İçindekiler
Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Boşanma sebepleri ve nedenleri nelerdir? Boşanma sebepleri, Medeni Kanun’da açıklanan sebeplerden ibarettir. Medeni Kanun, boşanma sebeplerini özel boşanma sebepleri ve genel boşanma sebepleri olarak ikiye ayırmıştır.
Eşlerden biri ya da her ikisi için birden evlilik birliğini sürdürmesi çekilmez hale getiren sebepler genel boşanma sebepleridir. Bunlar kanunda tek tek sayılmamakla birlikte genel boşanma sebebi olarak gösterilen Yargıtay karar örneklerinden bazıları şunlardır: Karılık/kocalık vazifelerini yerine getirmeme, kadının mesleğini icra etmesine engel olma, at yarışı oynama ve ailenin ekonomik durumunu tehlikeye düşürme, kişisel temizliğine özen göstermeme, şiddetli geçimsizlik sebebiyle boşanma vs.
Özel boşanma sebepleriyse kanunda özel olarak sayılmıştır ve şunlardır:
- Zina
- Hayata kast, pek kötü muamele, onur kırıcı davranış
- Küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme
- Terk
- Akıl hastalığı
Genel Boşanma Nedenleri
Genel boşanma nedenleri kanunda özel olarak sayılmamıştır. Genel olarak evlilik birliğinin sürdürülmesinin eşlerden biri için veya ikisi için birden çekilmez hale gelmesi, diğer bir ismiyle şiddetli geçimsizlik genel bir boşanma sebebidir. Bunun dışında üvey çocuklara kötü davranmak, eşten para çalmak, alkol bağımlılığı gibi çeşitlendirilebilecek nedenler de genel boşanma sebebi sayılır. Genel boşanma sebeplerinden birinin veya birkaçının varlığı halinde dava açabilmek için karşı tarafın kusuru olduğunu ispatlamak gerekir. Davacı tarafın tamamen kusursuz olması gerekmez. Karşı tarafta az da olsa bir kusur olduğunu ispat etmek dava açmak için yeterlidir.
Özel Boşanma Nedenleri
Özel boşanma nedenleri Medeni Kanun m. 161-165’te özel olarak sayılmıştır. Bunlar zina, hayata kast – pek kötü muamele – onur kırıcı davranış, küçük düşürücü suç işleme – haysiyetsiz hayat sürme, terk ve akıl hastalığıdır. Bu sebeplerden biri veya birkaçının varlığı halinde artık davacı taraf davalı tarafın kusurunu ispatla mükellef değildir.
Boşanma davalarını sadece özel bir sebebe dayandırmaktansa hem özel sebebe hem genel sebebe dayandırarak açmak boşanma davasının salahiyeti açısından daha doğru olacaktır. Örneğin onur kırıcı davranış boşanmanın özel nedenlerindendir ve sadece bu sebeple dava açıldığında hâkim onur kırıcı davranışın yokluğuna hükmederse davayı düşürür. Oysa onur kırıcı davranış ve şiddetli geçimsizlik sebebiyle dava açıldığında yani özel sebebin yanına genel bir sebep de eklendiğinde, hâkim onur kırıcı davranışın yokluğuna hükmetse bile şiddetli geçimsizlikten dolayı davayı devam ettirir. Genel boşanma sebebi olan şiddetli geçimsizlik olgusunun ispatı sağlandığında boşanmaya karar verilebilecektir.
Zina (Aldatma) Nedeniyle Boşanma Davası (TMK m. 161)
Zina; evli bir kişinin evlilik birliği içerisinde eşinden başka bir kişiyle cinsel ilişkiye girmesidir. Öpüşme, sarılma gibi davranışlar zinaya değil aldatmaya işarettir. Zina, aldatma nedeniyle boşanma davası açılması, TMK m. 161’de özel boşanma sebebi olarak sayılmıştır.
