Lisanssız Yazılım (Korsan Yazılım) Kullanımı Suçu ve Cezası Nedir?

  1. Topo Hukuk
  2. Fikri Mülkiyet Hukuku
  3. Lisanssız Yazılım (Korsan Yazılım) Kullanımı Suçu ve Cezası Nedir?
lisanssiz yazilim kullanimi korsan yazilim

Lisanssız Yazılım (Korsan Yazılım) Kullanımı Ne Demektir?

Lisanssız yazılım kullanımı birtakım cezai yaptırımlara sebep olabilmektedir. Bu yaptırımlara geçmeden önce şunu açıklamakta fayda görüyoruz: Lisanssız yazılım kullanımı nedir? Lisanssız yazılım, yazılım korsanlığı ya da korsan yazılım diyebileceğimiz bu kavram aslında lisanslı yazılımın yasadışı kullanımından ibarettir. Lisanslı yazılımlar telif haklarıyla korunmaktadır. Bu hakların yetkisiz olarak kullanılması veya kopyalanması korsan yazılım kullanımı fiilini oluşturmaktadır.

Lisanssız yazılımların kullanılması ;

-Lisanslı yazılımın kodlarının paylaşılması,

-Lisanslı yazılımın kopyasını indirme, paylaşma, satma ya da yükleme,

-Başkalarının indirilebilmesi amacıyla yazılım kodlarını web sitesine yükleme,

-Web sitesinde kullanıcı kimlikleri ve parolalarının yanında yazılım lisans kodları ve aktivasyon anahtarlarını paylaşma,

-Lisanslı yazılımı yazılımın izin verdiğinden daha fazla sayıda yükleme şeklinde karşımıza çıkabilmektedir.

Lisanssız yazılım kullanımı; kullanıcıları kötü amaçlı yazılım, fidye yazılımı, casus yazılım, virüs vb. birçok güvenlik tehdidi ile karşı karşıya bırakabilmektedir. Kullanıcılar korsan yazılım ile hem verimsiz bir kullanım deneyimleyecek hem de yaptırımlara tabi kılınacaklardır. Kaçak yazılım kullanımı ayrıca hatalı ve eksik dökümanlar, fonksiyonlar, teknik destek sağlayamayacak olması, eğitim imkanı sunmaması gibi pek çok risk barındırmaktadır.

Lisanssız Yazılım Kullanımı Nasıl Tespit Edilir? 

Lisanssız yazılım kullanımı nasıl tespit edilir, korsan yazılım tespit edilmesi nasıl gerçekleşir? Lisanssız yazılımların kullanılması tespiti titiz ve ciddi bir inceleme gerektirmektedir. Bu tespit avukatlar ve yazılım firmaları tarafından gerçekleştirilebilecektir.

Firmalar lisanssız yazılım tespiti amacıyla yayınlayacakları ürüne kod yerleştirebilmektedir. Böylece bu kodlar aracılığıyla kendi sunucularına bilgi gönderebilmektedir. Bununla birlikte korsan yazılım nasıl tespit edilir dediğimizde anti-virüs programlarıyla işbirliği yapmak da bir seçenek olmaktadır. Bilgisayarınızda bulunan anti-virüs programları, diğer programlarınızın lisanslı olup olmadığını kontrol edebilir. Yapılan bu işbirliği dolayısıyla anti-virüs programları tespit ettikleri lisanssız yazılım hakkında firmalara bilgi aktaracaktır. Ayrıca son dönemlerde bu yöntemi anti-virüs programlarının yanında işletim sistemlerinin de yapabileceğini söylemekte fayda görüyoruz. İşletim sistemleri bu yöntemi yazılımı üreten firmaya kullanım istatistiklerini göndererek gerçekleştirmektedir.

Lisanssız yazılım kullanımını tespit yöntemlerinden bir diğeri ile devam ediyoruz. ISS tarafından denetlenen erişim kayıtları ile yazılım şirketleri ve adli birimler kullanımdan haberdar olabilmektedir. Bu yöntemde lisanssız yazılımın indirilmesine olanak sağlayan, izin veren sitelere giriş yapan kullanıcıların bilgileri ilgililere bildirilmektedir. Ayrıca lisanssız yazılımların kullanılması halinde bundan haberdar olan bir 3. kişinin de sizi ihbar edebileceğini unutmamak gerekir.

Lisanssız ve korsan yazılımın bahsettiğimiz şekillerden biriyle tespitinden sonra telif hakkını ihlal eden kişi veya kuruma uygulamada genellikle sözlü veya yazılı ihtar gönderilmektedir. Bu aşamada telif hakkı konusunda uzman bir avukata danışmak önem arz etmektedir


Lisanssız Yazılım Kullanımı, Çoğaltılması ve Satışı Karşısında Kimler Sorumludur? 

Lisanssız yazılım kullanımı, çoğaltılması ve satışında sorumlu kimselerden ilki bilgisayar kullanıcılarıdır. Bilgisayar kullanıcılarının bilerek yahut bilmeyerek lisanssız yazılımları kullanmaları suç oluşturmaktadır. Sorumlu kimselerden ikincisi ise kuruluşlar olarak karşımıza çıkar.

