İçindekiler
Çekişmeli Boşanma Nedir?
Boşanma davaları, çekişmeli boşanma davası ve anlaşmalı boşanma davası olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Eşlerin boşanma konusunda anlaşamamaları veyahut da tarafların boşanma hususunda anlaşıp boşanmanın doğuracağı birtakım sonuçlarda ortak bir paydada buluşamamaları halinde çekişmeli boşanma davasına başvurulmaktadır. Örneğin; eşlerden birinin diğer eşin boşanma isteğini kabul etmemesi, boşanma halinde gündeme gelecek olan velayet ve nafaka gibi hususlarda ihtilaf yaşanması gibi durumlar çekişmeli boşanma davasının konusunu oluşturmaktadır. Bu anlamda çekişmeli boşanma davaları, anlaşmalı boşanma davalarından farklılık göstermekte ve dava süreci daha yıpratıcı bir şekilde ilerlemektedir. Çünkü çekişmeli boşanma dava süreci hangi eşin kusurlu olduğunun saptanması amacıyla delillerin sunulması, tanık dinlenmesi, araştırma yapılması ve bilirkişiye başvurulması gibi olguları da kapsamaktadır.
Çekişmeli Boşanma Süreci
Çekişmeli boşanma süreci eşlerden birinin mahkemeye sunacağı boşanma davası dilekçesi ile birlikte başlamaktadır. Taraflar dava açarken çoğunlukla çekişmeli boşanma davasında hakim neler sorar, çekişmeli olarak devam eden boşanmada ilk duruşma nasıl olur sorularının cevabını aramaktadır.
Boşanma davalarında hakim öncelikle tarafların gerçek iradelerine bakacaktır. Dolayısıyla boşanmayı gerektiren olayların nasıl geliştiği ve tarafların bu olaylar karşısındaki davranışlarının ne olduğu hakim tarafından sorgulanacaktır. Dava sürecinde tarafların boşanmasını gerektirecek nitelikteki olaylara şahit olan kimselerin tanıklık yapması da mümkündür. Hakim ayrıca tarafların kusurluluk derecelerini tespit edecek ve maddi durum incelemesi yapacaktır. Tarafların maddi durumunun tespit edilmesi amacıyla yapılan bir değerlendirme, çekişmeli olan boşanma davalarında maddi durum incelemesi olarak adlandırılır. Maddi durum incelemesi yapılmasının en temel sebebi boşanmanın doğuracağı maddi sonuçlarla ilgili verilecek kararlar için dayanak oluşturmasıdır. Burada bahsi geçen maddi hususlar tazminat, nafaka ve velayettir.
Çekişmeli boşanma davasında anlaşma mümkün müdür sorusu boşanma sürecinde olan tarafların merak ettiği sorulardan bir tanesidir. Elbette çekişmeli boşanmada gerekli şartlar oluştuğunda anlaşma gerçekleşebilmektedir. Yazımızın başında belirttiğimiz gibi çekişmeli boşanma davaları eşlerin boşanma hususunda anlaşmalarına rağmen boşanmanın sonuçlarında fikir birliğine varamamış olmaları halinde de başvurulan bir yoldur. Dolayısıyla taraflar çekişmeli boşanma sürecinde üzerinde anlaşamadıkları konuları mahkeme nezdinde tartışacak ve ortak bir kararda buluşabilecektir. Böyle bir uzlaşma söz konusu olduğunda yani anlaşmalı boşanmanın şartları gerçekleştiğinde ise bir anlaşmalı boşanma protokolü düzenlenmek suretiyle çekişmeli boşanma, anlaşmalı boşanmaya dönüşebilecektir.