Aldatılan eş aldatıldığını öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içinde boşanma davası açabilir. Bu hak her halükarda zinanın üzerinden 5 yıl geçmesiyle zamanaşımına uğrar. Ancak hemen belirtmek gerekir ki 5 yıllık zamanaşımı süresi geçmiş olsa bile aldatma her zaman genel bir boşanma sebebi olarak ileri sürülebilir.
Aldatılan eş zinayı affettiğinde artık zina sebebiyle dava açamaz. Bu af sözlü veya yazılı olabileceği gibi hal ve hareketlerle de olabilir. Taraflardan birinin talebi üzerine veya bazen de kendiliğinden bu dava gizli olarak görülebilir.
Aldatma her türlü delille ispat edilebilir. Ancak hangi delillerin yeterli olduğu ya da hangilerini hâkimin kabul edip etmeyeceği konusunda bir boşanma avukatıyla birlikte çalışmakta fayda vardır.
Hayata Kast, Pek Kötü Muamele, Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası (TMK m. 162)
Özel boşanma sebeplerinden biri de hayata kast, pek kötü muamele ve onur kırıcı davranıştır. Hayata kast, öldürmeye yönelik direkt bir saldırı şeklinde olabileceği gibi gerekli araçları temin etmek suretiyle intihara teşvik şeklinde de olabilir. Pek kötü muameleden kasıtsa kişinin vücut ve beden bütünlüğüne yönelik her türlü saldırı ve tehdittir. Kişiyi eve hapsetmek, normal olmayan cinsel ilişkiye zorlamak, bilerek bulaşıcı hastalık bulaştırmak, aç bırakmak vs. pek kötü muameleye örnektir. Pek kötü muamele kişinin bedenine karşı gerçekleştirilebileceği gibi ruhsal dünyasına karşı da gerçekleştirilebilir. Eşlerden birinin diğerini depresyona sokması pek kötü muameleye örnektir. Onur kırıcı davranıştaysa kişinin şerefini hedef alan her türlü saldırı söz konusudur.
Eşlerden birinin diğerinin hayatına kast etmesi, pek kötü muamelede ya da onur kırıcı davranışta bulunması durumunda, bunlara maruz kalan eşin 6 ay içinde dava açması gerekir. Hak düşürücü sürenin üst sınırı 5 yıldır. Eşi affetme durumundaysa affeden eşin dava açma hakkı ortadan kalkar.
Küçük Düşürücü Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme (TMK m. 163)
Küçük düşürücü suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme TMK m. 163’te özel boşanma nedenlerinden biri olarak sayılmıştır. Diğer özel boşanma nedenlerinde olduğu gibi burada da hak düşürücü süre eşin mevcut durumu öğrenmesinden itibaren 6 ay ve her halükarda 5 yıldır.
Küçük düşürücü suç için kanun herhangi bir sınırlama getirmemiştir. İçinde bulunulan toplumun ve kişinin örf ve adetlerine göre küçük düşürücü sayılabilecek her türlü suç bu kapsama girebilir. En yaygınları hırsızlık, dolandırıcılık, taciz suçlarıdır. Bu suçların diğer eşe karşı değil başka birine karşı işlenmesi ve bu durumun diğer eş için ortak hayatın devamını katlanılmaz hale getirmesi gerekmektedir.
Haysiyetsiz hayat sürmeden kasıtsa eşlerden birinin başka bir karşı cinsle bir birliktelik yaşaması ve bunun az çok bir devamlılık sağlamasıdır. Diğer eşin bu durumdan ötürü dava açabilmesi için haysiyetsiz yaşamın kendisi için birlikte yaşamayı çekilmez kılması gerekmektedir.
Terk (TMK m. 164)
Terk, terk edilen eş için özel ve mutlak bir boşanma sebebidir. Terkin üç şartı vardır:
- Evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri yerine getirmemek maksadıyla birlikte yaşamayı sonlandırmak.
- Terk durumunun en az 6 ay sürmesi.
- İhtar çekilmiş olması.