İşletmelerde işveren ve yöneticiler çalışanlarının lisanssız yazılım kullanması halinde yasalar karşısında kusursuz olarak sorumludur. Burada sorumlu kimselerin lisanssız yazılımların kullanımı hakkında bilgi sahibi olup olmadıkları önem taşımayacaktır. Bu suçun işlenmemesi amacıyla gerekli denetimi yapıp önlemleri almayan işveren ve yönetici fiili kendileri işlemiş gibi sorumlu olacaktır.

Son olarak lisanssız yazılım satıcılarından da bahsetmek gerekir. Lisanssız yazılım satıcıları bu çoğaltımı, dağıtımı, satışı her ne şekilde yapmış olurlarsa olsunlar sorumludur. Bu sorumluluk yalnızca lisanssız yazılım kullanımından ibaret değildir. Bununla birlikte dolandırıcılık suçu  ile cezalandırılma ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır.

Lisanssız Yazılım Şikayet ve İhbarı Nasıl Gerçekleşir?

Lisanssız yazılım şikayet ve ihbar 2017 yılına kadar dünyanın önde gelen korsanlıkla mücadele kuruluşu olan BSA’ya yapılabilmekteydi. Kuruluşlardaki korsan yazılım kullanımının farkında olan kimseler bu linke tıklayarak BSA’ya ihbarda bulunabiliyordu. BSA kendi tanımı ile telif hakkı sahiplerinin fikri mülkiyet haklarını savunmaktadır. Yazılım hırsızlığını engelleme noktasında lisans ihlali gibi kullanıcı faaliyetleri hakkında yasal işlem başlatmaktadır. Fakat ülkemizde 1997 yılından bu yana faaliyet gösteren bir kurum olan BSA’nın faaliyetleri İçişleri Bakanlığı tarafından 2017 yılında durdurulmuştur.

Lisanssız yazılım şikayet ve ihbarı FSEK madde 75 uyarınca Cumhuriyet Başsavcılıklarına yapılacaktır. Maddede, “Yapılan şikâyetin geçerli kabul edilebilmesi için hak sahiplerinin veya üyesi oldukları meslek birliklerinin haklarını kanıtlayan belge ve sair delilleri Cumhuriyet başsavcılığına vermeleri gerekir. Bu belge ve sair delillerin şikâyet süresi içinde Cumhuriyet başsavcılığına verilmemesi hâlinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.” şeklinde öngörülmüştür.

Lisanssız Yazılım Kullanımının Cezası ve Diğer Yaptırımlar

Lisanssız yazılım kullanımının cezasına örnek olarak “kaçak yazılım” olarak söz konusu yazılımların, bilgisayarların ve teknik sistemlerin mühürlenmesi, müsaderesi ve imhasını gösterebilmekteyiz. Bununla birlikte işyerinin kapatılması yahut kullanıcı işyerinin gazetelerde ilanı ile ticaret ve meslekten men yaptırımları da söz konusu olabilmektedir. Kanunlarımızda ayrıca lisanssız yazılım kullanmanın cezası olarak hapis ve adli para cezaları öngörülmüştür. İlgili maddelere baktığımızda:

Lisanssız yazılımların kullanılması Türk Ceza Kanununda 243 ve 244. maddeler uyarınca cezalandırılacaktır. TCK 243. maddeye göre “Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren veya orada kalmaya devam eden kimse…” yaptırıma tabi tutulacaktır. Buna göre lisanssız yazılım kullanma cezası bir yıla kadar hapis veya adli para cezası olacaktır. Bilişim sistemleri hakkında detaylı bilgi almak için bilişim sistemine girme suçu makalemizi okuyunuz.

Türk Ticaret Kanunu kapsamında lisanssız yazılımın çoğaltılması, yayılması, ticari mevkiiye konulması durumları haksız rekabet teşkil etmektedir. Bu bağlamda 2 yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilecektir.

Vergi Hukuku kapsamında lisanssız satışın mahkeme kararı ile tespit edilmiş olması durumunda vergi kaçakçılığı suçu ve cezası söz konusu olacaktır.

Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında yazılım adının marka olarak tescili marka suçunu oluşturacaktır.

Lisanssız yazılım konusunda asıl kanun niteliğindeki FSEK, 71-75. maddeler arasında cezai yaptırımları düzenlemiştir. Lisanssız yazılım cezası ile birlikte yazılım firması tarafından bedelin en çok üç katına kadar tazminat isteminde bulunulabileceği de unutulmamalıdır.

Lisanssız yazılımın kullanılması ve içeriklerin kullanımı ile ilgili Farklı Durumların Değerlendirmesi

İşyerinde Lisanssız Yazılım Kullanılması

Şirketler bünyesinde işlenen bu suçta şirket para cezasına tabi olacak ve suç failleriyle birlikte sorumlu tutulacaktır. İşyerinde lisanssız yazılımın kullanılması fiillinden; işverenin bilgisi dahilinde kullanan personel yahut personelin işlediği bu suçtan haberdar olmasa dahi işveren ve yöneticiler sorumlu tutulacaktır.