Çekişmeli Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Bir diğer merak edilen konu da çekişmeli boşanma davasının nerede ve nasıl açılacağıdır. Bildiğimiz üzere herhangi bir dava açmak isteyen tarafın öncelikle bir dilekçe ile mahkemeye başvurması gerekmektedir. Peki, çekişmeli boşanma davası nasıl açılır? Çekişmeli boşanma davası; davayı açmak isteyen eşin boşanma dilekçesini görevli ve yetkili mahkemeye vermesi ile açılmaktadır. Burada boşanma davasının sürecini ve sonucunu etkileyecek en önemli husus dilekçenin titiz bir şekilde hazırlanmasıdır. Dilekçede belirtilen boşanma sebepleri, deliller ve diğer ekler eksiksiz ve açık bir şekilde gösterilmelidir. Boşanma davasında görevli mahkeme Aile Mahkemeleri, Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemeleridir. Eşler boşanma dilekçesini Aile Mahkemesine sunacaktır. Boşanma davalarında yetkili mahkeme ise eşlerin son altı ayda birlikte oturdukları yer mahkemesi veya eşlerden birinin yerleşim yeri Aile Mahkemesidir. Önemle belirtmek gerekir ki çekişmeli boşanma davalarında herhangi bir hak kaybının yaşanmaması ve dava sürecinin gereksiz yere uzatılmaması adına tarafların uzman bir boşanma avukatına danışmaları tavsiye edilmektedir.
Çekişmeli Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?
Çekişmeli boşanma davası ne kadar sürer ve çekişmeli boşanma kaç celsede biter soruları boşanmak isteyen eşler tarafından boşanmaya karar verme aşamasında oldukça büyük önem taşımaktadır. Çünkü çekişmeli boşanma davası taraflar için yıpratıcı bir süreçtir. Burada çekişmeli boşanma ne kadar sürer sorusuna cevap vermeden önce birtakım önemli hususları açıklamak gerekir.
Dava süresini etkileyen pek çok farklı faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerden belki de en önemlisi boşanma prosedürün doğru takip edilmesidir. Dava dilekçesinin ve dava talebinin açık ve net bir şekilde yazılmış olması, boşanma davasının doğru mahkemede açılması ve dilekçede mevcut bütün delillerin sunulması gibi konular dava süresinin belirleyen faktörlerden yalnızca birkaçıdır. Bu noktada aile hukuku alanında uzman bir boşanma avukatından destek alınması boşanma davasının sağlıklı bir şekilde yürütülmesi adına büyük önem taşımaktadır. Çekişmeli boşanma kaç celsede biter sorusunun cevabı da dava sürecinin uzman bir avukat ile yürütülmesi halinde değişkenlik gösterecektir. Dava süreci doğru bir şekilde yürütüldüğünde ortalama 4 ila 6 celse arasında boşanma davası sonuçlandırılmaktadır. Boşanma davası avukat eşliğinde açılmaz ise hukuki prosedürlerin doğru yürütülmemesi sonucu doğabilecek ve dava süresi 4-5 yıla kadar uzayabilecektir.
Boşanma davası süresini etkileyecek bir diğer husus da başvurulacak olan mahkemenin iş yüküdür. Özellikle İstanbul gibi büyük şehirlerde mahkemelerde yaşanan yoğunluk sebebiyle duruşma süreleri uzayabilmektedir. Ayrıca tebligat süresi, karşı davanın açılması ve gerektiği takdirde bilirkişi incelemesi yapılması gibi hususlar da dava süresinde etkili olabilecektir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Hakim Neler Sorar?
Çekişmeli boşanma davasında hakim öne sürülen boşanma nedenlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı hususunda taraflara yönelteceği sorularla ve dilekçede belirtilen deliller vasıtasıyla bir karar vermektedir. Genel olarak çekişmeli boşanma davalarında hakim taraflar arasında hangi olayların yaşandığını, tarafların ve varsa ortak çocukların psikolojisinin nasıl etkilendiğini, çocuklarla hangi tarafın ilgilendiğini, çocuklara nasıl bir yaşam sunulduğunu öğrenmek istemektedir. Özellikle velayet, nafaka ve tazminat söz konusu ise hakim tarafların mali durumunun nasıl olduğunu sormaktadır. Tazminat isteminin söz konusu olabilmesi için de tarafların kusur derecesinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu sebeple hakim genellikle boşanma sebebini incelemek istemektedir. Bir örnekle açıklamak gerekirse; ortada aldatma sebebiyle açılmış bir boşanma davasının olduğunu varsayalım. Böyle bir durumda hakim ilk olarak dava dilekçesinde sunulan delillerini inceleyecek ardından taraflara sorular yöneltecektir. Aldatma eyleminin ne zaman ve nasıl gerçekleştiği, nasıl ortaya çıktığı hakkında çeşitli sorular sorulabilecektir. Boşanma davalarında sorulan sorular her olay özelinde farklılık göstermektedir.