Terk, eşin evden haklı bir neden olmadan ayrılması şeklinde gerçekleşebileceği gibi diğer eşi evden ayrılmaya zorlamak şeklinde de gerçekleşebilir. Terk eden eş, kendisine çekilen ihtardan sonra terk ettiği eşin tüm kusurlu davranışlarını affetmiş sayılır ve bunlardan dolayı boşanma davası açamaz.
Akıl Hastalığı (TMK m. 165)
Evlenme engellerinden biri de eşlerin ayırt etme gücünün yerinde olmasıdır. Akıl hastalığı bu bakımdan genel evlenme engellerinden biridir. Ancak evlilik birliği içerisinde ortaya çıkan her akıl sağlığı boşanmaya sebep oluşturmaz. Akıl hastalığının özel boşanma nedeni olabilmesi için bu durumun diğer eş için evlilik birliğinin devamını çekilmez hale getirmesi gerekmektedir.
Anlaşmalı Boşanma ve Çekişmeli Boşanma
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanmanın hususlarında anlaşarak boşanmaya karar vermeleridir. Anlaşmalı boşanma davalarında hakim boşanma sebebini sormaz. Anlaşmalı boşanmanın şartları ise şunlardır:
- Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması.
- Eşlerin birlikte dava açmış olması ya da bir eşin açtığı davayı diğerin eşin kabul etmesi.
- Hâkim önünde boşanma iradelerinin açıklanması.
- Hâkimin boşanmanın mali sonuçlarıyla çocuklara ilişkin düzenlemeyi uygun bulması.
Boşanma anlaşmalı olarak gerçekleşmezse çekişmeli olarak gerçekleşir ve boşanmanın mali sonuçlarıyla çocuklara ilişkin düzenlemeleri hâkim yapar. Çekişmeli boşanma davalarında ise boşanma sebepleri tartışılır. Anlaşmalı boşanma nedenleri gibi gizli kalmamaktadır.
Yargıtay’a Göre Bazı Genel Boşanma Nedenleri
Genel boşanma nedenleri kanunda özel olarak sayılmadığı için bu durum Yargıtay içtihatlarıyla ilerlemektedir. Yargıtay’ın genel boşanma nedeni olarak saydığı bazı haller şunlardır:
- Karılık/kocalık vazifelerini yerine getirmeme
- Tabii olmayan cinsel ilişkiye zorlama
- Kadının mesleğini icra etmesine engel olma
- Üvey çocuklara kötü davranma
- Aşırı kıskançlık
- Ailenin ekonomik durumunu tehlikeye düşürecek şekilde kumar oynama
- Bağımsız konut sağlamama
- Başkasını sevdiğini söyleme
- Çift cinsiyetli olma
Unutulmamalıdır ki genel boşanma nedenleri bunlarla sınırlı değildir. Hâkim evlilik birliğinin devamını eşlerden biri ya da ikisi için birden çekilmez bulduğu takdirde herhangi bir nedeni de genel boşanma nedeni olarak sayabilecektir.
Boşanma Sebeplerinin Belirlenmesinde Boşanma Avukatının Rolü
Boşanma davası açmadan önce boşanma sebeplerinin belirlenmesinde bir boşanma avukatından görüş almak büyük önem arz etmektedir. Dava eğer anlaşmalı ise; boşanma avukatı boşanma protokolü hazırlayarak dava açabilir ve tebligatları hızlandırarak sürecin daha kısalmasını sağlayabilir.
Çekişmeli davalardaysa boşanma sebeplerinin belirlenmesinde ve bunların mahkemeye sunulup kanıtlanmasında gerek tecrübesinden gerekse hukuk eğitimi almış olmasından dolayı etkili olacaktır. Örneğin zinadan dolayı dava açıldığı durumda hâkim bunun zina değil aldatma olduğuna karar vererek davayı reddedebilir. Boşanma sebeplerinin ve nedenlerinin belirlenmesinde boşanma avukatı önerilmektedir. Topo Hukuk Bürosu olarak uzman boşanma avukatları ile destek vermekte olup tüm sorularınızı iletişim formunuzdan sorduğunuzda en kısa sürede yanıtlamaktayız.