir. Ancak uzlaşma bir kez denenmesi ve başarılı olunamaması halinde tekrar denenmeyecektir.
Hırsızlık Suçuna Teşebbüs
Hırsızlık suçu malın bir yerden alınması ile tamamlanacak bir salt hareket suçudur. Bu anlamda suçun tamamlanması ve sona ermesi arasında fark bulunabilir. Örneğin fail kişinin elindeki telefonu almış ve koşmaya başlamıştır. Burada suç tamamlanmıştır. Fakat mağdur faili takip ederken onu gözden kaybetmiş dolayısıyla fail malı güvence altına almıştır. İşte bu noktada da suç sona ermiş sayılmaktadır. Yargıtay teşebbüs ile ilgili kararlarında failin kesintisiz takip sonucu yakalanması halinde teşebbüs hükümlerine gitmektedir. Ancak kesintisiz takip olmaksızın yakalanma halinde malın güvence altına alınması dahi aranmamakta ve suç tamamlanmış kabul edilmektedir.
Hırsızlık suçuna teşebbüs hükümleri uygulanırken cezada indirime gidilecektir. Fakat bu indirim yapılırken dikkat edilecek nokta “Failin o ana kadarki hareketleri suçun konusunu oluşturan mal üzerinde ne kadar tehlike meydana getirmiştir?” olacaktır.
Hırsızlık Suçuna Yardım Etmek Suç Mudur?
Hırsızlık suçuna yardım etmek gerekli şartların varlığı halinde suç oluşturacaktır. Bunun için yardım edenin suçun işlenmesinde maddi yahut manevi anlamda katkısının bulunması gerekir. Örneğin bir kimse faile “Sen bilgisayarı alıp yangın merdiveninden in, ben arabayla oraya geleceğim.” demiş ve bu suretle faili olay yerinden uzaklaştırmıştır. Bu olayda kişi fiilin işlenmesinden sonra yardım edeceğine dair vaatte bulunmuş ve TCK 39 gereğince yardım eden sıfatıyla sorumlu olmuştur.
Hırsızlık Suçunun Cezası Para Cezasına Çevrilir Mi?
Hırsızlık davaları nasıl sonuçlanır, hırsızlık cezası paraya çevrilir mi? Hırsızlık cezası suçun basit şeklini düzenleyen TCK 141 kapsamında paraya çevrilebilecektir. Bunun için aranan şart suçun cezasının 1 yılı aşmamış olmasıdır. Ancak nitelikli hallerine baktığımızda hırsızlık suçu para cezasına çevrilmesi için etkin pişmanlık, teşebbüs vb. gibi sebepler ile indirim yapılması gerekir. Aksi halde suçun nitelikli hallerinde hapis cezasının paraya çevrilmesi mümkün olmayacaktır.
Hırsızlık Suçu Şikayet Bağlı Mıdır?
Hırsızlık suçu şikayete bağlı mıdır sorusu kapsamında ilk olarak hırsızlığın re’sen kovuşturulan ve soruşturulan bir suç olduğu söylenmelidir. Buna göre hırsızlık şikayete bağlı suçlardan biri değildir. Ancak Kanun bazı durumlarda şikayete bağlı tutmuştur. Örneğin daha az cezayı gerektiren halleri düzenleyen TCK 144’te öngörülmüş olan durumlar mağdurun şikayeti üzerine kovuşturulacaktır. Bununla birlikte TCK 146’da şikayet aranmıştır.
Hırsızlık suçunun şikayete bağlı olmadığını söylemekle birlikte suç hakkında soruşturma başlatılabilmesi için Cumhuriyet savcısının suçtan haberdar olmasını sağlamak gerekir. Bunun için hırsızlık suçu mağduru kimselerin vakit kaybetmeden kolluk kuvvetleri yahut Cumhuriyet savcılığına başvuruda bulunmaları gerektiği unutulmamalıdır.
Hırsızlık Suçu ve Şikayetten Vazgeçme
Hırsızlık suçu şikayete bağlı olmamakla birlikte mağdur şikayetçi olarak davaya katılım sağlayabilir. Mağdurun bir kez şikayetçi olduktan sonra şikayetten vazgeçmesi mümkün olabilecektir. Ancak hırsızlık suçu sonucunda şikayet aranmaksızın kamu davası açılabildiğinden dolayı şikayetten vazgeçme davanın düşmesi sonucunu doğurmamaktadır.
Hırsızlık Suçunda Zamanaşımı
Hırsızlık suçu zamanaşımı süresi failin cezalandırılması açısından oldukça önemlidir. Genel anlamda hırsızlık suçu takibi şikayete bağlı bir suç değildir. Re’sen soruşturulmakta ve kovuşturulmaktadır. Bu sebeple mağdur tarafından dava zamanaşımı süresinde yani 8 yıl içerisinde bildirilmesi halinde soruşturma ve kovuşturma başlayacaktır denilebilir.
Hırsızlık suçu ve cezası konusunda uzun yıllardır ceza avukatı olarak destek veren ekibimize aklınıza takılan soruları danışma formunu doldurarak iletebilirsiniz.