Şahitlere Sorulabilecek Sorular Nelerdir?
Boşanma davalarının en önemli özelliklerinden biri bu davalarda tanık gösterme imkanının bulunmasıdır. Taraflar boşanmaya neden olan sebepleri tanık vasıtasıyla ispatlayabilirler. Tanıklar evlilik birliği içerisinde yaşanan sorunlara şahit olmuş veyahut bu sorunlara sebep olmuş kimseler olabilirler. Genel olarak tanıklara; eşlerin ne zaman evlendiği, yaşantılarının ve evliliklerinin nasıl ilerlediği, çocuk ile hangi tarafın ilgilendiği veya söz konusu soruna ne zaman ve nasıl şahit oldukları gibi pek çok farklı sorular yöneltilebilir. Daha önce de belirttiğimiz üzere yöneltilen sorular her bir olaya göre değişkenlik göstermektedir.
Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma Davası Nedir?
Şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanma esasen evlilik birliğinin temelden sarsılmasını ifade etmektedir. Kanun koyucu boşanma sebepleri arasında şiddetli geçimsizliği saymamıştır. Ancak halk arasında evlilik birliğinin temelden sarsılmasına ilişkin madde şiddetli geçimsizlik olarak bilinmektedir. Şiddetli geçimsizlik bir genel boşanma sebebidir.
Şiddetli geçimsizliği düzenleyen maddeye göre aşağıda belirtilen iki şartın birlikte gerçekleşmesi halinde eşlerin boşanma davası açması mümkündür:
- Evlilik birliğinin temelden sarsılması
- Ortak hayatın çekilmez hale gelmesi.
Bu şartların gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda hakim takdir yetkisini serbestçe kullanacaktır. Dolayısıyla boşanma sebebinin ispatlanması bakımından tüm deliller davanın seyrini etkileyecektir. Ancak somut bir sebebin var olmaması ispatı güçleştirmekte dolayısıyla da davaların uzun sürmesine yol açmaktadır. Hakim bu anlamda özellikle yakın çevre, akrabalar, arkadaşlar ve varsa çocukların beyanlarını dinleyecek, tanık beyanlarına dayanarak boşanma sebeplerini inceleyecektir.
Şiddetli geçimsizlik (evlilik birliğinin temelden sarsılması) sebebine dayanılarak açılan davada davacının kusuru daha ağır ise davalı itiraz hakkını öne sürebilmektedir. Fakat bu itiraz, hakkın kötüye kullanımı niteliğindeyse veya birliğin devamında korunmaya değer bir yarar bulunmuyorsa dikkate alınmayacaktır.
Çekişmeli Boşanma Davasında Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Örnekleri
Evlilik birliğinin temelden sarsılması genel bir boşanma sebebi olması dolayısıyla kesin bir sebep belirtmek mümkün değildir. Bu anlamda hakim, her bir somut olayı ayrı ayrı değerlendirerek şiddetli geçimsizliğin varlığı konusunu açıklığa kavuşturacaktır. Evlilik birliğinin temelden sarsılması konusunun daha iyi anlaşılması amacıyla örnek vermek faydalı olacaktır. Örnekler aşağıdaki gibidir:
- Kanunda anlaşmalı boşanma halinde evlilik birliğinin temelden sarsılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır.
- Daha önce bir boşanma davası açılmış olup bu dava reddedilmiş olmasına ve aradan 3 yıl geçmesine rağmen ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliğinin temelden sarsıldığı kabul edilir.
- Eşlerin birbiri ile sürekli olarak tartışması, ev ortamında huzuru kaçıracak derecede hakarete maruz kalınması, eşe karşı gereken özenin gösterilmemesi, aşırı kıskançlık, evin düzenini bozması muhtemel birtakım alışkanlıklara sahip olunması ve eşlerin birbirine saygısızca davranması gibi hallerde ise hakim bu sebepleri somut olayın özellikleri ile birlikte değerlendirerek karar verecektir.