Evde Korsan Yazılım Kullanılması

Evde korsan yazılım kullanmanın cezası nedir sorusu pek çok bilgisayar kullanıcısının kafasını kurcalamaktadır. Ülkemizde korsan yazılım kullanımı çok ciddi bir boyuttadır. Oldukça fazla olan korsan yazılım kullanımının evde gerçekleşmesi halinde yazılım firmaları çoğunlukla müdahale etmemektedir. Ancak bu söylem evde korsan yazılım kullanılması cezasız kalacaktır, kesinlikle ceza verilmeyecektir anlamına gelmemektedir. Şikayet veya ihbar halinde korsan yazılım kullanımının tespiti halinde yasada öngörülen cezalar uygulanmaktadır.

Lisanssız yazılım ve içeriklerin kullanılması ile ilgili uygulamadan verebileceğimiz diğer örnekler ise şunlardır:

-Autocad Lisanssız Kullanım

-Solidworks Lisanssız Kullanım

-Photoshop Lisanssız Kullanım

Photoshop, Autocad ve Solidworks yazılımlarının lisanssız kullanılması lisans sözleşmelerinin ihlali niteliğinde sayılmaktadır. İşbu durumlarda yine kaçak yazılım kullanmanın cezası uygulanacaktır.

Lisanssız Korsan Yazılım Kullanımında Suç Teşkil Eden Fiiller 

Lisanssız korsan yazılım kullanımında suç teşkil eden fiilleri bu şekilde sayabiliriz:

-Lisanssız yazılım kullanmak

-Ticari amaçlarla lisanssız yazılımları bulundurmak, kiraya vermek, satmak

-Lisanslı yazılımı izin verilenden fazla çoğaltmak, kiraya vermek, satmak vb. eylemlerle lisans sözleşmesine aykırı davranışta bulunmak

-Başkasına ait yazılımı kendi yazılımı gibi göstermek, yazılıma kendi adını koymak

-Başkasına ait yazılımı izinsiz ve yetkisiz olarak değiştirmek

-Lisanslı dahi olsa yazılım üzerinde izinsiz ve yetkisiz olarak tasarrufta bulunmak, örn.yazılımı devretmek

-Lisanslı yazılımın koruma sistemlerini devre dışı bırakmak, bu fiili işlemek amacıyla kullanılacak birtakım teknik araçlar bulundurmak

-Bilgisayar sistemlerindeki program, veri vb. unsurları hukuka aykırı yollardan ele geçirmek.

Lisanssız Yazılım Kullanılması Nedeniyle Tazminat Davası

Lisanssız yazılım kullanılması sebebiyle yapılan ihbarın soruşturulması ile kişilerin yargılanması süreci sonunda yazılım firmasının tazminat talep etme hakkı da bulunmaktadır. Tazminat davası için hukuki dayanak ise FSEK madde 68’dir. Buna göre “Eseri, icrayı, fonogramı veya yapımları hak sahiplerinden bu Kanuna uygun yazılı izni almadan, işleyen, çoğaltan, çoğaltılmış nüshaları yayan, temsil eden veya her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletenlerden, izni alınmamış hak sahipleri sözleşme yapılmış olması halinde isteyebileceği bedelin veya bu Kanun hükümleri uyarınca tespit edilecek rayiç bedelin en çok üç kat fazlasını isteyebilir.”

Lisanssız Yazılım Kullanımında Uzlaşma 

Lisanssız yazılım kullanımında kullanıcı firma ile yazılım firmasının uzlaşması

Lisanssız yazılım kullanımı FSEK madde 71 kapsamında olmakla birlikte 75. maddeye göre bu suçlar şikayet halinde soruşturulacaktır. Dolayısıyla şikayetten vazgeçme mümkündür. Bu esnada fiili gerçekleştiren kullanıcı ile yazılım firması arasında uzlaşmanın gerçekleştirilmesi mümkün olmaktadır. Bu suretle yazılım firması ile kullanıcı firma arasında uzlaşma görüşmeleri gerçekleştirilecektir. Bu görüşmelerde yazılım firması, kullanıcı firmadan taleplerinin ve zararının karşılanmasını talep edebilmektedir. Uzlaşma sürecinin olumlu sonuçlanması halinde şikayet geri çekilecektir. Bir kez şikayetten vazgeçme artık şikayet hakkını ortadan kaldıracaktır. Uzlaşma halinde şikayetin hiç yapılmamış sayılacağını da belirtmek gerekir.

Lisanssız yazılımların kullanımının tespiti durumunda gerek hukuki gerekse cezai yaptırımlar ağır sayılacak nitelikte olduğundan dolayı fikri ve sınai haklar avukatı kaçak kullanımın tespitinin yapılması durumuyla ilgili hukuki sorularınız için danışma formunu doldurup destek alabilirsiniz.

Yayım tarihi: 17 Eki 2018