Çekişmeli Boşanma Davası ve Velayet
Çekişmeli boşanma davasında çocuğun velayeti anneye verilir veyahut babaya verilir şeklinde bir genelleme yapmak oldukça yanlış bir davranıştır. Boşanma davalarında göz önünde bulundurulan husus daima çocuğun menfaatidir. Hakim, çocuğun menfaatinin uygun düştüğü ölçüde velayeti almak isteyen tarafı değerlendirecektir. Bu değerlendirme çocuğun yaşı ve anne şefkatine olan ihtiyacı, bakım ve eğitim durumu, aile içinde herhangi birinin şiddet eğiliminin veya kötü alışkanlıklarının bulunup bulunmadığı gibi hususları kapsamaktadır. Ayrıca çocuğun hangi taraf ile kalmak istediği de hakimin kararında etkili olabilmektedir. Bununla birlikte değişen hayat koşullarının varlığı halinde çekişmeli boşanma davasından sonra da velayet davası açılabilmektedir. Velayet davaları ihtilafların en sık yaşandığı davalar arasında yer almaktadır.
Çekişmeli Boşanma Davası ve Tazminat Talebi
Çekişmeli boşanma davasında tazminat talep edilebilmesi için birtakım şartların varlığı gerekmektedir. Maddi tazminat talebinde bulunacak olan eşin boşanmaya sebep olan olaylarda kusursuz olması ya da diğer eşten daha az kusuru olması gerekir. Kusurlu ya da diğer eşe nazaran daha kusurlu olan eş maddi tazminat talep edemeyecektir. Manevi tazminat talebi ise ancak kişilik haklarına saldırı söz konusu ise mümkün olur. Kişilik haklarına yapılan bu saldırı boşanmayı gerektiren olayda bulunmalı ve ispatlanmalıdır.
Çekişmeli Boşanma Davası ve Nafaka
Çekişmeli boşanma davasında nafaka olarak; tedbir, yoksulluk ve iştirak nafakası talep edilebilecektir. Tedbir nafakası dava sürecinde talep edilebilir. Yoksulluk nafakası boşanma sebebiyle yoksulluğa düşecek olan eş tarafından boşanma sürecinde ya da dava kesinleştikten sonra 1 yıl içinde istenebilir. Yoksulluk nafakasında nafaka talep eden tarafın boşanmayı gerektiren olaylarda ağır kusurunun bulunmaması gerekmektedir. Bu anlamda nafaka talep eden taraf ya kusursuz ya daha az kusurlu olmalıdır. Tarafların eşit oranda kusurlu olduğu durumlarda da bu nafaka türü talep edilebilmektedir.
İştirak nafakası ise çocuğun velayeti kendisine verilmiş olan eş tarafından diğer eşten talep edilecektir. İştirak nafakası çocuğun bakım, eğitim ve sosyal giderlerini kapsamaktadır. Özetle çekişmeli boşanma davalarında tarafların talep edebileceği üç tür nafaka bulunmaktadır. Talep edilebilecek nafakalar hakkında ayrıntılı bilgi için nafaka türleri, nafaka talebinde bulunmaya karar verdiyseniz nafaka davası nasıl açılır adlı makalemize göz atabilirsiniz.
Çekişmeli Boşanma Davası Sonucunda Mal Paylaşımı
Çekişmeli boşanma davasında mal paylaşımı rejimine ilişkin kurallar TMK madde 202-281 arasında düzenlenmiş olup eşler arasındaki mal rejimi edinilmiş mallara katılma rejimidir. Ancak eşler evlenirken aralarında yapacakları mal rejimi sözleşmesi ile yasal mal rejimi dışında kanunda belirtilen diğer mal rejimlerini de benimseyebilmektedir. Dolayısıyla mal paylaşımı yapılırken eşlerin tabi oldukları mal rejimi dikkate alınacaktır. Konu ile yakından ilgili olan evlilik sözleşmesi de mal rejiminin belirlenmesi aşamasında eşler tarafından düzenlenebilmektedir.
Boşanma davasında mal paylaşımı hakim tarafından re’sen dikkate alınmayacaktır. Bunun için ayrıca mal rejiminin tasfiyesi talepli dava açılması gerekecektir. Bu davanın açılabilmesi için ise eşler arasındaki evliliğin sona ermesi gerekmektedir.
Çekişmeli Boşanma Protokolü
Çekişmeli boşanma protokolü adında bir protokol esasında yoktur. Boşanma protokolü yalnızca anlaşmalı boşanma davalarında kullanılan anlaşmalı boşanma protokolü olarak bilinen bir evraktır. Çünkü bahsi geçen protokol, eşler boşanma ile boşanmanın maddi ve manevi sonuçları üzerinde anlaşmışsa söz konusu olacaktır. Çekişmeli boşanma davasında ise böyle bir anlaşma yoktur. Aksine eşlerin ya tek taraflı olarak açtığı bir dava ya da boşanma hususunda anlaşılmakla birlikte boşanmanın sonuçlarında uyuşmazlık yaşanması halinde açılan bir dava söz konusudur. Bu sebeple çekişmeli boşanma protokolü belgesi mevzuatımızda ve uygulamamızda bulunmamaktadır.
Çekişmeli Boşanma Dilekçesi Nasıl Olmalıdır?
Çekişmeli boşanma dilekçesi nasıl olmalıdır? Çekişmeli boşanma dilekçesi anlaşmalı boşanma dilekçelerine kıyasla daha uzun ve ayrıntılıdır. Çünkü anlaşmalı boşanma protokolünde eşler boşanmanın her türlü sonucunu düzenlemiş olacağından dilekçede protokole atıf yapmak yeterli olacaktır. Ancak çekişmeli boşanma dilekçesi tek taraflı hazırlanacaktır. Bu anlamda dilekçede açıklamalar, delil ve dayanaklar, sonuç ve istem doğru bir şekilde yazılmalıdır. Dava dilekçesinde talep açıkça belirtilmelidir.
Boşanma dilekçesi HMK’da belirtilen şartları sağlamalı, boşanma sebeplerini ve olguları açık bir şekilde detaylı olarak belirtmelidir. Dilekçe davanın sürecini ve süresini belirleyeceğinden dolayı boşanma dilekçesi yazımında bir avukattan destek alınmasını tavsiye edilmektedir. Çekişmeli boşanma dilekçesi hakkında detaylı bilgi almak için boşanma dilekçesi adlı makalemizi okuyabilirsiniz.
Çekişmeli Boşanma Avukatlık Ücretleri
Çekişmeli boşanma avukatı ücretleri ve mahkeme masrafları dava açmak isteyen kişiler için önemli konular arasında yer almaktadır. Her yıl Türkiye Barolar Birliği Avukatlık Asgari Ücret Tarifesini Resmi Gazete’de yayınlar. Barolar Birliği tarafından belirlenen ücret asgari miktardır. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi genel hükümler bölümünde 21. Madde uyarınca ‘Avukatlık ücretinin takdirinde, hukuki yardımın tamamlandığı veya dava sonunda hüküm verildiği tarihte yürürlükte olan Tarife esas alınır.’ Aynı zamanda her şehrin barosu da tavsiye niteliğinde bir ücret tarifesi yayınlar. Durum böyle olmakla birlikte boşanma avukatı yapılacak işin mahiyeti, hukuki uyuşmazlığın niteliği, dava masrafları ve davanın ortalama süresi gibi faktörleri dikkate alarak avukatlık ücretini kararlaştırılabilir. Çekişmeli boşanma avukatı ücreti danışılan avukata göre farklılık göstermektedir.
Çekişmeli boşanma davası ücreti kalemleri arasında mahkeme masrafları davanın türüne, talep miktarına ve vekil ile temsil edilip edilmeme durumuna göre değişiklik gösterecektir. Örneğin bilirkişi deliline dayanılacaksa bilirkişi ücreti, keşif deliline dayanılacaksa keşif masrafları, vekil ile temsil mevcutsa vekalet harcı ödenmelidir. Bununla birlikte mahkeme veznesine ayrıca yargılama giderlerinin de yatırılması gerekeceğini söylemek gerekir.
Topo Hukuk Bürosu uzun yıllardır hukukun pek çok farklı alanında uzman avukatları vasıtasıyla müvekkillerine hem hukuki danışmanlık hem de avukatlık hizmeti sağlamaktadır. Aile hukuku, ekibimizde yer alan avukatların oldukça bilgili ve tecrübeli oldukları hukuk dallarının başında gelmektedir. Anlaşmalı ve çekişmeli boşanma davaları hakkında detaylı bilgi almak için internet sitesinde yer alan iletişim bilgileri vasıtasıyla uzman avukatlarımızla iletişime geçebilir ve danışma formunu doldurarak avukatlarımıza sorularınızı iletebilirsiniz.
